Het Koninklijk Huis
Toespraak van Prinses Laurentien op Jubileumcongres handicap + studie
Mevrouw de Wethouder, Mijnheer de Burgemeester van Madurodam, dames en
heren,
Vandaag bestaat Handicap + studie 65 jaar, dus vieren wij terecht
feest, want het is goed om stil te staan bij alles wat er tot nu toe is
bereikt. Met veel plezier heb ik de afgelopen jaren met u samengewerkt,
de missie van handicap + studie uitgedragen en waar u dat wilde, met u
meegedacht. In onze contacten vroeg ik mij wel af of u een
beschermvrouwe nodig heeft.... want u staat zelf al zo daadkrachtig in
het leven! Vandaar dat ik mij vandaag graag richt op twee kanten van
een jubileum: de organisatie, en de mensen waarvoor hij in het leven is
geroepen, in het zonnetje te zetten. En ook om vooruit te blikken naar
de uitdagingen die voor ons liggen, en de rol van handicap + studie
daarin.
En we zijn natuurlijk niet zomaar in Madurodam. De oprichting van deze
unieke miniatuurstad heeft alles te maken met de missie van handicap +
studie. Naar Brits voorbeeld werd Madurodam bedacht, om blijvend
inkomsten te genereren ten gunste van het Nederlands Studenten
Sanatorium. Een afdeling daarvan, genaamd "onderwijs, eredienst en
ontspanning" werd de voorloper van handicap + studie.
Destijds ging het dus om de wens om iedereen op een volwaardige wijze
inzetbaar te maken voor de opbouw na de oorlog. En die gedachte is
altijd constant gebleven. De visie waar handicap + studie om draait is
de wens dat iedereen kan meedoen aan de samenleving en dat iedereen,
ook degenen met een functiebeperking, mogen weten dat ze ertoe doen.
Na het terugdringen van tuberculose werden vanuit dezelfde gedachte de
bakens verzet naar de aanpak van andere beperkingen. In de beginjaren
lag hierbij het accent op het individueel begeleiden en adviseren van
studenten met een functiebeperking. En ook nu is handicap + studie nog
actief in het bemiddelen bij verkrijgen van financiën, hulpapparatuur,
of huisvesting voor studenten met een lichamelijke handicap.
Tot het midden van de jaren zestig waren er nauwelijks tot geen
voorzieningen voor studenten met een functiebeperking. Hierin is veel
veranderd. Het is gelukt om gaandeweg onderwijsinstellingen hiervoor
zelf verantwoordelijkheid te laten nemen en aldus de logistieke
voorzieningen te laten treffen.
En er is nu ook een wetgevend kader waarin recht op voorzieningen en
financiële compensatie zijn verankerd. Handicap + studie mag met recht
trots zijn op de positieve bijdrage die zij de afgelopen decennia heeft
geleverd aan het tot stand komen hiervan. Ik denk bijvoorbeeld aan de
Wet Gelijke Behandeling op grond van handicap of chronische ziekte die
een belangrijke stap vooruit betekende. Handicap + Studie zal zich
ervor blijven inzetten dat vooruitgang op papier ook in de praktijk
werkbaar is. Dan pas heeft ons werk echt impact op de levens en het
potentieel van studenten met een functiebeperking.
Maar de uitdagingen zijn groot. Volgens een studie uit juli 2009 van
van de Erasmus Universiteit Rotterdam, die werd uitgevoerd in opdracht
van het Ministerie van OCen W heeft 16 procent van alle studenten in
het hoger onderwijs een functiebeperking; 10 procent ondervindt hiervan
hinder tijdens de studie. We spreken over zo'n 60.000 studenten. Naast
zichtbare fysieke handicaps zijn het ook de onzichtbare handicaps die
studenten in de problemen brengen. De grootste groep studenten wordt
beperkt in hun functioneren door dyslexie of dyscalculie, maar ook
andere niet zichtbare handicaps kunnen hinderen. Ik denk aan:
psychische problematiek, chronische ziekte, , concentratieproblemen en
energietekort.
