PERSBERICHT ALTERRA WAGENINGEN UR
Erfgoed voor de lieve vrede
De Europese Unie besteedt jaarlijks vele miljoenen euro's belastinggeld aan het behoud van cultureel erfgoed. Zo werden de oude Byzantijnse kloosters op het Griekse schiereiland Athos met EU-geld gerestaureerd. Daarmee werd de culturele identiteit van dat gebied bewaard. Maar die culturele identiteit houdt wel in dat vrouwen, en zelfs vrouwelijke dieren, er niet mogen komen. "Dat roept de vraag op," zegt Roel During in zijn proefschrift 'Erfgoed voor de lieve vrede', "of het Europese erfgoed nu vooral toebehoort aan de cultuur die het geproduceerd heeft, of dat het algemeen bezit is van alle Europese burgers."
Het Europa van de Regio's is een concept dat bedoeld is om Europa bij de inwoners meer draagvlak te bezorgen. Het houdt in dat de diverse regio's hun eigen culturele en regionale identiteit behouden en versterken, binnen een verenigd Europa. 'Eenheid in verscheidenheid' is het daarbij behorende motto, en cultureel erfgoed en regionale identiteit zijn belangrijke pijlers. "Maar wat gebeurt er eigenlijk in de ontelbare projecten die Europa subsidieert, en waarin regio's worden uitgedaagd om hun erfgoed dienstbaar te maken aan de 'Europeanisering' in het algemeen en het versterken van de eigen identiteit in het bijzonder?" vroeg Roel During zich af. Draagt het erfgoed in die projecten nu vooral bij aan de eenheid of aan de verscheidenheid?
In zijn studie trof hij een warwinkel van tegenstrijdige visies en verhandelingen over de vorming van Europa en de rol van cultureel erfgoed daarin. De grootste ambivalentie vond hij in de tegenstelling tussen de economische argumentaties die streven naar een universele Europese identiteit en cultuur en de culturele argumentaties die uitgaan van culturele diversiteit. In beide vertogen speelt het erfgoed een totaal andere rol, namelijk het bijdragen aan sociale cohesie of juist het accentueren van de verschillen. Zijn conclusie is dat deze ambivalenties er alleen maar toe leiden dat de verschillen tussen regio's met een zwakke identiteit en regio's met een sterke identiteit nog groter worden dan ze al waren. En ook ontstaat er geen Europees erfgoed. During wijt dit onder andere aan de experts, die vooral lobbyen voor hun eigen projecten: "Het perpetuum mobile van de Europese erfgoedprojecten weet handig profijt te trekken van de structurele verwarring over erfgoed en identiteit."
Op grond van zijn analyses stelt During dat Europa het behoud van cultureel erfgoed anders moet aanpakken. "Net zoals politiek en religie gescheiden zijn, moeten ook politiek en cultuur meer gescheiden worden," zegt hij. "Het erfgoed moet worden afgenomen van de politici, en teruggegeven aan de samenleving." Daarmee introduceert hij het begrip 'erfgoedsubsidiariteit': culturele groepen moeten zelf hun erfgoed kunnen selecteren, beschermen en beheren, zonder inmenging van hogere politieke vertegenwoordigingen. "De Europese Unie zou zich in mijn ogen niet moeten bemoeien met regionaal cultureel erfgoed, maar uitsluitend met datgene dat ons in Europa bindt." Als voorbeeld hiervan noemt During het militaire erfgoed. "Dat weerspiegelt het historische Europa in oorlog en kan nu worden gezien als de representatie van iets dat wij Europeanen met elkaar gemeen hebben: de vrede." Vandaar ook de Nederlandse titel van During's proefschrift: 'Erfgoed voor de lieve vrede'.
Roel During is wetenschappelijk onderzoeker Cultureel erfgoed en ruimtelijke planning bij Alterra, onderdeel van Wageningen UR. Hij promoveert op 12 oktober. Meer informatie over zijn onderzoek en zijn proefschrift:
Alterra, Roel During: 0317 481640 of
Op 11 oktober vindt in Wageningen (Alterra, Gaia-gebouw, Droevendaalsesteeg 3) van 14.00 tot 16.30 een symposium plaats over dit onderwerp, zie
---
Bert Jansen
communicatie-adviseur
Alterra / Wageningen Universiteit Omgevingswetenschappen postbus 47
6700 AA Wageningen
0317 - 485053