Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties
''Een optimale RvC bestaat uit een mix van commissarissen met
verschillende expertises, achtergronden en ervaring'' 12 oktober 2010
10:45
Opinie van dr. Mijntje Lückerath-Rovers, universitair hoofddocent aan
de Erasmus Universiteit Rotterdam, bestuurslid van het Erasmus
Instituut Toezicht & Compliance en commissaris bij de ASN
Beleggingsfondsen NV.
Maar liefst 40 procent van de grote woningcorporaties sloot 2009 af met
verlies, zo viel onlangs te lezen in het Financieele Dagblad. De best
presterende corporatie is de Alliantie, die in 2009 `haar ambitie
herijkte'.
Eind 2009 bestond de raad van commissarissen (RvC) van de Alliantie
voor de helft uit vrouwen. Toeval? Zowel het `herijken' als het aandeel
vrouwen in de raad duidt op de afwezigheid van groepsdenken en
tunnelvisie, de voornaamste oorzaken van de financiële crisis.
Een optimale RvC bestaat uit een mix van commissarissen met
verschillende expertises, achtergronden en ervaringen. Net als in
andere sectoren is de groep toezichthouders bij woningcorporaties
echter nogal homogeen van samenstelling. De gemiddelde toezichthouder
bij een corporatie is 59 jaar oud, een man (85 procent) en
hoogopgeleid, zo blijkt uit ons Nationaal Commissarissen Onderzoek
2009.
Een homogene groep is geneigd tot (onbewust) groepsdenken en een
tunnelvisie. Bij groepsdenken is het zoeken naar unanimiteit
belangrijker dan het overwegen van alle beschikbare alternatieven.
Beslissingen zijn daardoor vaak gebaseerd op onvolledige gegevens en
worden genomen zonder evaluatie van alle alternatieven én risico's. De
illusie van onkwetsbaarheid, collectieve rationalisatie, overmatige
stereotypering en druk op overeenstemming zijn kenmerken van dergelijk
groepsdenken. Deze tunnelvisie is een bedreiging voor de
onafhankelijke, open en kritische blik die een RvC nodig heeft om
toezicht te kunnen houden op het bestuur.
Het bespreken van meerdere perspectieven en alternatieven kost tijd en
kan leiden tot vertraging in de besluitvorming of tot een sneller
verloop van commissarissen als gevolg van eventuele onenigheid. Maar
het negeren ervan is een groter risico.
Groepsdenken is een onbewust proces dat óók de selectie van nieuwe
leden van de groep beïnvloedt. Nog steeds blijkt dat 58 procent van de
commissarissen via het eigen netwerk (waaronder coöptatie) aan zijn of
haar commissariaat is gekomen.
Zoek daarom commissarissen buiten het geëigende netwerk, eventueel met
behulp van specialisten. Zo voorkom je het aantrekken van te veel
dezelfde soort mensen en benut je de voordelen van een diverse raad.
Bron: Aedes-Magazine 17-18/2010
Criteria voor goed intern toezicht
In 2009 bracht de VTW de belangrijkste criteria voor goed intern
toezicht in woningcorporaties in kaart. Een van de criteria voor een
RvC als groep is de samenstelling: de samenstelling wordt bepaald aan
de hand van een algemeen profiel, waarin de
kennisgebieden/deskundigheden die in ieder geval in de raad aanwezig
moeten zijn volgens de Governance Code Woningcorporaties worden
benoemd. Daarnaast worden noodzakelijke kennis- en ervaringsgebieden
afgeleid uit de missie en het taakveld van de individuele corporatie.
Voor een goed functionerende RvC als team is het ook noodzakelijk dat
een RvC samengesteld is uit personen met diverse achtergronden (onder
andere sekse, leeftijd, beroepsgroepen, etnische afkomst, persoonlijke
stijl).