Maar uiteindelijk gaan cijfers en namen van aandoeningen om mensen en
hun leven. Het gaat om studenten, voor wie en studie een vaak een
immense berg wordt door hun beperking, zichtbaar of onzichtbaar. Ieder
mens, en dus iedere situatie is anders. Studeren is sowieso al een hele
opgave. Inhoudelijk, en omdat het een bijzondere fase in het leven is.
Het is vaak bepalend voor iemand's toekomst en die gedachte alleen al
roept onzekerheden op. In deze fase roept iedere ontdekking, vragen op.
Als je dan ook nog eens een beperking hebt, vraagt het om minstens een
driedubbele inspanning: de studie zelf; een weg vinden in een
studieomgeving en omgaan met eigen gevoelens van frustratie en angst
over die beperking.
Om die lastige situatie te ondersteunen en studeren - ook met een
handicap - te stimuleren bestaat handicap + studie, en ik ben er trots
op om uw beschermvrouwe te mogen zijn. Ik word geïnspireerd door de
gesprekken met studenten met een handicap. Het valt mij wel op dat zij
zich vaak niet bewust zijn van de speciale regelingen en voorzieningen
die hun studieverloop kunnen verlichten.
Studiebegeleiders en decanen spelen dan een belangrijke rol in het
vroegtijdig herkennen van een handicap of functiebeperking om te
voorkomen dat een student in de problemen komt. Door het op de juiste
manier bespreekbaar te maken worden van gevoelens van schaamte van
studenten hopelijk doorbroken.
Alleen als we verbindingen zoeken tussen mensen en organisaties kunnen
we de uitdagingen aan. We moeten nog steeds taboe en onbekendheid
doorbreken dat bestaat rondom studenten met een handicap. Mensen en
organisaties moeten buiten hokjes denken en over schaduwen heen
stappen. We moeten ons er individueel en gezamenlijk hard voor maken
dat iedereen een eerlijke kans krijgt om te studeren. En we moeten
ervaring en expertise blijven doorgegeven naar volgende generaties die
worden geconfronteerd met een functiebeperking. Vooruitgang op papier
is één, werkbaarheid in de praktijk is een tweede. Om daarin
aansluiting te vinden moeten we in onze aanpak denken vanuit de mens
en vanuit de realiteit en context waarin een student met een handicap
zich bevindt.
Vanaf 1 januari wordt een nieuwe mijlpaal bereikt. Hogescholen en
universiteiten zullen getoetst gaan worden op hun toegankelijkheid en
studeerbaarheid voor studenten met een functiebeperking. En dat is niet
langer vrijblijvend, want het bepaalt de onderwijsaccreditatie door de
Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie namens het ministerie van
OcenW. Handicap + studie wil het expertisecentrum zijn om de
onderwijsinstellingen helpen te voldoen aan het nieuwe
beoordelingskader. Dit is natuurlijk een belangrijke vooruitgang.
De realiteit is ook dat we in een tijd leven waarin succes vaak wordt
uitgedrukt in concrete resultaten. Of we het daar nu wel of niet mee
eens zijn, we moeten er iets mee. Het vraagt van ons om zo concreet
mogelijk te onderbouwen hoezeer de samenleving erbij gebaat is iedereen
te laten meedoen. We moeten de relevantie van voorzieningen voor
studenten met een handicap inzichtelijk blijven maken en aantonen
hoezeer dit verband houdt met sociaal-economische uitdagingen en hoe we
met elkaar leven, communiceren, ons bewegen en hoe we werken.
Uitdagingen die we op beleidsniveau afspreken, maar die vooral op
lokaal niveau zichtbaar moeten worden. Wij zijn allemaal
verantwoordelijk om dat te bereiken - studenten zelf en de betrokken
organisaties.
Ik sluit af. Handicap + studie bestaat 65 jaar maar vandaag gaat - voor
zover ik weet - niemand met pensioen. In tegendeel. Wij staan stil bij
degenen om wie het gaat en blikken terug, en we bereiden ons voor op
morgen. Beperkingen zouden niet in de weg moeten staan om een
waardevolle bijdrage te leveren aan onze samenleving. Sterker nog, het
grote doorzettingsvermogen van studenten met een beperking zou iedereen
moeten inspireren. En ook zij hebben een enorm potentieel. Om dat
inzichtelijk te blijven maken is ook onze belangrijke opdracht.
Dank u wel.
* © RVD