Rijksoverheid
Meer waar voor je geld in de gezondheidszorg
Toespraak | 10-11-2010
De Tweede Kamer behandelt op 10, 11 en 12 november de begroting van het
ministerie van VWS. Op de eerste dag zette minister Schippers haar
plannen uiteen.
Voorzitter,
Tussen 2003 en 2008 zijn we twee jaar langer gaan leven en ook nog in
goede gezondheid. Dat is spectaculair en sinds de Tweede Wereldoorlog
is zo'n snelle toename van de levensverwachting niet meer voorgekomen.
De gezondheidszorg in Nederland is een groot goed. En dat mag ook wel,
want we betalen er veel voor.
Veel mensen vragen mij:
"Waarom betaal ik elk jaar een hogere premie, voor een kleiner pakket
en een hoger eigen risico? Het lijkt wel alsof ik steeds meer betaal en
steeds minder krijg!"
Ik begrijp dat wel. Als mensen naar zich zelf kijken, gaan ze hooguit
een paar keer per jaar naar de huisarts. Elke volwassene geeft
gemiddeld 4500 euro per jaar uit aan zorg. Een belangrijke vraag is of
we wel meer en betere zorg krijgen voor ons geld! Het antwoord is:
steeds meer.
- In 1950 gingen veel kinderen dood aan vreselijke ziektes als
difterie, tetanus en polio. En pas nadat we met inenten zijn
begonnen, zijn deze ziekten zo goed als verdwenen.
- Of neem nou staar. In 1950 werden 6000 mensen geopereerd, nu zijn
het er tien keer zoveel;
- En dagbehandelingen in het ziekenhuis. In 1980 waren dat er 70.000
per jaar. Nu zijn dat er ruim 1,5 miljoen.
Allemaal positieve ontwikkelingen, waarbij we veel baat hebben. De zorg
kost ons veel, maar levert ook veel op.
- De kans dat iemand sterft aan hart- en vaatziekten is de afgelopen
decennia gehalveerd;
- in 1950 leefde dertig procent van de vrouwen met borstkanker na
tien jaar nog, nu is dat zeventig procent;
- en, mensen hebben veel minder hinder van ziekte. Vroeger had je
een groot apparaat nodig om insuline toe te dienen, nu voldoet een
prikpen of een minipompje.
Per euro betaalde premie wordt veel meer zorg geleverd dan pakweg tien
jaar geleden. En dat is maar goed ook, want in de toekomst zijn veel
meer mensen van gezondheidszorg afhankelijk.
Daarom moet het nóg beter. Straks telt ons land meer dan 4,5 miljoen
mensen met een aandoening die niet meer overgaat. Mensen hebben vaker
meer aandoeningen tegelijk. Het gaat dan om chronische ziekten als
diabetes en longfalen. En ook ziektes als kanker die vaak nu nog
dodelijk zijn, zullen in de toekomst chronisch zijn.
We hebben gelukkig een prima uitgangspositie om mensen de best
mogelijke zorg te verlenen. Ik hoor wel eens zeggen dat dit kabinet
bezuinigt op de zorg. Dat is niet waar.
In deze kabinetsperiode mogen de zorguitgaven met maar liefst ruim 15
miljard euro toenemen. Vijftien miljard euro is een stijging van
jaarlijks maar liefst 5,5 procent.
Als je ervan uitgaat dat dit kabinet 18 miljard euro moet bezuinigen in
dezelfde periode, dan mag het toch wel duidelijk zijn dat deze
politieke samenwerking een enorm belang toekent aan de zorg.
Ik realiseer me dat als een politicus zegt dat er meer geld naar de
zorg gaat, dat die in feite zegt: de premie gaat omhoog. De zorg wordt
immers uit premies betaald.
In deze kabinetsperiode heb ik daarom één groot doel: de premiebetaler
moet meer zorg voor z'n geld krijgen. Betere zorg die minder kost per
behandeling.
Voorzitter,
Onderdeel daarvan is dat betere zorg dichterbij beschikbaar moet zijn.
De bereikbaarheid van de basiszorg kan en moet beter. De huisarts, de
fysiotherapeut en de wijkverpleegkundige moeten niet alleen om de hoek
zitten en samenwerken, maar ook toegankelijk zijn op het moment dat je
ze nodig hebt. En je moet ze dus ook 's avonds of in het weekeinde
kunnen bereiken.
