Nederlands Instituut voor Ecologie


Persbericht, 11 oktober 2010

Ook planten hebben 'eigen karakter' en burenruzie: enorme diversiteit gevonden in bodemleven rond planten

HETEREN (Gld.) - Dat er verschillende plantensoorten bestaan, wisten de oude Grieken al. Maar dat er ook plantenindividuen zijn, is nieuw. Rond de wortels van planten komt een rijk bodemleven voor, veel rijker dan we dachten. Nu blijkt dat de precieze samenstelling van de omringende bodemgemeenschap niet alleen verschilt per plantensoort maar ook binnen een soort. Ook al staat een pol misschien maar een paar meter van zijn soortgenoot. Dit toont Martijn Bezemer van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) samen met een Europees onderzoeksteam aan in het oktobernummer van het blad Ecology.

"Planten blijken de aanstichters van de enorme diversiteit in de bodem te zijn: iedere individuele plant creëert een mini-wereldje om zich heen. Die extreme variatie is fascinerend: er is veel meer variatie in bodembiodiversiteit dan we dachten," vertelt bodemecoloog Martijn Bezemer. Een belangrijke bevinding, zeker in het jaar dat de VN heeft uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Biodiversiteit. De ene plant is de andere niet. Dat bleek tijdens het Veluwse veldwerk van een Europees onderzoeksproject gericht op de bescherming van bodembiodiversiteit. Onder leiding van het NIOO ploos het team uit welke soorten er rond de wortels van verschillende planten voorkomen: van wormen tot insecten en van bacteriën tot aaltjes. Het is de eerste keer dat er tot op dit detail naar een bodemecosysteem wordt gekeken - met dank aan experts uit heel Europa. En zo kwam de variatie tot op plantenindividu aan het licht. Niet alleen verschil tussen gewone rolklaver en smalle weegbree, maar ook tussen gewone rolklaver A(altje) en gewone rolklaver B(erend).

"Wie je bent is het belangrijkste, maar daarna maakt waar je bent ook uit. Zeg maar: eerst je eigen identiteit en dan de invloed van de buren. Dit geldt dus ook voor planten en het voedselweb rond hun wortels," legt Bezemer uit. Ondergronds is dit veel meer het geval dan bovengronds, omdat er minder bewegingsvrijheid is. Boven de grond is er letterlijk en figuurlijk meer lucht en meer plaats en heb je dus minder last van je buren.

In de natuur groeien planten naast en door elkaar. Bezemer: "Toch is het mogelijk om de overeenkomsten, en dus ook de verschillen, te zien tussen de bodemgemeenschappen rond plantenindividuen. Het blijkt allemaal heel specialistisch te zijn." Door de andere manier van bestuderen, is de enorme biodiversiteit zichtbaar geworden. Dit geeft meteen een heel andere kijk op de gangbare onderzoekspraktijk: meestal worden bodemmonsters van een heel terrein samen in één zak gegooid.

Zo waren er meer verrassingen. Tegen de verwachting in zijn de meeste verschillen binnen de buren van verwante planten te vinden onder de organismen die dode planten en ander organisch afval eten, zoals bacteriën en potwormen. En niet bij de worteleters. Biologen dachten dat de eerstgenoemden weinig voorkeur of smaak hadden en dat juist worteleters de specialisten, of beter gezegd de fijnproevers, zouden zijn. De kleine potwormen - een soort mini-regenwormen - blijken geen stomme, onverstoorbare 'eetmachines' te zijn, maar juist extreem gevoelige diertjes. Zo blijkt dat er nog genoeg spitwerk is voor het Centrum Bodemecologie dat het NIOO op 30 september samen met Wageningen UR heeft opgericht.

Het NIOO is het onderzoeksinstituut voor ecologie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van kust en zee, van het zoete water en van het land. Bij het NIOO werken ongeveer 250 mensen. Bij de NIOO-vestiging in Heteren richten de onderzoekers zich op het leven op het land. Deze vestiging verhuist binnenkort naar een duurzaam gebouwd onderzoekspand in Wageningen.

Voor meer informatie:

· onderzoeker dr. Martijn Bezemer, tel. 026-4791306 / 06-19177330, m.bezemer@nioo.knaw.nl, www.nioo.knaw.nl/users/mbezemer
· wetenschapsvoorlichter ir. Froukje Rienks, tel. 06-10487481, f.rienks@nioo.knaw.nl

Artikel: Divergent composition but similar function of soil food webs of individual plants: plant species and community effects. T.M. Bezemer, M.T. Fountain, J.M. Barea, S. Christensen, S.C. Dekker, H. Duyts, R. van Hal, J.A. Harvey, K. Hedlund, M. Maraun, J. Mikola, A.G. Mladenov, C. Robin, P.C. de Ruiter, S. Scheu, H. Setälä, P. ©milauer, W.H. van der Putten, Ecology 91 (10): 3027-3036, October 2010. www.esajournals.org/doi/abs/10.1890/09-2198.1

Er zijn foto's beschikbaar van de proefvelden en het veldwerk. Bron: Martijn Bezemer. Zie www.nioo.knaw.nl/node/1645

Website Centrum Bodemecologie: www.soilecology.eu
Website NIOO: www.nioo.knaw.nl