Wettelijk verbod op provisie noodzakelijk volgens promotieonderzoek
Door Fred de Jong
AMSTERDAM, 20101026 -- Tussenpersonen adviseren klanten door het provisiesysteem niet altijd optimaal. Daardoor schaffen consumenten niet zelden verkeerde en te dure financiële producten aan. Dit `marktfalen' wordt ingeperkt als de overheid provisie bij alle complexe, risicovolle financiële producten verbiedt. Dat is een van de aanbevelingen van Fred de Jong in zijn proefschrift over marktfalen bij tussenpersonen, waarop hij op 26 oktober 2010 promoveert aan de Universiteit van Amsterdam. Daarmee onderschrijft De Jong in grote lijnen de voorstellen die minister De Jager onlangs deed richting de Tweede Kamer inzake de provisies van tussenpersonen.
Tussenpersonen spelen een belangrijke rol in de Nederlandse samenleving: ruim 50% van alle verzekeringen en hypotheken wordt met behulp van tussenpersonen afgesloten. De Nederlandse markt van tussenpersonen in de financiële sector functioneert echter niet optimaal: er is sprake van marktfalen. Dat marktfalen is problematisch, omdat consumenten (en bedrijven) in grote financiële problemen kunnen komen als tussenpersonen niet goed informeren en adviseren. Echter, zonder tussenpersonen zouden consumenten rechtstreeks en zonder inachtneming van het totale aanbod aan financiële producten transacties moeten sluiten met (een beperkt aantal) banken en verzekeraars, die op grotere afstand staan van de consument. Dit leidt tot een groter risico op marktfalen dan in een markt met tussenpersonen. Bij het beperken van marktfalen nemen tussenpersonen dan ook een belangrijke positie in.
Fred de Jong legt in zijn proefschrift bij zijn analyse van dit marktfalen een oorzakelijk verband tussen de structuur van de markt en het gedrag van tussenpersonen. De belangrijkste oorzaak van dit marktfalen is de nauwe (financiële) relatie tussen aanbieders (banken en verzekeraars) en tussenpersonen. De markt faalt in hoofdzaak bij de bemiddeling en advisering over complexe en risicovolle financiële producten (hypotheken, levensverzekeringen, inkomensverzekeringen, consumptieve kredieten en beleggingsproducten).
Op basis van zijn onderzoek doet Fred de Jong onder meer de volgende (beleids-)aanbevelingen:
1) Het risico van marktfalen wordt verminderd door bij complexe en risicovolle producten alle financiële stromen van aanbieders naar tussenpersonen wettelijk te verbieden;
2) Om de prijs- en kwaliteitsconcurrentie bij de eenvoudige schadeverzekeringen te vergroten is in deze markt transparantie van beloning (provisie) onmisbaar;
3) Ter verduidelijking van de positie van tussenpersonen zou een onafhankelijkheidslabel kunnen worden geïntroduceerd, vergelijkbaar met de energielabels.
Website www.freddejong.eu