Gemeente Bergen op Zoom
Onderzoek Bergse botten wijst bacterie aan als veroorzaker pest
Onderzoekers van het Antropologisch Instituut van de Johannes-Gutenberg
Universiteit in Mainz hebben ontdekt dat de bacterie `Yersinia pestis'
verantwoordelijk is voor de Middeleeuwse pestepidemie in Europa. Mede
door onderzoek van botten uit massagraven in Bergen op Zoom ontdekten
zij twee tot nu toe onbekende varianten van deze bacterie.
Over het ontstaan van de Zwarte Dood, de grote pestepidemie die Europa
tussen 1347 en 1352 teisterde en tot 25 miljoen doden leidde, waren de
meningen onder wetenschappers altijd sterk verdeeld. De theorie luidde
dat de ziekte zich verspreidde vanuit Centraal-Azië, via Feodossia aan
de Zwarte Zee naar Italië en zo verder Europa in. Velen betwijfelden
dit en dachten dat andere ziekten aan de Zwarte Dood ten grondslag
lagen.
Einde aan twijfel
Het onderzoek door het Antropologisch Instituut van de
Johannes-Gutenberg Universiteit heeft nu aan alle twijfel een einde
gemaakt. Een groep onderzoekers bestudeerde skeletresten van 76 mensen
uit 5 verschillende plaatsen in Engeland, Frankrijk, Duitsland, Italië
en Nederland.
Een van de onderzochte plaatsen is Bergen op Zoom, waar in 1999
massagraven zijn gevonden op het Gouvernementsplein. Hier stond vroeger
een gasthuis. De Bergse skeletten leverden opvallend goed bewaard DNA
op.
De onderzoekers waren in staat om het DNA van de pestbacterie terug te
vinden in de beenderen en tanden van de slachtoffers. Dit bleek uiterst
moeilijk te zijn omdat personen na besmetting vaak zeer snel overleden
en geen spoor in het lichaam achterbleef.
Twee varianten
Er werden twee varianten van de pestbacterie teruggevonden, die ouder
bleken te zijn dan de tot nu toe bekende typen. Eén ervan is verwant
aan de nog bestaande bacterie die onlangs in Azië is gevonden.
"Een opvallend resultaat", vindt wethouder Ad van der Wegen. "In Bergen
op Zoom is een bacterie gevonden, die genetisch afwijkt van die van de
andere landen. Dit toont aan dat de ziekte al snel moet zijn gemuteerd.
Daarom vermoeden de onderzoekers dat de pest naar de Nederlanden is
gekomen via een andere route, waarschijnlijk via het noorden."
Het onderzoek is vorige week gepubliceerd in het blad 'PLoS Pathogens'.