Wageningen Universiteit en Researchcentrum 25 okt 2010
Nummer: R

Begrafenissen bijwonen om zelf de aidsepidemie te overleven. Dat blijkt een succesvolle strategie van Afrikaanse vrouwen op het platteland van Ivoorkust. Ze houden zo hun sociale netwerk in stand. Dat schrijft Mariame Maiga in haar proefschrift waarop ze onlangs aan Wageningen University promoveerde.

Veel ontwikkelingsprojecten richten zich op vrouwen, omdat zij het zwaarst lijden onder de aidsepidemie. Vrouwen worden vooral gezien als slachtoffer, maar dit gaat voorbij aan de weerbaarheid en creativiteit van vrouwen om het hoofd te bieden aan de epidemie, concludeert Maiga. Bijvoorbeeld door hun netwerk in stand te houden. Uit eerder onderzoek van Carolyne Nombo in Tanzania, bleek juist dat het sociale vangnet van de Afrikaanse saamhorigheid niet bestand is tegen de sterfte aan aids. Daar vielen zo veel relaties weg dat het netwerk niet meer werkte. In Ivoorkust legt het grote culturele belang van begrafenissen een enorme sociale druk op vrouwen om met arbeid en geld bij te dragen, waardoor het netwerk de aidsepidemie kon overleven.

Positie vrouwen versterken
Beide studies komen uit een onderzoeksprogramma over aids, vrouwen en voedselzekerheid in Afrika (African Women Leaders in Agriculture and Environment, AWLAE), onder leiding van Anke Niehof, hoogleraar Sociologie van consumenten en huishoudens. Algemene conclusie uit het programma is dat vrouwen zwaarder getroffen worden door aids dan mannen. Omdat ze minder zeggenschap hebben over hun seksueel gedrag, maar ook omdat ze minder toegang hebben tot land en hulpbronnen. Armoede en ongelijkheid tussen man en vrouw komen niet alleen naar voren als een gevolg van aids, maar blijken ook een oorzaak van de snelle verspreiding van de epidemie.

Er komen ook onverwachte resultaten uit het programma. Verwacht werd dat aidswezen het extra moeilijk hebben omdat ze van hun ouders geen landbouwkennis kregen overgedragen. Maar promovenda Rose Fagbemissi concludeert dat aidswezen in Benin weerbaarder zijn dan gedacht. Omdat ze vaak verantwoordelijk zijn voor een heel huishouden, doen ze noodgeboren zelfs meer kennis op over gewassen en bestrijding van plagen dan niet-wezen.

Alle 19 promovendi in het programma zijn Afrikaanse vrouwen. Veel van hen kregen na hun promotie in Wageningen een betere baan bij hun universiteit of onderzoeksinstituut in Afrika. | Joris Tielens Â
Bovenstaand bericht is geproduceerd door de redactie van Resource, het blad voor Wageningen UR (University & Research centre). Meer informatie bij Pers- en wetenschapsvoorlichting van Wageningen UR, e-mail: pers.communicatie@wur of bij de redactie van Resource, e-mail: resource@wur.nl. Zie ook www.resource.wur.nl.