Lijstverbindingen niet meer mogelijk bij verkiezingen Eerste Kamer
16 november 2010
Het wordt moeilijker om met voorkeurstemmen te worden gekozen tot lid
van de Eerste Kamer. Nu nog ligt de drempel bij 50% van de kiesdeler.
Dit wordt bij de volgende verkiezingen in mei volgend jaar een drempel
van 100%. De Eerste Kamer heeft dinsdag 16 november ingestemd met een
wijziging van de Kieswet die hierin voorziet. De wijziging van de
Kieswet houdt tevens in dat de mogelijkheid om lijstencombinaties aan
te gaan wordt geschrapt. Verder wordt de mogelijkheid voor politieke
groeperingen om meer dan één kandidatenlijst per provincie in te dienen
geschrapt.
De fracties van SGP, ChristenUnie en Onafhankelijke Senaatsfractie
stemden tegen de wetswijziging vanwege het ontbreken van de
mogelijkheid van lijstencombinaties. Zij menen dat zij dubbel worden
benadeeld nu bovendien bij de restzetelverdeling het systeem van de
grootste gemiddelden blijft gelden. Zij drongen aan op toepassing van
het systeem van de grootste overschotten. Noch de regering noch de
andere fracties in de senaat waren hier voor.
De wetswijziging voorziet ook in de verkiezingen van leden van de
Eerste Kamer door de nieuw gekozen leden van provinciale staten op
hetzelfde tijdstip. Dit betekent dat de 564 statenleden niet de
gelegenheid hebben om kennis te nemen van het stemgedrag van hun
collega's in de andere provincies. Na de provinciale verkiezingen op 2
maart 2011 volgt op 23 mei om drie uur 's middags de eerstvolgende
verkiezing voor leden van de Eerste Kamer.
Verkiezingen Provinciale Staten
De wijzigingen van de Kieswet zijn doorgevoerd op aandringen van de
Eerste Kamer zelf op initiatief van PvdA-fractievoorzitter Noten. Het
schrappen van de mogelijkheid om bij deze verkiezingen een combinatie
van aanverwante lijsten aan te gaan is een onbedoeld gevolg. De Eerste
Kamer wilde om de mogelijkheden tot manipuleren te beperken aansturen
op het aangaan van lijstencombinaties voordat de provinciale
Statenverkiezingen gehouden worden.
Op advies van de Raad van State hebben regering en Tweede Kamer de
betreffende bepaling in de Grondwet zo uitgelegd, dat een
lijstencombinatie alleen na provinciale verkiezingen kan worden
aangegaan. Dit heeft te maken met de interpretatie van het begrip
'verkiezingen' in artikel 55 van de Grondwet.
Minister Donner van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zei in
dit verband dat hij geen principiële bezwaren heeft tegen
lijstencombinaties. Maar nu het uitgangspunt is om geen
lijstencombinaties na de Provinciale Statenverkiezingen mogelijk te
maken, is het volgens hem een onontkoombaar gevolg dat er ook
voorafgaan aan de Statenverkiezingen geen lijstencombinaties meer
mogelijk zijn. Indiening van een lijstencombinatie voor de provinciale
verkiezingen zou dan afbreuk doen aan het concept van eenheid van
verkiezingen, zoals voorzien in de Grondwet. "Het gaat hier om
eigenstandige verkiezingen met als electoraat de leden van provinciale
staten. Het zijn dus géén getrapte verkiezingen", aldus minister
Donner.
Eerste Kamer der Staten Generaal