Gen biedt bescherming tegen HIV
Mensen die besmet raken met hiv blijven zonder medicijnen soms jarenlang gezond. Kleine variaties in één eiwit zouden dit kunnen verklaren. Wetenschappers van de Amerikaanse Harvard Medical School beschrijven dat in het tijdschrift Science van donderdag. Een van de hoofdonderzoekers, dr. Paul de Bakker, werkt ook aan het UMC Utrecht.
Eén op de driehonderd mensen die met hiv besmet raakt merkt daar praktisch niks van. Zonder hulp van medicijnen houdt hun immuunsysteem het virus onder controle en ze worden niet ziek. Grootschalig genetisch onderzoek van Harvard Medical School in de Verenigde Staten heeft nu het gen opgespoord dat hiervoor verantwoordelijk is. Het grootste deel van de `hiv controllers' of langetermijn-overlevers verschilt slechts in één gen, HLA-B, van andere hiv-positieve patiënten. Door het onderliggende mechanisme te bestuderen hopen de onderzoekers dat het gen de weg kan wijzen naar een betere behandeling van hiv.
Het artikel verschijnt donderdag/vandaag online in Science Express. Dr. Paul de Bakker leidde het genetische deel van het onderzoek. Hij werkt aan Harvard Medical School maar is als humaan geneticus ook verbonden aan het UMC Utrecht. De Bakker: "Als we goed begrijpen hoe het immuunsysteem effectief kan reageren op een hiv-infectie, dan kan dat gebruikt worden voor de ontwikkeling van een vaccin. Al zal dat waarschijnlijk nog veel tijd kosten."
De Bakker: "Eerdere studies hadden al gevonden dat HLA-genen een belangrijke rol voor het spontaan onder controle houden van HIV. Met een grootschalige aanpak is het ons gelukt precies aan te wijzen welke HLA-genen een rol spelen, en welk deel van het HLA-eiwit essentieel is voor deze unieke bescherming tegen hiv."
Omdat langetermijn-overlevers met hiv erg zeldzaam zijn vergde het jaren internationale samenwerking om genoeg patiënten te verzamelen. De onderzoekers gebruikten de gegevens van bijna 1000 langetermijn-overlevers en ruim 2600 hiv-positieve controles uit Europa en Amerika. Het AMC in Amsterdam leverde gegevens van Nederlandse hiv langetermijn-overlevers. (Overigens zijn `hiv controllers' niet resistent tegen hiv, ook zij kunnen aids krijgen, maar de ziekte treedt bij hen veel later op.)
Het HLA-eiwit zit aan de buitenkant van een cel en zorgt ervoor dat de cel opgeruimd wordt door immuuncellen als hij geïnfecteerd raakt door een virus. Het HLA-eiwit laat stukjes van het virus zien aan immuuncellen om ze op de infectie te wijzen. Bij de meeste hiv-patiënten werkt dit systeem niet goed en slagen immuuncellen er niet in de geïnfecteerde cellen weg te werken. Nu blijkt dat variaties in het HLA-B-eiwit het immuunsysteem van hiv-langetermijnoverlevers in staat stellen hiv onder controle te houden.
In Nederland hebben ruim 8.000 mensen aids en staan bijna 17.000 mensen als hiv-positief geregistreerd. Het totale aantal hiv-positieven wordt echter geschat op ruim 21.500 (bron: RIVM). Besmetting met hiv leidt uiteindelijk tot een sterke daling van het aantal immuuncellen (CD4-cellen). Patiënten kunnen zich hierdoor niet meer verweren tegen ziekteverwekkers.
vrijdag 5 november 2010