Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
26 oktober 2010
'Neptrauma' zorgt voor flashbacks
De beelden van een auto-ongeluk, of zelfs een mondeling verslag ervan, kunnen vervelende, ongewilde flashbacks oproepen. Deze ontdekking schept een radicaal nieuw beeld van verwerking van traumatische ervaringen en hun opslag in het geheugen. Impulsen zoals geur, geluid en beeld blijken tijdens een trauma het geheugen niet, zoals eerst gedacht, overhoop te gooien. Het geheugen werkt normaal. Dat ontdekte NWO-onderzoeker Julie Krans. Zij promoveerde onlangs - cum laude - aan de RU.
Slachtoffers van een traumatische ervaring, zoals geweld, natuurrampen of oorlog, kunnen last krijgen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Opvallendste kenmerk daarvan is het ervaren van ongewenste beelden van de trauma, ook wel 'flashbacks' genoemd. Een overlevende van een auto-ongeluk kan bijvoorbeeld nog lang de koplampen van de tegenligger voor zich zien.
In de psychologie wordt aangenomen dat de normale informatieverwerking tijdens een traumatische ervaring uit balans raakt, waardoor dit soort beelden ontstaan uit het geheugen. Slachtoffers zouden dan wel sensorische ervaringen zoals geur, lawaai of beelden opslaan in hun geheugen, maar niet de juiste context kunnen geven. Uit het onderzoek van Krans blijkt echter dat de gestoorde informatieverwerking niet de oorzaak kan zijn van de flashbacks. Proefpersonen die alleen beelden zagen van de nasleep van een ongeluk, of alleen een verslag hoorden, rapporteerden namelijk ook flashbacks.
Betekenis belangrijker
Volgens Krans is de betekenis die slachtoffers hechten aan een traumatische ervaring een veel belangrijkere oorzaak van flashbacks. Veel militairen verwerken oorlogsgeweld probleemloos, maar krijgen last van PTSS doordat zij bijvoorbeeld een kind - dat wellicht op hun eigen kind lijkt - in die oorlog zien sterven.
Flashbacks kunnen danig ingrijpen in het dagelijks leven van traumaslachtoffers. Anders dan bij een normale herinnering krijg je flashbacks ongewild, en kunnen ze heftige reacties oproepen. Om flashbacks van PTSS te behandelen maken psychologen nu vaak gebruik van een therapie waarbij de patiënten hun hele traumatische ervaring in detail bespreken. Zo herbeleven ze het trauma en kunnen ze het beter verwerken. Hoewel deze behandeling effectief is, zou de behandeling volgens Krans veel efficiënter kunnen worden. Omdat de betekenis die het slachtoffer geeft aan een bepaalde ervaring cruciaal is, hoeft wellicht niet de hele ervaring herbeleefd te worden, maar alleen de voor die persoon bedreigende aspecten ervan.
Flashbacks zijn ook een wezenlijk onderdeel van andere psychische stoornissen depressie, sociale fobie en dwangneurose. Het is mogelijk dat de nieuwe bevindingen ook toepasbaar zijn voor de behandeling van ongewenste beelden in andere stoornissen van PTSS.
Een deel van het onderzoek van Julie Krans werd gefinancierd door NWO. Ze kreeg een bezoekersbeurs waardoor ze samen kon werken met wetenschappers van Oxford University.
Over NWO
NWO is dé nationale wetenschapsfinancier en heeft tot taak het wetenschappelijke onderzoek in Nederland te laten excelleren via nationale competitie. Jaarlijks geeft NWO ruim 700 miljoen euro uit aan subsidies voor toponderzoek en toponderzoekers, vernieuwende instrumenten en apparatuur, en aan instituten waar toponderzoek wordt bedreven. NWO financiert het onderzoek van ruim 5300 getalenteerde wetenschappers aan universiteiten en instellingen. Selectie door middel van peer review is in handen van onafhankelijke deskundigen. NWO bevordert de overdracht van kennis naar de maatschappij.
---