Technische Universiteit Delft

Bacteriën houden toestand olieveld in de gaten

Het wel en wee van bacteriën in een olieveld vormt een nuttige informatiebron om de toestand van dat olieveld in de gaten te houden. Door deze 'biomonitoring' is de opbrengst van olievelden in principe te verhogen. Dat concludeert Geert van der Kraan, die op dinsdag 5 oktober op dit onderwerp is gepromoveerd aan de TU Delft.

Zeewater

Olievelden zijn zeer specifieke ecosystemen. Zo is er geen zuurstof en zijn de temperatuur, druk en het zoutgehalte vaak hoog. Hierdoor hebben olievelden een geheel eigen leefgemeenschap van bacteriën.

Door de exploitatie van olievelden vinden er grote veranderingen plaats. Om meer olie uit een veld te halen wordt er bijvoorbeeld zeewater in het veld gepompt, om de olie vooruit te duwen. Zeewaterinjectie zorgt onder meer voor de introductie van sulfaat in het olieveld. Daardoor verandert de samenstelling van de bacteriënpopulatie in het olieveld. Sulfaatreducerende bacteriën krijgen de gelegenheid om te groeien en daarbij komt waterstofsulfide vrij, dat niet alleen toxisch is, maar ook de kwaliteit van olie verlaagt en pijpleidingen beschadigt.

Informatiebron

Van oudsher worden deze bacteriën dan ook door de olie-industrie in de gaten gehouden. Geert van der Kraan onderzocht tijdens zijn promotie of er ook een nieuwe stap te zetten is. Hij wilde weten of de microbiële veranderingen (welke bacteriën zijn er aanwezig, en hoeveel?) te gebruiken zijn als informatiebron om te volgen wat er in het olieveld gebeurt. Dit concept heet biomonitoring.

Met deze aanpak kan de olie-exploitatie mogelijkerwijs worden opgeschroefd, of kan vroegtijdig de productie van het schadelijke waterstofsulfide worden voorkomen. Dit door het slim regelen van de putten.

Positief

Van der Kraan heeft verschillende Nederlandse olievelden onderzocht op verschillen in microbiële leefgemeenschappen. 'De indicaties zijn zeer positief dat biomonitoring een reële mogelijkheid is. De verandering in microbiële diversiteit van het poriewater uit de olieput kan een goed inzicht leveren over veranderende geochemische condities in het olieveld zelf. Daarmee kan het olieveld wellicht efficiënter geëxploiteerd worden.'

Biofilms

Naast het gebruik van bacteriën voor monitoring kunnen bacteriën ook voor een verbeterde oliewinning worden ingezet. Van der Kraan: 'Het blijkt interessant om bepaalde groepen bacteriën op specifieke plaatsen in het olieveld aan te zetten tot groei, waarbij biofilms gevormd worden. Door deze groei wordt de poreuze structuur van het oliebevattende gesteente deels geblokkeerd. Hierdoor wordt het water gedwongen een andere route te kiezen en kan het vervolgens moeilijker bereikbare olie verplaatsen, waardoor mogelijk ook de oliewinning verbeterd kan worden.'

Geert van der Kraan is de eerste promovendus uit het ISAPP-programma (Integrated System Approach Petroleum Production). ISAPP is een samenwerking tussen de TU Delft, Shell International Exploration and Production en TNO.