Vilans
Renaissance voor publieke gezondheidszorg
De geschiedenis van de openbare gezondheidszorg kenmerkt zich als een
van sanitaire hervormingen, zorg voor het milieu en koepokinenting. Het
ging in de 19de eeuw nog vooral om de heroïsche strijd tegen
infectieziekten. Leprozen werden apart gehuisvest en er werden
maatregelen genomen om vervuiling van de leefomgeving tegen te gaan.
Aan het eind van de 19de eeuw maakte de opkomst van de statistiek het
mogelijk verbanden te gaan leggen tussen de opkomst of daling van
bepaalde ziektebeelden en bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen
zoals armoede of de consumptie van sterke drank. Dit vakgebied werd de
medische politie genoemd...
Openbare gezondheidszorg uit de mottenballen
Het was de glorietijd van de openbare gezondheidzorg. Curatieve zorg
kwam niet verder dan aderlaten en gal spuwen. Gemeentebesturen namen
tal van maatregelen ter bestrijding van de armoede, drankmisbruik en
voedingsgewoonten en er werd waterleiding en riolering aangelegd. Begin
20ste eeuw begon de opkomst van de curatieve gezondheidzorg en meende
men dat de openbare gezondheidzorg zijn werk had gedaan. Tot begin
21ste eeuw. In 2002 meldt het RIVM dat ongezond gedrag de belangrijkste
oorzaak is van de stagnatie van de gezondheidsontwikkeling. Er wordt
teveel gerookt, teveel alcohol gedronken, te weinig groente en fruit
gegeten en we zitten teveel stil. De gezondheidsproblemen die daaruit
voortvloeien zijn voor een groot deel vermijdbaar mits we bereid zijn
onze levensstijl aan te passen. Moet de openbare gezondheidzorg uit de
mottenballen gehaald worden? Wat kunnen zij voor een gezonde toekomst
betekenen?
Publieke en curatieve zorg hebben elkaar nodig
Met het denken over onze gezondheidzorg zitten we nog een beetje aan
het begin van de 20ste eeuw: onze curatieve zorg is top of the bill.
We denken dat met de curatieve gezondheidszorg de kwaliteit van ons
leven maakbaar is. En ja, we hebben in Nederland een
gezondheidszorgsysteem om trots op te zijn. Maar we moeten de ogen niet
sluiten voor de werkelijkheid. En die is dat curatieve gezondheidszorg
en publieke gezondheidszorg elkaar weer nodig hebben. Gedrag
gerelateerde gezondheidsproblemen zijn nu eenmaal niet alleen op te
lossen met medisch specialistische hoogstandjes.
Van ZZ naar GG
Hoewel beïnvloeding en bemoeienis met het privéleven niet past in dit
regeerakkoord, is het vanuit de optiek van gezondheidswinst toch het
overwegen waard. Gezondheid wordt steeds schaarser en mede daardoor
wordt ook de zorg steeds schaarser. We moeten er dus voor zorgen dat we
de 10% van het nationaal inkomen die beschikbaar is voor onze
gezondheidzorg goed besteden. Een groot deel van het antwoord zit in
preventie: van Zorg en Ziekte naar Gezondheid en Gedrag (van ZZ naar
GG). We willen niet terug naar de 19de eeuw dus gezondheidswinst gaat
verder dan de preventiemedewerker. Het is een coproductie van
zorgverlener, zorgverzekeraar, preventiemedewerker en, last but not
least, de burger zelf. Hoe daar te komen is hiermee nog niet
beantwoord, maar wie wil ziet mogelijkheden, wie niet wil ziet
bezwaren.
Pieter Vos reageert op de blogs 'Over dreamers en gedrag' van Stannie
Driessen en 'Een Al Gore voor de zorg' van Bas Leerink