Minder gedrukte jaarverslagen, evenveel bekroningen 20/11/2010 16:00

Grafische Cultuurstichting De daling van het aantal gedrukte jaarverslagen (het aantal is in enkele jaren gehalveerd) heeft vooralsnog geen gevolgen voor het aantal 'bestverzorgde jaarverslagen'. Dat bleek tijdens GrafischPapierHier op zaterdag 20 november in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam, waar de uitkomst werd gepresenteerd van De Best Verzorgde Jaarverslagen 2010. Volgens het reglement van de jaarlijkse bekroning kan de jury tien jaarverslagen bekronen. Het werden er negen.

De snelle daling van het aantal gedrukte jaarverslagen is volgens de organisatoren van de bekroning vooral een gevolg van de recessie. Als er moet worden bezuinigd is de keuze voor een jaarverslag op internet (geen drukkosten en geen distributiekosten) snel gemaakt en neemt men de nadelen zoals mindere communicatiekracht kennelijk voor lief.

Hoewel ook jaarverslagen op websites voor de bekroning konden worden aangemeld, kreeg de jury er slechts drie te zien tegenover 67 gedrukte jaarverslagen. Bekroond op grond van communicatiekracht, concept en uitvoering werden de jaarverslagen van het Fonds BKVB (ontwerp 75B), de Health foundation (Ontwerphaven), de Jan van Eyck Academie (Jan van Eyck Academie), de Koninklijke KVGO (Coers en Roest ontwerpers), het SNS REAAL Fonds (Studio Laucke Siebein), de VPRO (Sandberg Institute, Masters of Design), het VSBfonds (Stout/Kramer), Woonpunt (Zuiderlicht) en het Zeeuws Museum, (Hans Gremmen). In alle gevallen ging het om een gedrukt jaarverslag van een non-profit-organisatie.

De Bestverzorgde Jaarverslagen wordt georganiseerd door de Grafische Cultuurstichting, in samenwerking met Uitgeverij Compres en Antalis en met steun van BNO/Pictoright. De jury 2010 bestond uit Hans Looijen (voorzitter), Peer Boon, Marcel Feil, Freek Kuin, Henk Pothoff, Declan Stone, André Toet en Alwin van Steijn als secretaris. Het juryrapport van De Bestverzorgde Jaarverslagen 2010 is bijgesloten bij het novembernummer van Print Buyer. Na expositie worden de bekroonde jaarverslagen opgenomen in de collectie van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam.

BEELDMATERIAAL
(Digitale) foto's van de bekroonde inzendingen worden op verzoek toegezonden.

JURYRAPPORT
'In tegenstelling tot voorgaande jaren hebben wij geen gedrukt jaarverslag gemaakt. Het volledige jaarverslag is digitaal beschikbaar via www.jaarverslagcultuurfonds.nl. Een overzicht van de projecten die wij in 2009 hebben ondersteund, vindt u op www.cultuurfonds.nl/projecten.' Tot zover een citaat uit een rondschrijven van het Prins Bernhard Cultuurfonds dat tekenend is voor de positie van het jaarverslag. De jury ontving slechts 67 gedrukte jaarverslagen tegenover 92 vorig jaar. Dat er derhalve meer jaarverslagen op websites werden ingezonden is echter niet het geval. De jury kreeg er slechts drie te zien. (Twee websites werden onjuist aangemeld en werden daarom niet beoordeeld.)

Voor de organisatoren (de Cultuurstichting) was het geringe aantal inzendingen geen verrassing. Het aantal gedrukte jaarverslagen en de oplagen dalen al jaren, geheel in lijn der verwachtingen. Al in 1971 werden de opkomst van internet en van de printtechniek voorspeld (International Comprint in Geneve) en het verdwijnen van tal van traditioneel grafische producten. Op het gebied van jaarverslagen is thans (nog) sprake van twee stromen. Steeds meer organisaties kiezen - waarschijnlijk ook of vooral vanuit kostenoverwegingen - voor een website met alle voor- en nadelen van dien. Andere houden vast aan het gedrukte jaarverslag, besteden er zelfs extra zorg aan, en doen daar hun voordeel mee.

De oproep in te zenden voor De Bestverzorgde Jaarverslagen werd bijgesloten bij het septembernummer van Print Buyer en per post aan alle inzenders 2009 gezonden, aan alle BNO-leden en andere belangstellenden. De uiterste datum van inzending was 5 oktober. Een aantal inzendingen werd enkele dagen later ontvangen, maar kon nog wel aan de jury worden voorgelegd.

De jury kwam op 12 oktober bijeen in het Fotografiemuseum Amsterdam. Joachim Baan was verhinderd, maar had door voordracht van Peer Boon voor een plaatsvervanger gezorgd.

