beantwoording vragen van de leden Van Dam en Dikkers over het optreden
van de Verenigde Naties in Congo
Kamerbrief inzake beantwoording vragen van de leden Van Dam en Dikkers over
het optreden van de Verenigde Naties in Congo
Kamerbrief | 28 september 2010
Graag bied ik u hierbij de antwoorden aan op de schriftelijke vragen
gesteld door de leden Van Dam en Dikkers over het optreden van de
Verenigde Naties in Congo. Deze vragen werden ingezonden op 10
september 2010 met kenmerk 2010Z12637.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
2010Z12637
Antwoorden van de heer Verhagen, Minister van Buitenlandse Zaken, op
vragen van de leden Van Dam en Dikkers over het optreden van de
Verenigde Naties in Congo.
Vraag 1
Heeft u kennisgenomen van de toespraak van Atul Khare, Assistant
Secretary General van de VN voor Vredesoperaties in de Verenigde Naties
Veiligheidsraad van de VN over de systematische verkrachtingen in het
oosten van Congo en het optreden van de vredesmacht van de VN ter
plekke? ^^1
^
^Antwoord
^Ja.
^
^Vraag 2
^Deelt u de mening dat op basis van deze uitspraken geconcludeerd kan
worden dat rebellengroepen massale en georganiseerde verkrachtingen in
het gebied nu (weer) systematisch inzetten als oorlogswapen?
^
^Antwoord
^Zoals ik heb aangegeven in mijn antwoord op uw vragen van 25 augustus
2010 (DAF-630/10) komt verkrachting helaas veelvuldig voor in het
oosten van de Democratische Republiek Congo (DRC). Gewapende groepen
gebruiken seksueel geweld om de lokale bevolking te terroriseren en
gemeenschappen te ontwrichten. De schaal en het schijnbaar weloverwogen
karakter van de verkrachtingen eind juli en begin augustus in het
Walikale district in de provincie noord Kivu zijn uitzonderlijk.
^
^Vraag 3
^Wat vindt u van de oproep van Khare om sancties in te stellen tegen
rebellenleiders indien een commandolijn kan worden aangetoond? Zijn in
dat geval sancties (ervan uitgaande dat daarmee beperkingen aan de
financiële en bewegingsvrijheid van betrokkenen worden bedoeld) niet
een veel te lichte reactie op de begane misdaden?
^
^Vraag 5
^Deelt u de mening dat reeds nu al voldoende aanleiding is om sancties
in te stellen tegen rebellenleiders omdat door rebellen die onder hun
verantwoordelijkheid opereren grove mensenrechtenschendingen worden
begaan?
^
^Antwoord vragen 3 en 5
^De personen die verantwoordelijk zijn voor misdaden tegen de
bevolking, en voor de gebeurtenissen in het district Walikale in het
bijzonder, dienen te worden vervolgd. Dat geldt zowel voor diegenen die
deze misdaden hebben begaan als voor de leiders die daar mogelijk
opdracht toe hebben gegeven. Het betreft rebellengroeperingen die
strijden tegen de Congolese regering in een moeilijk toegankelijk
gebied. Vervolging is dan ook geen eenvoudige zaak. Indien aanvullende
gerichte sancties tegen de bewegingsvrijheid en financiën van het
leiderschap van deze groeperingen kan helpen hen in het nauw te
drijven, ben ik daar voorstander van. Overigens heeft de VN
Veiligheidsraad al sancties ingesteld tegen gewapende groeperingen in
de DRC, waaronder een wapenembargo, bevriezing van financiële tegoeden
en reisbeperkingen. Deze maatregelen zijn in november van vorig jaar
verlengd (resolutie 1896, d.d. 30 november 2009), waarbij de gewapende
groepering Forces Démocratiques de Libération du Rwanda (FDLR), die
verantwoordelijk wordt gehouden voor de verkrachtingen in het district
Walikale, met name wordt genoemd.
^
^Vraag 4
^Deelt u de mening dat de aanwijzingen die daarvoor bestaan, voldoende
reden vormen om het Internationaal Strafhof te vragen de zaak te
onderzoeken, en, indien de bedoelde commandolijn kan worden
vastgesteld, vervolging in te stellen tegen de leiders van de Forces
Democratiques de Liberation du Rwanda of de betrokken Mai Mai-milities?
