Universiteit Utrecht

!!! LET OP: EMBARGO TOT 4 NOVEMBER, 20:00 UUR!!!

Persbericht van de Universiteit Utrecht

4 november 2010

Onderzoek klimaatverandering in het verre verleden:

Sterk verband tussen CO2 en temperatuursverandering

Een verandering in de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer heeft op lange geologische tijdschalen een sterk verband met verandering in de temperatuur. Dit blijkt uit onderzoek van paleoklimatologen van de Universiteit Utrecht, het NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek en de Universiteit van Southampton. De resultaten worden op 5 november gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Science.

De invloed van de CO2-uitstoot op de temperatuur speelt een belangrijke rol in discussies over de oorzaak van klimaatverandering. De Utrechtse paleoklimatologen laten nu samen met hun collega's voor het eerst op lange tijdschalen een sterk verband zien tussen CO2 en de temperatuur tijdens klimaatverandering.

Klimaatverandering in het verleden

De onderzoekers herleidden zowel de temperatuur als de CO2-concentraties tijdens een klimaatverandering die 40 miljoen jaar geleden plaatsvond. Ze lieten hierbij zien dat de wereldwijde temperatuur destijds in een periode van een half miljoen jaar eerst met 4 tot 6 graden steeg, waarna de temperatuur weer afnam. Door ook de CO2-concentraties tijdens deze klimaatverandering te herleiden, lieten de paleoklimatologen zien dat dit broeikasgas en de temperatuur op lange tijdschalen sterk zijn gekoppeld.

Fossiele algen

De onderzoekers bestudeerden de klimaatverandering in het verre verleden aan de hand van sedimenten uit de zeebodem. Het toenmalige CO2-gehalte haalden de onderzoekers uit de fossiele resten van algen in dit sediment. De koolstofsamenstelling in de algen wordt namelijk beïnvloed door CO2-concentratie in de atmosfeer. Op deze manier kon de atmosferische CO2-verandering van 40 miljoen jaar geleden worden gereconstrueerd. Deze gegevens zijn aangevuld met studies van het toenmalige ecosysteem en temperatuur.

Verband tussen CO2 en temperatuur

In de klimaatdiscussies staat de vraag centraal of menselijke CO2-emissies de oorzaak zijn van klimaatverandering. De grootschalige verandering in CO2-concentraties tijdens de onderzochte periode doet sterk vermoeden dat CO2 op die tijdschaal een leidende rol speelde. "De verandering in CO2 was simpelweg te groot om enkel het gevolg te zijn van aan klimaatverandering gekoppelde processen", zegt Peter Bijl, paleoklimatoloog aan de Universiteit Utrecht. "Andersom biedt de verandering in CO2 zeker een aannemelijke verklaring voor de waargenomen temperatuursverandering."

Publicatie

Report in Science: "Transient Middle Eocene Atmospheric CO2 and Temperature Variations", door Peter K. Bijl, Alexander J.P. Houben, Stefan Schouten, Steven M. Bohaty, Appy Sluijs, Gert-Jan Reichart, Jaap S. Sinninghe Damsté en Henk Brinkhuis, 5 november 2010.

Expeditie

Leden van dit onderzoeksteam participeerden in een internationale boorexpeditie voor de kust van het Antarctische continent. In blogs op pooljaar.nl en kennislink waren hun belevenissen te volgen. Zie ook de filmpjes van de expeditie naar de zuidpool en andere IODP expedities.

Afbeeldingen


1. Het Onderzoeksschip JOIDES Resolution, van het Integrated Ocean Drilling Program (IODP). Dit onderzoeksschip is in staat om kilometers aan oceaangeschiedenis, opgeslagen in het oceaanbodemsediment, aan de oppervlakte te brengen. In 2000 boorde dit schip rond Tasmanië sedimenten op uit de fossiele broeikaswereld van 40 miljoen jaar geleden. Foto: William Crawford, IODP-Texas A&M University.


2. Een doormidden gesneden boorkern uit de Zuidelijke Oceaan. Wetenschappers halen met multidisciplinair onderzoek veel gegevens uit de fossiele oceaanbodem. Foto: Shipboard Scientific Party IODP Leg 318.


3. Elektronenmicroscopische foto van microfossielen die in de boorkern aangetroffen zijn. Aan de hand van deze resten van marien plankton krijgen wetenschappers een nauwkeurig beeld van klimaatverandering in het verleden. Eerder al lieten leden van hetzelfde team van wetenschappers zien dat de noordpool in de fossiele broeikaswereld werd gekoloniseerd door tropische soorten van hetzelfde mariene plankton. Foto: Appy Sluijs. Schaalstreep is 0.02 mm.

Dit onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en Statoil Norway

Meer informatie