Zoals gezegd behoefde de jury slechts 67 gedrukte jaarverslagen te beoordelen en drie jaarverslagen op websites. Deze laatste waren reeds enkele dagen voor de jurybijeenkomst onder de aandacht van de juryleden gebracht. Evenals bij eerdere edities ving de jurering aan met een beoordeling door de juryleden afzonderlijk, allen gewapend met de criteria van de bekroning en hun eigen kennis en inzichten. Van de 70 verslagen bleken er na telling van de stemmen elf met drie of meer voorkeurstemmen. Omdat geen van de juryleden behoefte had een pleidooi te houden voor een jaarverslag met minder voorkeurstemmen, waren het deze elf jaarverslagen - alle gedrukte jaarverslagen en alle jaarverslagen van non-profit-organisaties - die onderwerp waren van beoordeling door de juryleden gezamenlijk.

Voor twee inzendingen was de laatste fase van de beoordeling fataal. Ze werden alsnog terzijde gelegd. Op tafel bleven de jaarverslagen van het Fonds BKVB (ontwerp 75B), de Health foundation (Ontwerphaven), de Jan van Eyck Academie (Jan van Eyck Academie), de Koninklijke KVGO (Coers en Roest ontwerpers), het SNS REAAL Fonds (Studio Laucke Siebein), de VPRO (Sandberg Institute, Masters of Design), het VSBfonds (Stout/Kramer), Woonpunt (Zuiderlicht) en het Zeeuws Museum, (Hans Gremmen). Alle kregen het predikaat 'bestverzorgd' en nagenoeg alle, zo concludeerde de jury, op grond van een helder en sterk concept en een consequente en bescheiden uitvoering.

De jury
Hans Looijen (directeur Het Dolhuys), voorzitter
Peer Boon (ontwerper nr0000 en plaatsvervanger voor Joachim Baan - ontwerper Anothercompany) Marcel Feil (curator Foam-Fotografiemuseum Amsterdam)
Freek Kuin (directeur Calff & Meischke)
Henk Pothoff (directeur Colorset)
Declan Stone (ontwerper The Stone Twins)
André Toet (ontwerper/directeur Samenwerkende Ontwerpers)
Alwin van Steijn (Grafische Cultuurstichting), secretaris

Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst Jaarverslag 2009 Opdracht: Fonds BKVB, Amsterdam
Ontwerp: 75B (Peter Vos), Rotterdam
Drukwerk: Veenman Drukkers
Bindwerk: Epping Boekbinders, Woerden
Papier: Profijt 120 g/m2, Hello Gloss 135 g/m2, Fashion 80 g/m2 (groen, helderblauw, zalm)

Het Fonds BKVB lette op de kosten, maar dat leidde wel tot een heel charmant, compleet, overzichtelijk en fraai getypografeerd jaarverslag met een aardige vondst voor de verwijzingen. Aangebracht met marker en pen (gedrukt natuurlijk), in de kleuren van het papier, houden ze ook de aandacht vast.

Annual Report 'IX Health foundation
Opdracht: Health foundation (Amsterdam)
Ontwerp: Ontwerphaven (Suzanne Hertogs, Hartmut Kowalke), Tilburg Illustraties: Ontwerphaven (Suzanne Hertogs, Anne de Laat), Tilburg Drukwerk: Ando, Den Haag
Bindwerk: Boekbinderij M. van Beek, Rijswijk; Alblasserwaard Grafische Afwerkservice, Molenaarsgraaf Papier: Bioset 130 en 400 g/m2

Een afwijkende bindwijze vraagt om een extra kritische blik. Het jaarverslag van de Health foundation - een leporello (zigzaggevouwen strook papier) in omslag - doorstond die met glans. Complimenten waren er onder andere voor de zinvolle toepassing van de leporello, de papierkeuze, het heldere omslag, de goede en fraaie illustraties en - niet in de laatste plaats - de redactie. Alles leidt tot een goed en warm gevoel dat de Health foundation ook verdient en bovendien ook zelf geeft.

One hundred thirty seven thousand and sixty-one - Jan van Eyck Academie 2009 Opdracht: Jan van Eyck Academie, Maastricht
Ontwerp: Jan van Eyck Academie, Maastricht
Drukwerk: Die Keure, Brugge (België)
Bindwerk: Catherine Binding, Brugge (België)
Papier: Uniboard S 350 g/m2, Reviva Offset 70 g/m2, Gustav Wasa 90 g/m2

Belangrijk onderdeel van het Jan van Eyck-verslag is een opgave van alle woorden die in het verslagjaar op de academie werden geschreven. 'Veel geschreeuw, weinig wol,' was de conclusie van de jury. Meer waardering was er voor het ontwerp (met inbegrip van de papierkeuze) en voor de grafische verzorging (met uitzondering van de - onleesbare - voorlaatste pagina).

