Radboud Universiteit Nijmegen
Hoe de wortelknager blad onverteerbaar maakt voor luizen
Datum bericht: 11 november 2010
Tussen de leden van een ecosysteem bestaan verschillende
wisselwerkingen. Ze eten of worden gegeten en wapenen zich daartegen,
ze concurreren om voedsel, om licht, om water. Wat er in detail gebeurt
bij die interacties is het onderzoeksveld van de ecogenomics. Prof.
Nicole van Dam concentreert zich daarbij op planten en hun interacties
met belagers. Vrijdag 12 november spreekt ze haar oratie uit als
hoogleraar Ecogenomics.
`Je hebt als plant nooit één probleem. Om te beginnen sta je stil. Dan
heb je het te nat, te droog, te warm, te koud... En dan komt er ook nog
een kever knagen, een rups knabbelen, terwijl je wortels worden
aangevallen door aaltjes en gebruikt worden als broedkamer voor larven
van allerhande soorten. Als je niet kunt vluchten, moet je daar mee
omgaan. Hoe doen planten dat?'
Moderne aanpak
Van Dam zet moderne grootschalige genetische en moleculaire
technologieën in om een goed overzicht te krijgen van alle genen die in
zo'n geval aangeschakeld worden en de genproducten die worden gevormd -
genomics.
'Ook alle details van de stofwisseling kunnen we analyseren. Dat heet
dan metabolomics. Ik ben vooral geÏnteresseerd in wat er in de plant
gebeurt als die meerdere problemen tegelijk heeft - bijvoorbeeld
droogtestress én een aanval van insecten. Nu steeds meer
bestrijdingmiddelen verboden worden heeft dit niet alleen
wetenschappelijke, maar ook economisch grote relevantie.'
Studie gaat ondergronds
De chemische afweer van planten is vooral onderzocht in de bovengrondse
delen van planten. Van Dam wil in Nijmegen meer naar de ondergrondse
afweer kijken. Dat is nog een braakliggend gebied waar gezien de eerste
resultaten nog veel te ontdekken valt. Neem bijvoorbeeld het recente
inzicht in de rol van aaltjes - die kleine ondergrondse wormpjes - op
de afweer van de plant bovengronds. Sommige aaltjes helpen de plant bij
de verdediging tegen luizen.