^
^Antwoord
^Op verzoek van de Congolese regering is de Aanklager van het
Internationaal Strafhof al in 2004 een onderzoek begonnen naar
misdrijven tegen de menselijkheid, oorlogsmisdrijven en genocide op het
territorium van de DRC sinds de inwerkingtreding van het Statuut van
Rome op 1 juli 2002. De eerste twee strafzaken in dit kader zijn
inmiddels aangevangen. Thomas Lubanga, voormalig commandant van de
Union of Congolese Patriots, is aangeklaagd wegens oorlogsmisdrijven,
waaronder het ronselen van kindsoldaten. Germain Katanga en Ngudjolo
Chui, commandanten van respectievelijk de Patriotic Resistance Force in
Ituri en het National Integrationist Front, zijn aangeklaagd wegens
oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid. Tegen Bosco
Ntaganda, commandant van het Congrès national pour la défense du peuple
is een aanhoudingsbevel uitgevaardigd. Hij is nog voortvluchtig.
^
^De recente gebeurtenissen in Walikale district vallen onder het
mandaat van de Aanklager. Het is aan hem om te besluiten of hij
uiteindelijk over voldoende bewijs beschikt om een zaak aanhangig te
maken bij het Hof.
^
^Vraag 6
^Gaan de Verenigde Naties de gebeurtenissen verder onderzoeken,
waaronder het feit dat de VN-troepen kennelijk tevoren gewaarschuwd
waren en het feit dat ze daarop niet of te laat hebben gereageerd?
Deelt u de mening dat zo'n verder onderzoek wenselijk is om lessen voor
de toekomst te kunnen leren?
^
^Antwoord
^Onder leiding van het hoofd van het departement voor vredesoperaties,
Assistent Secretaris-generaal Atul Khare, is de afgelopen weken
onderzoek gedaan naar de respons van MONUSCO op de gebeurtenissen in
Walikale. In zijn verslaglegging aan de Veiligheidsraad van 7 september
jl. gaf Khare ruiterlijk toe dat de VN tekort zijn geschoten bij de
bescherming van de burgers in het gebied. Gebaseerd op zijn onderzoek
heeft hij een aantal lessen getrokken uit de gang van zaken en concrete
voorstellen gedaan om het optreden van MONUSCO te verbeteren. Zo wordt
een vernieuwde doctrine opgesteld om de blauwhelmen betere richtlijnen
te geven bij het vergaren van informatie in kwetsbare gebieden en de
manier waarop zij daar vervolg aan dienen te geven.
^
^Concreet heeft MONUSCO 750 extra blauwhelmen in het gebied ingezet ter
bescherming van de lokale bevolking en is het aantal patrouilles en
helikoptervluchten aanzienlijk opgevoerd. Gedurende deze operatie zijn
inmiddels 31 strijders van de FDLR aangehouden.
^
^Vraag 7
^Was het u bekend dat de VN-troepen in het gebied op sommige plaatsen
niet de beschikking hebben over communicatiemiddelen wegens gebrekkig
bereik van radio of mobiele telefoons? Heeft het Departement voor
Peacekeeping Operations van de Verenigde Naties over dit gebrek aan
communicatiemiddelen eerder aan de bel getrokken, gelet op het feit dat
de VN-vredesmacht de afgelopen tien jaar actief is geweest in Congo?
^
^Antwoord
^Over het algemeen beschikken de VN-troepen over voldoende
communicatieapparatuur. MONUSCO opereert in een uitgestrekt gebied dat
veelal geen dekking kent van mobiele telefonienetwerken. In sommige
gebieden is ook radioverkeer soms beperkt mogelijk door het
heuvelachtige terrein. Snelle communicatie met de lokale
burgerbevolking is vaak moeilijk. MONUSCO versterkt nu in het getroffen
gebied de early warning systemen. Zo worden onder andere
communicatiemiddelen verstrekt aan dorpshoofden in afgelegen dorpen
zodat zij in geval van nood MONUSCO kunnen waarschuwen. Ook zal het
VN-radiostation `Okapi' worden ingezet om waar nodig boodschappen te
verspreiden.
^Met de gerichte inzet van dergelijke middelen kunnen in een specifiek
kwetsbaar gebied de communicatie en mogelijkheden voor snelle
interventie worden verbeterd. Het operatiegebied van MONUSCO is echter
te groot om in het hele oosten van de DRC een dergelijke dekking te
kunnen realiseren.