(In huls) Koninklijke KVGO Jaarverslag 2009
Opdracht: Koninklijke KVGO, Amstelveen
Ontwerp: Coers en Roest ontwerpers (Anneke van Ginkel, Gerdy Schepers), Arnhem Tekst: Het Nederlands Magazijn, Den Haag
Drukwerk: Coers en Roest ontwerpers/drukkers, Arnhem
Bindwerk: Binderij Hexspoor, Boxtel
Papier: Rieger Board (huls), Cyclus Offset Recycled 80 en 350 g/m2, Munken Polar 90 g/m2, Revive 50:50 Silk 90 g/m2, Trophée Azuur 80 g/m2

Het KVGO (Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen) doet precies wat het moet doen. Op het moment dat andere twijfelen geeft het zelf het goede voorbeeld met een uitstekend verzorgd en overtuigend jaarverslag. Het recept is eenvoudig: helder concept, zorg voor details en bescheiden uitvoering, gewoon in zwart. Niets op aan te merken volgens de jury: keurige typografie, prima papierkeuze, mooi gedrukt, goed gebonden en fraai verpakt.

SNS REAAL Fonds Jaarverslag 2009 - A - A.E. van der Laan-Uil (...) Opdracht: SNS REAAL Fonds, Utrecht
Ontwerp: Studio Laucke Siebein (Dirk Laucke, Johanna Siebein), Amsterdam Tekst: Job Creughton, Culemborg; Xandra van Gelder, Amsterdam Drukwerk: Calff & Meischke, Amsterdam
Bindwerk: APG Bindwerk, Diemen
Papier e.d.: Printex, ProCycled mat mc 115 g/m2, Propoff wit 100 g/m2

De keuze voor zeven losse katernen (brochures) in een omslag werd door de jury niet begrepen. Effectief was de keuze wel. Het jaarverslag van het SNS REAAL Fonds werd met bovengemiddelde belangstelling bekeken en met extra aandacht voor de mooie en spannende opmaak, de typografie en de grafieken.

(Twee delen) Mijn VPRO, hey, hallo (...) - VPRO Jaarverslag 2009 Opdracht: VPRO, Hilversum
Ontwerp: Sandberg Institute, Masters of Design (Brigiet van den Berg, Michelle Champagne), Amsterdam Drukwerk: Drukkerij SSP, Amsterdam
Bindwerk: Meeuwis, Amsterdam; Binderij Amsterdam, Amsterdam
Papier: Invercote G 300 g/m2, IJsselprint 120 g/m2

Het omslag, het gouden leeslint en de fotospreads verraden dat het VPRO-verslag ook bestemd is voor de buitenwacht. Verder lijkt het voor intern gebruik. Alles en werkelijk alles staat er in, deels goed geschreven en getypografeerd, deels - de reacties van luisteraars, kijkers, lezers en andere critici - (ogenschijnlijk) gewoon gekopieerd. Het VPRO-verslag is een beetje een rommeltje dus, maar wel een heel intrigerend en spannend rommeltje waarin je graag wilt snuffelen.

(Met website) 1.289 Projecten 23,6 Miljoen euro
Opdracht: VSBfonds, Utrecht
Ontwerp: Stout/Kramer (Evelyne Kramer, Marco Stout, Rinus van Dam), Rotterdam Tekst: Cecile Vossen Concept en Tekst, Utrecht
Fotografie: Ringel Goslinga, Amsterdam
Lithografie: Colour & Books, Apeldoorn
Drukwerk: Veenman Drukkers, Rotterdam
Bindwerk: Binderij Hexspoor, Boxtel
Papier: Biotop 120 en 200 g/m2, Phoenix Motion Xantur Wit 170 g/m2

De relatie tussen het omslag en het binnenwerk werd minder geslaagd gevonden, maar verder oogstte het jaarverslag van het VSBfonds (het gedrukte deel) niets dan lof. Het oogt bescheiden, doet precies wat het moet doen, is bovenal prachtig en briljant ontworpen.

(In huls) Woonpunt jaarverslag 2009
Opdracht: Woonpunt, Maastricht
Ontwerp: Zuiderlicht (Melianthe Wouters), Maastricht
Fotografie: Philip Driessen Fotografie, Maastricht
Drukwerk: Drukkerij Walters, Maastricht
Bindwerk: Boekbinderij Patist, Den Dolder
Papier: Olin 400 g/m2 (huls), Amber Graphic 80 g/m2

De beeldredactie, het fraaie ritme van beeld en tekst en de mooie typografie nodigen de ontvanger uit het Woonpunt-jaarverslag van begin tot eind door te nemen. Zo communiceer je met een groter publiek.

Jaarverslag Zeeuws Museum '09
Opdracht: Zeeuws Museum, Middelburg
Ontwerp: Hans Gremmen, Amsterdam
Fotografie: Ivo Wennekes, Middelburg; Anda van Riet, Middelburg Drukwerk: Drukkerij Raddraaier, Amsterdam
Bindwerk: Boekbinderij Patist, Den Dolder
Papier: Tenax 250 g/m2, Munken Polar 80 g/m2

Verschillende malen tijdens de jurering werd naar het jaarverslag van het Zeeuws Museum verwezen, een aantrekkelijk overzichtelijk boekje dat kennelijk met weinig middelen en veel zorg en liefde werd gemaakt. Het werkje telt slechts 48 pagina's, maar meer heeft het niet nodig. Bovendien is alles perfect, vanaf de redactie tot en met het bindwerk en tot met het gevoel bij de lezer. Voorbeeldig in alle opzichten!

zaterdag 20 november 2010