Universiteit van Amsterdam
Rechter moet meer ruimte krijgen voor zicht op maatschappelijke gevolgen vonnis
Oratie Rechtsgeleerdheid
donderdag 7 oktober 2010, 16.00 uur
Dhr. prof. dr. E. Bauw, hoogleraar Rechtspleging: Rechtspraak in tijden van crisis.
Het spook van de crisis waart rond en ons land wordt niet gespaard. Aan de hand van de twee (in potentie) meest ingrijpende crises: de crisis in de economie en in de rechtsstaat, bespreekt Eddy Bauw in zijn oratie de gevolgen daarvan voor de rechtspraak. Vervolgens beziet hij welke bijdrage de rechtspraak kan leveren aan het bestrijden van die crises. Bauw komt daarbij tot een aantal conclusies met betrekking tot de rol van de rechtspraak in de samenleving en een aantal voorstellen om die rol te versterken. De rechtspraak heeft een anticyclisch karakter. Bij een neergaande economie neemt het aantal rechtszaken sterk toe. Een snelle afhandeling van die zaken komt daarmee in gevaar. Dit heeft op zijn beurt weer repercussies voor de economie. Het economisch herstel wordt belemmerd als langer onzekerheid blijft bestaan over de afwikkeling van faillissementen of ontslagen of over de naleving van een contract of de geldigheid van een vergunning. Het belang van de 'smeeroliefunctie' van de rechtspraak voor de economie wordt onvoldoende onderkend. Ons land zou volgens Bauw meer moeten investeren in voorzieningen die het aantrekkelijker maken om in complexe internationale geschillen voor de Nederlandse rechter te procederen. In het bijzonder kan hierbij worden gedacht aan geschillen op het gebied van het internationale vervoer. De ontwikkelingen in de rechtsstaat zijn zorgelijk in hun mogelijke uitwerking voor de rechtspraak. Waar de staatsrechtelijke verhoudingen vooral worden bepaald door historisch gegroeide ongeschreven regels, dreigt bij een afnemend respect voor deze regels bij de politieke machten aantasting van de onafhankelijke positie van de rechterlijke macht. De Grondwet biedt op dit punt onvoldoende waarborgen. De rechtspraak zal haar positie moeten versterken door een brug te slaan naar de samenleving. Rechters moeten daarvoor meer mogelijkheden krijgen om inzicht te krijgen in de maatschappelijke gevolgen van hun beslissingen. Een dergelijke "jurisprudence of consequences" kan helpen om de kloof met de burger te verkleinen en het maatschappelijk vertrouwen in de rechtspraak te vergroten. De wetenschap zal hieraan een belangrijke bijdrage kunnen leveren. De samenwerking tussen de rechtspraak en universiteiten moet worden geïntensiveerd.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.
Universiteit van Amsterdam