Emotionele kindermishandeling lijkt hersenontwikkeling te beïnvloeden
Van proefdieren was het al bekend en nu lijkt het ook bij mensen
aangetoond: emotionele mishandeling tijdens de jeugd gaat gepaard met
structurele verandering in de hersenen. Psychologen en psychiaters van
de Universiteit Leiden, de Vrije Universiteit, de Rijksuniversiteit
Groningen en de medische centra van de drie universiteiten publiceerden
hier over in Biological Psychiatry.
Stress van invloed
De mediale frontale cortex op een anatomische foto van de hersenen.
De mediale frontale cortex op een anatomische foto van de hersenen.
De onderzoekers namen de samenhang tussen emotioneel misbruik en de
structuur van het brein onder de loep. Opvallend resultaat van hun
onderzoek was dat volwassenen die aangeven in hun jeugd emotioneel te
zijn mishandeld, verkleiningen vertonen in de mediale prefrontale
cortex. Dit gebied in het voorste gedeelte van de hersenen is gevoelig
voor stress.
Aangetoond bij dieren
Kinderen die emotioneel mishandeld worden door ouders of verzorgers
(uitschelden, vernederen, geen genegenheid tonen) hebben op volwassen
leeftijd een verhoogd risico op depressies en/of angststoornissen. Of
emotionele kindermishandeling ook gevolgen heeft voor de ontwikkeling
van het brein was echter nog niet duidelijk. In onderzoek met jonge
ratten was dat al wel vaker aangetoond. Wanneer de dieren een aantal
uur per dag bij hun moeder worden weggehaald, vertonen ze op volwassen
leeftijd onder andere een verkleining in de prefrontale cortex.
Onderzoek bij mensen
Om vast te stellen of emotionele kindermishandeling ook gepaard gaat
met veranderingen in het menselijke brein, vergeleken onderzoekers
Anne-Laura van Harmelen en Marie-José van Tol anatomische hersenfotoâs
van 181 volwassen deelnemers aan de Nederlandse Studie voor Depressie
en Angststoornissen (NESDA):
* 84 mensen die stelden dat ze in hun jeugd emotioneel mishandeld
waren
* 97 mensen die aangaven geen slachtoffer te zijn geweest van (elke
vorm van) kindermishandeling
Hersenscans vergeleken
Na vergelijking van de hersenscans bleek de mediale prefrontale cortex
van mensen die aangaven in hun jeugd emotioneel mishandeld te zijn
gemiddeld 7,2% kleiner dan bij mensen uit de andere groep. Geslacht, en
of iemand al dan niet aan een depressie of angststoornis leed, maakte
daarbij geen verschil.
Net zo ernstig als lichamelijke mishandeling
De resultaten suggereren een verband tussen emotionele
kindermishandeling en een verkleining van de mediale prefrontale
cortex. Dit deel van de hersenen speelt een belangrijke rol in
emotioneel gedrag en de manier waarop we omgaan met stress. Een
verkleining in dit gebied zou kunnen verklaren waarom volwassenen die
in hun jeugd emotioneel mishandeld zijn een verhoogde kans hebben op
het ontwikkelen van depressie en/of angststoornissen. Deze bevindingen
sluiten aan bij ander onderzoek van dezelfde onderzoekers, dat aantoont
dat de gevolgen van emotioneel misbruik minstens zo ernstig zijn als
die van de meer zichtbare vormen van kindermishandeling, zoals fysiek
of seksueel misbruik.
Nader onderzoek
Deze studie was gebaseerd op herinneringen die de ondervraagden aan hun
jeugd hadden en kan dus geen oorzaak-gevolgverbanden leggen. Ze biedt
wel aanknopingspunten voor nieuw onderzoek. In het gezamenlijke Leidse
universitaire onderzoeksprofileringsgebied Health, prevention and the
human life cycle van de faculteiten Geneeskunde en Sociale
Wetenschappen gaan onderzoekers zich verder bezighouden met de gevolgen
van kindermishandeling. Het Leiden Family Lab (LFL) gaat meerdere
generaties van een familie waarin misbruik voorkomt onderzoeken.
Universiteit Leiden