^
^Vraag 8
^Betekent het feit dat het aantal avond- en nachtpatrouilles nu
opgevoerd wordt, evenals de zogenaamde "random and spot-check patrols",
dat deze in het verleden in onvoldoende mate werden uitgevoerd? Waarom
was dat zo? Was de leiding van MONUC, of sinds kort Mission de
l'Organisation des Nations Unies pour la Stabilisation en République
démocratique du Congo (MONUSCO), nog niet doordrongen van de risico's
die de bevolking loopt in dit gebied?
^
^Antwoord
^De situatie in het oosten van de DRC is fluïde en de gewapende
groeperingen in het gebied zijn mobiel. Gebieden die lang veilig zijn
geweest, kunnen in korte tijd in de gevarenzone komen en omgekeerd.
Assistent Secretaris-generaal Khare heeft in zijn verslag aan de
Veiligheidsraad toegegeven dat de VN in dit geval hebben gefaald bij de
bescherming van de burgers in het gebied. Uit de lessen die daaruit
zijn getrokken ten aanzien van een verbeterde informatievergaring en
respons mag blijken dat MONUSCO niet adequaat heeft gereageerd op de
signalen die de missie had ontvangen over de kwetsbaarheid van het
betreffende gebied.
^
^Vraag 9
^Is het in de praktijk realistisch dat Khare de Congolese politie en
het Congolese leger verantwoordelijk houdt voor de veiligheid van de
Congolese burgers, terwijl in de afgelopen jaren Congolese militairen
voor ongeveer in even sterke mate verantwoordelijk waren voor
verkrachtingen als rebellen? Is het in werkelijkheid niet zo dat de
Congolese overheid op dit moment die formele verantwoordelijkheid voor
de veiligheid van haar eigen burgers niet kan (of wil) nemen wegens de
slechte organisatie en discipline van leger en politie?
^
^Antwoord
^De DRC is een soeverein land en de primaire verantwoordelijkheid voor
de veiligheid van de burgerbevolking ligt bij de Congolese regering.
Het Congolese leger en de politie zijn onvoldoende op deze taak
berekend. In het mandaat van MONUSCO (resolutie 1925, d.d. 28 mei 2010)
is de VN-vredesmacht opgedragen om de Congolese regering bij te staan
bij het versterken van het veiligheidsapparaat en het consolideren van
de autoriteit van de staat. Ook de Europese missies EUSEC en EUPOL en
de, mede door Nederland gefinancierde International Security and
Stabilisation Support Strategy dragen hieraan bij. Daarnaast heeft
MONUSCO onder andere tot taak gekregen om de burgerbevolking te
beschermen. MONUSCO heeft niet de capaciteit om in het uitgestrekte
gebied de Congolese burgerbevolking overal en altijd te beschermen. Dit
doet echter niet af aan de eigen verantwoordelijkheid van de Congolese
regering. Hervorming en versterking van de Congolese veiligheidssector
zijn dan ook de enige duurzame oplossing voor het geweld in de DRC.
Hierbij wordt wel degelijk vooruitgang geboekt maar dit is een proces
van lange adem.
^
^Vraag 10
^Deelt u de mening dat met de genomen maatregelen MONUSCO beter in
staat zal zijn de Congolese burgers te beschermen, zoals het mandaat de
troepenmacht als opdracht meegeeft? Zo ja, waarom denkt u dat? Zo nee,
wat zou er nog meer moeten gebeuren om MONUSCO daartoe beter in staat
te stellen?
^
^Antwoord
^MONUSCO heeft de presentie in het getroffen gebied de afgelopen weken
aanzienlijk uitgebreid. Met de aangekondigde maatregelen wordt
daarnaast gewerkt aan een structurele verbetering van de wijze waarop
de VN-soldaten inlichtingen verzamelen onder de lokale bevolking en hoe
zij reageren bij signalen die op acuut gevaar duiden. Ik ben van mening
dat deze maatregelen zullen bijdragen aan verbeterde bescherming van de
burgerbevolking in het oosten van de DRC. MONUSCO beschikt echter niet
over de mensen en middelen om de bevolking in heel het oosten van de
DRC op elk moment te beschermen.
^
^1
http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=35856&Cr=democratic&Cr1=co
ngo
^
^
Ministerie van Buitenlandse Zaken