Deze forse versterking van de eerste lijn geldt vooral voor de GGZ. In
Nederland worden veel te veel mensen opgenomen. Deze mensen kunnen vaak
beter in hun eigen wijk worden behandeld.
En heb je specialistische hulp nodig dan ga je naar het ziekenhuis. Ook
dat ziekenhuis heeft oog voor de wensen van mensen. Het moet een plek
zijn waar de patiënt kan rekenen op zorg van hoge kwaliteit: snel,
goed, veilig en respectvol.
Geen onpersoonlijk megabedrijf, waar je als patiënt niks te vertellen
hebt. Geen fabriek waar je als zorgverlener je collega's niet eens
kent.
We weten dat mensen zich in kleine zorgvoorzieningen prettiger voelen.
Ik heb ook al gehoord van plannen om onderdelen van ziekenhuizen in de
wijk onder te brengen. Fantastisch!
Tegelijkertijd vind ik het in het belang van de patiënt dat een beperkt
aantal ziekenhuizen zich moet specialiseren in de behandeling van
zeldzame ziekten, bijvoorbeeld slokdarmkanker.
- Dan doen behandelteams de noodzakelijke ervaring op en worden ze
beter in hun vak.
- Bij concentratie van topzorg loont het om te vernieuwen en te
investeren in de nieuwste apparatuur. Dat is onrendabel als je maar een
paar patiënten per jaar behandelt.
- En wie aan zo'n ernstige, zeldzame of moeilijk te behandelen
aandoening lijdt, zal wat verder reizen voor de beste behandeling voor
lief nemen.
Zorgverzekeraars gaan steeds meer op zoek naar kwaliteit. Het is
belangrijk dat niet alleen de prijs een rol speelt. Het is cruciaal dat
er zorgverzekeraars zijn die hiervoor hun nek uitsteken. Belangrijk is
dat een verzekeraar kan zien waar goede kwaliteit wordt geleverd en
waar niet.
Dat geldt ook voor patiënten.
o Als die willen kiezen moeten ze wel weten waarvoor.
o Als de zorgverlener niet bevalt, moet je makkelijk naar een ander
kunnen.
o Je moet inzicht hebben in je eigen behandeling, maar ook in de
kosten daarvan. Bijvoorbeeld door het krijgen van een afschrift van de
rekening.
o Inzicht kunnen krijgen in de opleiding en de bevoegdheid van je
behandelaar.
o Inzicht krijgen in de eventuele smetten op een blazoen, op
berispingen.
o Bij versterking van de positie van de patiënt hoort ook dat hij
sneller en beter z'n recht kan halen als er een conflict ontstaat.
Voorzitter,
De andere kant van de medaille is dat het voor ziekenhuizen ook moet
lonen om grote prestaties te leveren en efficiënt te werken. Het moet
uitmaken of: ziekenhuizen cliëntgericht zijn, of ze veilig en doelmatig
werken, of ze geen wachtlijsten hebben. Of mensen plezierig begeleid
worden. Niet van het kastje naar de muur worden gestuurd.
Mijn voorgangers hebben daar een stevig begin mee gemaakt. Ik wil dat
doorzetten.
Verder wil ik - onder strikte voorwaarden - winstuitkering in de
ziekenhuiszorg toelaten. Is dat iets compleet nieuws? Nee. Het kan
allang in de eerste lijn.
We moeten naar andere mogelijkheden kijken om te investeren in de zorg.
Ziekenhuizen moeten minder afhankelijk worden van banken.
Pensioenfondsen en andere langetermijn-investeerders zoeken nu vaak hun
heil over de grens. Ik wil dat ze kunnen beleggen in onze zorg. Daar is
geld nodig voor kwaliteit en vernieuwing.
Bij deze opzet hoort ook de vrijheid iets nieuws te beginnen als dat
betere zorg oplevert. Nu zijn de belemmeringen en obstakels veel te
groot. We moeten het nieuwkomers niet zo moeilijk maken. We moeten af
van onmogelijke eisen en jarenlang voortslepende procedures.
Voorzitter,
De vele fusies tussen ziekenhuizen van de laatste jaren zijn ongewenst.
Je ziet ziekenhuizen ontstaan die veel groter zijn dan die in ons
omringende landen. Groter zelfs dan bedrijfsmatig optimaal is. Deze
ontwikkeling wil ik stoppen.
Bij fusies in de zorg is meer in het spel dan alleen mededinging.
