Maastricht University

Waar heeft u behoefte aan? En uw kleinkind?

Dubbeloratie duurzaamheidshoogleraren ICIS (embargo tot vrijdag 12 november, 16.00 uur)

Met de benoeming van twee hoogleraren zet de Universiteit Maastricht de komende tijd nog sterker in op duurzaamheidvraagstukken. De één, Harro van Lente, kiest een filosofische invalshoek en de ander, René Kemp, richt zich op innovatie voor duurzame ontwikkeling. Hun leerstoelen zijn ondergebracht bij het International Centre for Integrated assessment and Sustainable development (ICIS) aan de UM. Hun oraties, waarmee ze hun benoeming aanvaarden, spreken ze op vrijdag 12 november direct na elkaar uit.

Van Lente: behoeften
'Duurzame ontwikkeling': zonder dat precies duidelijk is wat bedoeld wordt, is iedereen voor. Volgens de meest gebruikte definitie gaat het om 'het vervullen van onze behoeften zonder dat dit ten koste gaat van de mogelijkheden van latere generaties om hun behoeften te vervullen.' Maar hoe definieer je 'behoefte'? En hoe weet je welke behoeften de toekomstige generaties zullen hebben? "Als we niet weten wat behoeften zijn, kunnen we ook niet weten wat duurzame ontwikkeling is en er ook geen grip op krijgen", stelt Harro van Lente in zijn oratie, waarmee hij de leerstoel 'Filosofie van duurzame ontwikkeling vanuit een humanistisch perspectief' aanvaardt, ingesteld door de Stichting Socrates.

"Behoeften veranderen met de tijd en innovatie speelt daarbij een belangrijke rol. Tien jaar geleden had ik geen behoefte aan een mobiele telefoon, nu heb ik er behoefte aan. Bereikbaarheid is nog net geen verworven recht, maar het zit er dicht tegenaan. De aldus ontstane behoeften gaan dus niet zomaar meer weg en schepenvolgende generaties op met nieuwe behoeften. De centrale vraag voor een filosofie van duurzame ontwikkeling is wat mij betreft dan ook: welke behoeften kunnen we ons veroorloven?"

René Kemp: alternatieven
Van Lentes kamergenoot en naaste collega René Kemp bekleedt de leerstoel 'Innovatie en duurzame ontwikkeling'. Hij benadrukt in zijn rede de voortdurende opgave die duurzame ontwikkeling is. "Het is niet iets wat bereikt kan worden via een oplossing of een maatregel. Duurzame innovaties hebben veel goeds bereikt, maar brengen tegelijkertijd ook weer nieuwe problemen met zich mee." Kemp pleit ervoor verder te kijken dan naar wat vandaag beschikbaar is en meer dan nu de aandacht te richten op alternatieve systemen. Zo schakelde de scheepvaart ooit over van wind naar stoom en de warmtevoorziening in Nederland van kolen naar gas.

"Het duurzamer maken van bestaande systemen loopt tegen zijn grenzen aan: transities zijn nodig. Is verdere ontwikkeling van autogebruik wel zo wenselijk? Innovatie voor duurzame ontwikkeling moet veel meer worden gezien als een kwestie van stapjes in de goede richting. Het vergt verandering in maatschappelijke kaders, en in de 'hearts and minds' van mensen, opdat rekening gehouden wordt met andere zaken dan korte termijn gewin. Zo zijn wettelijke normen en milieubelastingen nodig voor de totstandkoming en verspreiding van betere en schonere producten. Maar die zijn op hun beurt weer afhankelijk van beschikbare innovaties zoals elektrische voertuigen. Betere en schonere producten en andere kaders en waardeoriëntaties hebben elkaar nodig. En precies dat wil ik onderzoeken."




Maastricht University