Radboud Universiteit Nijmegen


Onderzoek naar het nut van een dut bij Parkinson

Datum bericht: 28 oktober 2010

Mensen die lijden aan de ziekte van Parkinson zijn mogelijk gebaat bij één of meer dutjes per dag. Sebastiaan Overeem, slaapdeskundige aan de Radboud Universiteit Nijmegen, ontving onlangs een subsidie van 8 ton voor onderzoek naar de gunstige uitwerking van slaap bij Parkinson. Overeem is ook betrokken bij de slaappoli van het UMC St Radboud, die afgelopen zomer van start ging.

Tweederde van de mensen die lijden aan de ziekte van Parkinson, krijgt vroeg of laat te maken met slaapproblemen. Deze kunnen allerlei oorzaken hebben: stijfheid die bij hun ziekteverschijnselen hoort, waardoor iemand zich niet goed kan omdraaien, maar ook aangetaste hersendelen die met slaap te maken hebben. En vrijwel altijd heeft de medicatie een ongunstige invloed op de slaap. 'De vraag is alleen: welke factor speelt welke rol? Dat moet je weten om er wat aan te kunnen doen.'

Sebastiaan Overeem doet slaaponderzoek

Aldus Sebastiaan Overeem, arts-onderzoeker op de afdeling Neurologie van het UMC St Radboud en junior principal investigator bij het Donders Institute for Neuroscience van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij houdt zich bezig met slaap en slaapstoornissen, met name bij patiënten met neurologische aandoeningen. Zodoende was hij al betrokken bij onderzoek naar de 'negatieve kanten' van slaap en Parkinson.

Eerder deze maand ontving hij een Vidi-subsidie van 800.000 euro van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) voor onderzoek naar de gunstige uitwerking van slaap op symptomen van Parkinson.

Slaap als bondgenoot
Dát die er is, is al langer bekend: zo'n vijftien jaar geleden is in epidemiologische studies beschreven dat veel patiënten na een periode van slaap minder last hebben van ziekteverschijnselen. Ook hebben velen het idee dat ze na slaap beter reageren op hun medicijnen: het voelt alsof die dan beter werken. 'Slaap kan dus ook een bondgenoot zijn bij Parkinson', aldus Overeem. Met de Vidi-subsidie gaat hij de komende jaren onderzoeken hoe dat werkt.

Voor het gunstige effect, veronderstelt Overeem, hoeft een patiënt niet per se uren te slapen: hij gaat onderzoeken wat 'power naps' ofwel dutjes van ongeveer een tot drie kwartier kunnen doen. 'Ik wil weten hoe sterk het effect daarvan is op motorische en op cognitieve vermogens. Bij dat laatste gaat het met name om taakwisselen: daarvan is bekend dat dat vermogen afneemt door Parkinson. Vervolgens wil ik natuurlijk weten: hoe werkt dat dan? Parkinson draait om dopaminetekort - wat heeft slaap voor effect op de dopaminehuishouding?'

Ook al heeft Overeem de antwoorden nog niet, het lijkt geen gek idee om Parkinsonpatiënten al vast te adviseren om één of twee keer per dag een uiltje te knappen. Of niet? 'Dat kan, het gebeurt ook wel incidenteel, maar zolang niet precies bekend is wie daar hoe baat bij heeft, is het niet iets wat ik standaard zou aanbevelen. Maar het is heel goed denkbaar dat we op termijn slaap wel gaan inzetten in de behandeling.'

Slaappoli voor complexe slaapproblemen
Sebastiaan Overeem is ook betrokken bij de slaappoli van het UMC St Radboud, die afgelopen zomer van start ging. Het is de eerste academische slaappoli in Nederland waar slaapgeneeskunde 'over de hele breedte' wordt beoefend. Echter: 'De slaappoli is er vooral voor de complexe problematiek, voor mensen die niet geholpen kunnen worden door hun huisarts of in een algemeen ziekenhuis. Denk aan mensen met meerdere slaapstoornissen tegelijk, bijvoorbeeld apneu en slaapwandelen. Of de al genoemde Parkinsonpatiënten, of mensen die een herseninfarct hebben gehad, waarbij delen van de hersenen zijn getroffen die met slaap te maken hebben. We werken samen met Kempenhaeghe, het expertisecentrum voor slaapgeneeskunde en met het Universitair Centrum voor Chronische Ziekten Dekkerswald, waar al veel kennis zit over ademhalingsproblemen in de slaap.'

Al deze specialistische slaapkennis zal ook de algemene kennis over slaap doen toenemen. En dat zal ervoor zorgen, denkt Overeem, dat zowel artsen als 'gewone mensen' gaan inzien dat voldoende slaap geen overbodige luxe is, maar hoort bij een gezonde levensstijl.

Sebastiaan Overeem is een van de auteurs van Sleep disorders in neurology, a practical approach, een boek over slaapstoornissen bij neurologische aandoeningen.