Behoud van keuzevrijheid, kwaliteit en bereikbaarheid. Daarom wil ik
het fusiebeleid echt aanscherpen. Ik zal daarvoor mijn nek uitsteken.
Dat doe ik ook ten aanzien van fusies tussen zorgverzekeraars en
zorgaanbieders. Als een verzekeraar eigenaar is van zorginstellingen
worden afwegingen over zorginkoop onzuiver en kunnen nieuwe
initiatieven worden beperkt. Ik zal zo spoedig mogelijk met voorstellen
naar uw Kamer komen.
Voorzitter,
Geweld tegen zorgverleners mag niet worden getolereerd. Zero tolerance,
wat mij betreft. Of dat nu geweld op de eerste hulp is, of tegen
ziekenbroeders op de ambulance, of tegen de verloskundige 's nachts op
pad in de wijk. Geweld wordt nooit getolereerd.
En als het toch tot geweld of intimidatie komt, kiest de zorginstelling
onvoorwaardelijk partij voor zijn werknemers. Niet een arts of
verpleegkundige zou bij geweld aangifte moeten doen, maar de directie
van de instelling. We moeten zuinig zijn op onze mensen en hun kant
kiezen! Betere beveiliging als dat nodig is en mensen die zich niet
gedragen, zoeken het zelf maar uit!
We moeten voldoende mensen in de zorg aan het werk krijgen. En we
moeten ze ook behouden voor de zorg. Daar zullen wij alles aan doen.
Het personeelstekort hangt ons als een zwaard van Damocles boven het
hoofd. Het is niet zomaar een tekort. De schatting is dat we over
vijftien jaar 450.000 mensen tekort komen in de zorg. Als we dat laten
gebeuren, zou een kwart van onze zieken, ouderen en gehandicapten
verstoken blijven van zorg. En zou meer dan één op de vier jongeren die
van school komt, moeten kiezen voor een baan in de zorg. Dat zal niet
gebeuren.
We moeten dus heel zuinig zijn op iedereen die in de zorg werkt. Weg
met overbodige formulieren. Geef de professional zijn vak terug. En
zijn gevoel van eigenwaarde. Geef ook ruimte aan de enorme creativiteit
die er is bij mensen die dagelijks in de zorg werken. Juist hun ideeën
bieden goede oplossingen dat is waar we vol op moeten inzetten. Dus:
veel meer ruimte aan grotere experimenten en veel minder aan
bureaucratie.
Voorzitter
Ik heb het eerder gehad over keuzevrijheid, dat is waar dit kabinet op
inzet. Die keuzevrijheid geldt ook voor de levensstijl van mensen.
Zelfbeschikking is een belangrijk recht.
Ook ten aanzien van leefstijl. De discussie over het beboeten of
belasten van ongezond gedrag is wat mij betreft gesloten. Vrijheid en
verantwoordelijkheid is niet voor niets het motto van het kabinet. De
staat is niet onze nanny.
Vorige week heb ik u aangegeven hoe ik een positief preventiebeleid
vorm wil geven en ik kom daar zeker bij het overleg over sport op
terug.
Voorzitter,
Nederland doet het internationaal goed, laat daar geen misverstand over
bestaan. Nederlanders zijn positief over de toegankelijkheid, de
veiligheid en de kwaliteit van onze zorg. Ons land scoort steeds heel
hoog in internationale vergelijkende onderzoeken. Zoals wederom een
mooie eerste plaats in de Euro Health Consumer Index. Dat is een
prachtig resultaat bereikt door al die mensen die dag in dag uit werken
in de zorg.
Op deze mensen ben ik hartstikke trots. Die verdienen een groot
compliment.
Voorzitter, tot slot een hartenkreet: ik zou de Kamer willen
voorstellen dat we stoppen met steeds opnieuw brieven sturen,
commissies in te stellen of consultants in te huren. Het stikt van de
adviezen, rapporten en analyses. Laten we daarmee gewoon aan de slag
gaan.
Ook de ministers voor mij, of ze nu van de PvdA, D66, CDA of VVD zijn,
hebben consequent gewerkt om de zorg beter, betaalbaar en toegankelijk
te maken. De laatste jaren is de politieke inzet behoorlijk consistent.
Ook ik zal me hier volledig voor inzetten en hoop dat samen met u en de
mensen die werken in de zorg te kunnen doen. Juist om meer en betere
zorg voor ons premiegeld te krijgen.
Afzender
* Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Voor vragen aan de Rijksoverheid bel Postbus51: 0800-8051