Persbericht 29 oktober 2010
Meer ideeën over dood in Bijbel dan alleen verrijzenis
Dood, en dan? Deze existentiële vraag wordt in het nieuwe boek van de
Tilburgse hoogleraar Wim Weren vanuit twee invalshoeken benaderd: hij
onderzoekt wat bijbelse teksten over de dood te zeggen hebben en gaat
na hoe deze teksten belicht worden in de hedendaagse cultuur
(literatuur, schilderkunst, films, videokunst, popsongs, bidprentjes).
Met zijn aanpak slaat hij bruggen tussen de bijbelexegese en moderne
cultuurstudies.
Het boek Dood, en dan? start met de onthutsende ontdekking dat in grote
delen van de Bijbel de dood een zwart gat is en dat het na het sterven
echt over en uit is. Dat is vooral schrijnend als mensen veel te jong
doodgaan. Zelfs God kan hen daar niet voor behoeden. Even somber is de
kijk op de dood in moderne literaire teksten. Met het bijbelboek
Prediker zegt Bertolt Brecht dat mensen sterven net als de dieren en
dat er daarna niets meer komt. Door de medicalisering van de dood is
deze visie momenteel wijd en zijd verbreid. Het sterke punt van deze
opvatting is dat zij de dood volstrekt serieus neemt.
Maar is de dood dan echt de baas? In de Bijbel komt nog een andere
radicale visie voor, die stem geeft aan de hoop dat God zijn relatie
met mensen die zich op hem verlaten en integer leven, nooit opgeeft.
Wat dat precies inhoudt, wordt in bijbelse teksten vaak niet concreet
ingevuld, net zo min als in hedendaagse bidprentjes. Ook kunstschilders
laten dat graag in het vage, terwijl ze toch weten te suggereren dat
het leven een open einde heeft. Volgens Weren moeten we de macht van de
dood niet kleineren, maar evenmin de scheppende kracht van God
onderschatten.
Een laat opgekomen idee is dat de doden op het einde der tijden
verrijzen. In het christendom heeft dit denkmodel zo'n dominante plaats
gekregen, dat het alle andere opvattingen over voortbestaan dreigt weg
te drukken. In zijn boek laat Weren zien dat het verrijzenisidee zelf
een gelaagd begrip is met vele betekenissen. Aan de hand van ruim
twintig full colour afbeeldingen schetst hij hoe kunstschilders
verrijzenis verbeelden. Hij besteedt aandacht aan de relatie tussen
opstanding en lichamelijkheid en zoekt aansluiting bij moderne
concepten van `lichaam' die een louter biologische visie overstijgen.
Aan de hand van films en popsongs bespreekt hij bezwaren die sinds de
Verlichting tegen het verrijzenisgeloof worden aangevoerd.
Uit het boek blijkt hoeveel verschillende stemmen er in de Bijbel aan
het woord komen als het gaat over de laatste levensvragen. In de
moderne cultuur is dat niet anders, maar dat is voor een groot deel aan
de Bijbel te danken.
Universiteit van Tilburg