Ingezonden persbericht


22 oktober 2010

Najaarsexpositie in het Antwerpse Diamantmuseum toont kostbare relatiegeschenken.

"Napoleon en de juwelen van het keizerrijk" (1/10-31/12/2010)

Omstreeks deze periode wordt er aan cadeaus en relatiegeschenken gedacht. Vaak een zware opgave die een grote hap uit de gezinsportemonnee dan wel het bedrijfsbudget betekent. Goed gekozen cadeaus werpen evenwel vruchten af, wat ook Napoleon Bonaparte als staatsman al zo'n 200 jaar geleden begreep. Met diplomatieke geschenken bespeelde hij zijn omgeving en droeg hij de grandeur van het keizerrijk uit. Deze relatiegeschenken konden de meest uiteenlopende vormen aannemen: het grootste deel bestond uit sierkunstproducten zoals snuifdozen, juwelen of serviezen, maar hij gaf ook zeer veel wapens weg tot zelfs zijn eigen paarden!l

De pracht & praalzucht van Napoleon is het onderwerp van de nieuwste tentoonstelling in het Diamantmuseum Provincie Antwerpen. Nog tot eind december zijn in het museum meesterwerken van onder meer David, Van Bree en Lefèvre, unieke documenten, prachtige eretekens en juwelen van het keizerlijk hof bezet met de mooiste en zeldzaamste edelstenen, onder meer van de hand van beroemde juweliers zoals Nitot en Bréguet, te zien. (www.diamantnapoleon.be) NAPOLEON BONAPARTE (1769-1821)
Napoleon was een militair genie met een angstaanjagend ego. Hoewel kind van de Franse Revolutie druisten zijn hervormingen in tegen de idealen en de soberheid van deze omwenteling. Napoleon was niet alleen op militair vlak een strateeg van het eerste kwartier: 'Le petit Caporal' zette ook de decoratieve kunsten in om politieke en diplomatieke banden te smeden en zo vriend en vijand aan het rijk te binden. Een ware machtsymboliek werd ontwikkeld. Eretekens, kunstwerken, monumenten, sieraden tot zelfs meubilair en serviezen werden een politiek instrument om de glorie van het keizerrijk uit te stralen. De soberheid van het Directoire was algauw verleden tijd. De afkeer voor de pronkzucht van het Ancien Regime was voor het volk slechts een vage herinnering. Net als tijdens het bewind van Lodewijk XIV paradeerde het hof met ordetekens, ceremoniële wapens en een overvloed aan edelstenen en schitterende juwelen om de grandeur van het keizerrijk uit te stralen.

CADEAUS VOOR BEWEZEN DIENSTEN
Vooral het onderscheiden van militairen met erewapens en eretekens als beloning voor verdienstelijke daden in het leger of bij de marine, bleek een ideaal relatiegeschenk om getrouwen te belonen. Al tijdens zijn functie van Consul (1799-1804) beloonde hij zijn militaire medestanders met cadeaus: Sergeant Tinlot ontving een eregeweer; Generaal Vandamme kreeg een erepistool en meester-kanonnier Hennequin ontving op 15 augustus 1801 een erebijl in verguld zilver (alledrie te zien in de expositie). Op elk van deze geweren, musketten, karabijnen en zelfs trompetten werd een opschrift aangebracht met de naam van de begunstigde en een omschrijving van de 'verdienstelijke' daad. Burgemeesters die hun gemeente goed hadden bestuurd of waarover de bevolking zich tevreden had getoond, ontvingen een eresjerp: zo ontving de Antwerpse burgemeester Jan Steven Werbrouck (1750-1813) één van de 10 rode sjerpen met zilveren en gouden franjes die Napoleon heeft uitgereikt.

Nadat Napoleon in 1802 Consul voor het leven was geworden, stichtte hij ordes van verdiensten om 'alle burgers', zonder onderscheid van stand of geboorte, erkentelijkheid te tonen voor hun vertrouwen, voor hun verdiensten etc.. Dit was een slimme zet om 'het volk' aan zich te binden en hun eeuwige trouw af te dwingen. De leden van dergelijke ordes, waarvan het legioen van Eer of "légion d'Honneur" de meest prestigieuze was, kregen een ordeteken, ter vervanging van de beloningswapens die voorheen werden uitgereikt. Het "légion d'Honneur" ereteken betrof een stervormig insigne van een adelaar, uitgevoerd in zilver of goud, naargelang de graad, dat men links op de borst moest dragen. De ordeleden kregen ook bepaalde privileges waaronder het recht om jachtwapens te dragen.Generaal André Masséna (1758-1817) die de bijnaam 'het geliefde kind van de overwinning' droeg, was lid van het "legion d'Honneur" en kreeg van Napoleon een koffer met een geweer en een paar pistolen, gemaakt in de k eizerlijke manufactuur van Versailles, zoals te lezen is in de inscriptie aan de binnenkant van de koffer. (illustratie met details / te zien in de expositie)

Buitenlandse diplomaten ontvingen van de Franse regering doorgaans een gouden doos met de beeltenis van Napoleon of een gekroonde letter N, omgeven door diamanten. Met de keuze voor deze "snuifdozen"greep men terug naar een gebruik uit de tijd van Lodewijk XIV. In 1806 probeerde een keizerlijk decreet weliswaar paal en perk te stellen aan de soms exorbitante uitgaven voor snuifdozen, medaillons en rijk met edelstenen bezette ringen, maar het was vergeefse moeite. Ook in 1806 werden bij de topjuweliers van het Keizerrijk (Marguerite en Nitot) voor een recordbedrag 100 met briljanten bezette dozen besteld en zo ging het door tot het eind van het Keizerrijk. Napoleon speelde hiermee in op de ijdelheid van de begunstigden en bond ze aan zich. De productie van deze relatiegeschenken is onlosmakelijk verbonden met de keizerlijke manufacturen: wandtapijten kwamen uit de manufacturen van Les Gobelins of van La Savonnerie, porselein uit de manufactuur van Sèvres en wapens uit de Manufactur e d'Armes de Versailles. De wapens uit Versailles waren stuk voor stuk luxewapens en pronkwapens. Trouwens, zolang Napoleon aan de macht was, waren de meesterwerken van de keizerlijke manufacturen topambassadeurs van zijn zin voor pracht en praal!

Praktische info
wanneer:
Tot 31 december 2010
waar:
Diamantmuseum Provincie Antwerpen - naast het Centraal Station Antwerpen. De expositie kan bezocht worden met een B-Dagtrip: Trein + expositie via www.b-rail.be. Info via +32 (0)2 528 28 28 Meer info mbt de tentoonstelling: www.diamantnapoleon.be en www.diamantmuseum.be