Universiteit Utrecht

Persbericht van de Universiteit Utrecht

29 september 2010

Software ordent Nederlandse volksliederen
Slimme zoekmachine vindt variaties op melodie

Een nieuwe zoekmachine maakt het mogelijk om automatisch melodieën te vergelijken op overeenkomsten en verschillen. Wetenschapper Peter van Kranenburg ontwikkelde de software om varianten van Nederlandse volksliederen te vinden in transcripties van duizenden bandopnames. Van Kranenburg promoveert op maandag 4 oktober 2010 aan de Universiteit Utrecht.

Oude volksliederen hebben vaak tientallen varianten doordat ze eeuwenlang van generatie op generatie zijn doorgegeven. Het Meertens Instituut beheert een groot aantal van deze melodieën die door Ate Doornbosch zijn verzameld voor zijn radioprogramma 'Onder de groene linde'. Hiervan zijn meer dan 5000 omgezet in notenschrift. Door variaties op eenzelfde melodie te vinden in deze transcripties, maakt de zoekmachine van de promovendus het nu mogelijk om deze volksliederen te doorzoeken en te ordenen.

Melodieën onder elkaar

Het computerprogramma zoekt naar overeenkomende gedeelten van melodieën en plaatst deze onder elkaar. De mate waarin de uitlijning lukt, geeft aan hoeveel twee melodieën op elkaar lijken (zie afbeelding). Door naar de gemiddelde overeenkomst te kijken, kunnen melodieën die op sommige plekken afwijken in ritme, toonhoogte of maatsoort alsnog worden gekoppeld aan de originele liederen.

Fluitend zoeken

Met de zoekmachine is het mogelijk om varianten van een volkslied te vinden tussen duizenden andere melodieën of om juist een onbekende melodie te identificeren. Mogelijk kunnen in de toekomst ook consumenten de zoekmachine gebruiken om muziek te vinden. Het is hiervoor alleen nog wachten op software die muziek betrouwbaar omzet in notenschrift. Van Kranenburg: "Als je de naam van een liedje niet weet, is het in principe genoeg als je een gedeelte kunt nafluiten. Zelfs als een melodie niet precies overeenkomt, kan de zoekmachine het bestgelijkende nummer vinden."

Afbeelding

Twee variaties op eenzelfde liedje zijn door de computer onder elkaar gezet. De twee notenbalken daartussen geven de vergelijking tussen de variaties weer. De cijfers bij de noten laten zien hoe goed de noten overeenkomen.

De Nederlandse liederen databank van het Meertens Instituut is toegankelijk via www.liederenbank.nl.

Meer informatie