SGP
De door P&W (Pechtold en Wilders) opnieuw aangezwengelde discussie over
het koningschap heeft een hoog oude-koeien-gehalte. Dat zei SGP-leider
Kees van der Staaij in reactie op de plannen van de
gelegenheidscoalitie van PVV en D66 om de koningin te 'onttronen'. Het
voorstel is al zo vaak gedaan, dat ik een beetje moet lachen om het
woord 'modernisering', zei de SGP'er.
De SGP vindt dat verwijten over de rol van de koningin de facto
terugslaan op de Kamer zelf, die keer op keer niet in staat blijkt te
zijn om de aftrap van de formatie te geven. Over de rol van de koningin
in de regering zei Van der Staaij dat het geschreven en ongeschreven
staatsrecht genoeg checks and balaces bevat en ook genoeg ruimte laat
om in te spelen op wat er in de samenleving gebeurt.
---
Begroting Algemene Zaken / Koning
17 november 2010
Kees van der Staaij
Ik doe het niet dagelijks, maar laat ik eens beginnen met een citaat
van een communistisch kamerlid. Ik citeer een van onze voorgan-gers
hier in dit Huis, Joop Wolff. Hij was kamerlid voor de CPN van 1967 tot
1982. Een geducht debater, zo stond deze oud-verzetsman bekend. In 1981
merkte hij bij de behandeling van de begroting van Algemene Zaken op
âdat het ambt van minister-president in zijn uitoefening boeiender dan
zijn begroting.â
Ik moest aan deze woorden denken toen ik de stukken doornam die
van-daag op de agenda staan. Het is zelfs nog minder boeiend dan
anders, omdat deze begroting nog is opgesteld door de vorige premier,
die, gezien de demissionaire status van zijn kabinet, nu eenmaal een
beleidsarm stuk moest produceren. Welnu, dat is âm uitstekend gelukt.
Maar, voorzitter, dat de begrotingsbehandeling AZ vandaag toch weer
sprekers trekt, is vooral te danken aan de Koning. Ik zeg dat uiteraard
zonder een zweem van cynisme of bij wijze van steekje onder water. Maar
het is toch dankzij de gelijk geagendeerde begroting van âde Koningâ
dat er vandaag iets substantieels ter sprake komt. Met dank overigens
aan de uitzonderlijke combi van de fracties van de PVV en D66.
Want, voorzitter, hoe je ât ook wendt of keert, wat we hebben mogen
aan-schouwen bij de debatten over de regeringsverklaring is toch hoogst
op-merkelijk, om niet te zeggen verbazingwekkend: de twee grootste
kemp-hanen in deze vergadering, ideologisch de grootste tegenstrevers
die el-kaar te vuur en te zwaard bestrijden, D66 en de PVV, hebben een
waar monsterverbond met elkaar gesloten. En wat wil deze
gelegenheidscoalitie bewerken? Dat om het in de woorden van de heer
Wilders te zeggen: dat ons staatshoofd âals een haasâ uit de regering
wordt gezet.
Aanleiding is de kabinetsformatie. De insteek van D66 daarbij is het
vullen van het zwarte gat in de kabinetsformatie, een these waar de
Democraten uit het jaar 1966 al vanaf de oprichting de boer mee op zijn
gegaan. Voor de PVV is het een brug te ver dat het staatshoofd invloed
kan uitoefenen bij de formatie van een nieuw kabinet.
Kabinetsformatie
Voorzitter. Over de rol van het staatshoofd bij de formatie kan ik kort
zijn.
Wij zijn niet zulke zwartkijkers en worden evenmin geplaagd door
arg-waan. De speelruimte van de koningin tijdens de formatie wordt
vooral bepaald door onszelf. Wijzen de adviezen die Hare Majesteit
krijgt één richting op, dan volgt zij in de praktijk de richting van
die de adviezen.
Anders is het als de politici er niet uitkomen, als de formatie op een
dood punt zit. Dan is er iemand nodig om de door de politici in de
politieke blubber gereden kar weer in beweging te krijgen. Die âiemandâ
is in de Nederlandse staatsrechtelijke verhoudingen de koningin. En dan
zeg ik: wie kan dat eigenlijk beter doen dan ons staatshoofd, de boven
de partij-en tronende koningin. Zij geniet breed vertrouwen bij de
bevolking, al was het maar omdat niemand in Nederland beter getraind is
in bovenpartijdig-heid dan koningin Beatrix.
Iedereen die de rol van de Koningin ter discussie stelt wil ik dan ook
zeg-gen: steek uw hand in eigen boezem! De Kamer heeft de mogelijkheid
om gehad om zelf met een duidelijke aanbeveling, wellicht met
kandidaat-informateur te komen. Maar dat is niet gebeurd.
Regering
Een bredere discussie, ook aangezwengeld door P&W (niet Pauw&Witteman
voorzitter, maar Pechtold&Wilders) is of de monarchie moet worden
âgemoderniseerdâ. Ik loop hier âals alles goed gaat- over-morgen 12 :
jaar rond, en ik weet uit de literatuur hoe vaak deze discus-sie al is
gevoerd. Tegen deze achtergrond merk ik op dat deze discussie zóân
hoog oude-koeien-uit-de-sloot gehalte heeft, dat ik moet glimlachen om
het woord modernisering.
Kort en goed, en het zal u wellicht verbazen, maar voor ons standpunt
hierover verwijs ik naar de minister-president van het tweede paarse
ka-binet, de heer Kok. Hij presenteerde in 2000 zijn notitie
âBeschouwing over het koningschapâ. Conclusie van dit stuk, dat mede
onder verant-woordelijkheid van D66 werd gepresenteerd: âHet
constitutionele koning-schap en de wijze waarop koningin Beatrix
invulling geeft aan haar ver-antwoordelijkheid mogen zich verheugen in
brede instemming van de be-volking. (â¦) Heden en verleden hebben laten
zien dat het koningschap zich tijdig kan vernieuwen en aanpassen aan de
veranderende samenle-ving.â
De SGP was en is het daar van harte mee eens. En de SGP beklemtoont
daarbij nog maar eens dat ons constitutionele bestel, zeker als het
gaat om de rol van het staatshoofd, heel afgewogen is en ruimte laat,
ook zon-der ook maar een letter aan de wet te veranderen, om te
evolueren. Ons geschreven en ongeschreven staatsrecht zit vol zoals we
dat in goed Ne-derlands zeggen, checks and balances. Het heeft bewezen
voldoende ruimte te bieden om in te spelen op ontwikkelingen in de
maatschappij.
Wie democraat wil zijn tot ver achter de komma zal erfelijkheid
onbevre-digend vinden als het gaat om het landsbestuur. Daar kan ik
inkomen als ik democraat was tot heel ver achter de komma. Maar
voorzitter, ik voeg daar direct dit aan toe: het is een in hoge mate
theoretisch probleem. In de praktijk lost het theorieprobleem zich op
in de regels van ons geschre-ven en ongeschreven staatsrecht. De
SGP-fractie ziet er dan ook niets in om het lange traject te gaan
lopen om de koningin via een Grondwetswij-ziging te âonttronenâ.