ChristenUnie
Bijdrage Esmé Wiegman wetgevingsoverleg natuur
Bijdrage Esmé Wiegman wetgevingsoverleg natuur
maandag 08 november 2010 10:00
Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter.
Biodiversiteit is het natuurlijke kapitaal van onze wereld, maar de
mens zorgt helaas meer en meer voor het uitwissen van Gods
vingerafdrukken op deze aarde. Dat is een mooie uitdrukking van een
bekende weerman. Het is onze taak om goed rentmeesterschap te voeren,
om natuur in stand te houden en waar mogelijk te herstellen. Dat moet
gepaard gaan met investeringen in onderhoud en beheer van natuur. Dat
hoeft niet altijd met subsidie, maar kan ook met alternatieve
financiering en het bieden van langjarige zekerheid. Ook het inbouwen
van een zorgplicht voor behoud van diversiteit en aandacht voor
weidevogels horen erbij.
Natuur kost geld. De rekening mag niet op het bord van
enkele ondernemers komen te liggen. Het draait uiteindelijk om duurzaam
vermogensbeheer, een term uit de financiële wereld die zeker ook
toepasbaar is op onze natuurlijke omgeving.
De visie van de ChristenUnie werd in verkiezingstijd
beloond. De Vereniging Nederlands Cultuurlandschap vond onze partij het
meest landschapsgezind. Met enige zekerheid durf ik te stellen dat die
prijs dit jaar aan de neus van het kabinet zal voorbijgaan. De
ChristenUnie analyseert de natuurparagraaf in het regeerakkoord als
stilstand en achteruitgang in natuurbeheerland. De provincies schortten
het toekennen van middelen met onmiddellijke ingang op naar aanleiding
van de nieuwe plannen. Dat is niet zo gek, gezien de forse bezuiniging
van 300 mln. structureel op natuur en landschap. De ChristenUnie deelt
de opvatting dat bezuinigingen op het huidige budget nodig zijn, maar
de omvang en met name het abrupte karakter van de bezuinigingen, zetten
de ontwikkelingen in rap tempo stil. Extra wrang is dat wij hiermee 20
jaar natuurbeleid op het spel zetten. Dat is niet goed voor
ondernemers, voor beheerders en voor onze leefomgeving. Bovendien heeft
het Rijk beleidsdoelen te halen rondom Natura 2000, het afronden van de
ehs, de ontwikkeling van nationale landschappen. Daar lijkt de komende
jaren voor een belangrijk deel een streep door te gaan. Mijn
belangrijkste kritiek is dat de visie achter de bezuinigingen mij niet
duidelijk is. Met een betrouwbare rijksoverheid heeft het in ieder
geval weinig te maken.
Dit kabinet is voorstander van een green deal, zo heb ik
begrepen. Dat is een overeenkomst met het maatschappelijk middenveld
waar iedereen gelukkig van wordt: ondernemers, overheid,
non-profitorganisaties. Juist rondom natuurbeleid is het de
staatssecretaris makkelijk gemaakt: de green deal ligt er al. Ik doel
daarmee op het manifest van onder meer LTO, Natuurmonumenten,
Staatsbosbeheer en de ANWB. De ChristenUnie begrijpt dan ook niet dat
het kabinet op zoveel punten afwijkt van dit manifest. Daarom mijn
belangrijkste vraag van vandaag: hoe definitief zijn de voorgestelde
rigoureuze maatregelen? Er is nog geen overleg geweest met de
agrarische sector, met natuurorganisaties en met provincies. Een green
deal zeg je toch niet eenzijdig op?
Een belangrijk voorstel in het manifest is het uittrekken
van meer tijd voor de realisatie van de ecologische hoofdstructuur.
Daar is ook volgens de ChristenUnie een nieuw tijdpad voor nodig zonder
de vastgestelde doelen uit het oog te verliezen. Tussendoelen voor 2018
kunnen in het tijdpad worden meegenomen. Nu korten op de ehs gaat ten
koste van de ontwikkeling van natuur, maar ook van de al gedane
investeringen. Die worden min of meer waardeloos. Investeren in natuur
is echt geen weggegooid geld. Het is een zaak van goed
rentmeesterschap. Er is een herijking van de ehs nodig in samenwerking
met de partners van het convenant. Ik heb begrepen dat de
staatssecretaris binnenkort overleg heeft met de provincies. Kan hij
daarover voorafgaand aan de begrotingsbehandeling de Kamer informeren?
Belangrijk in het proces is om terreinbeheerders en provincies niet na
een jarenlang proces met lege handen te laten staan.
Wij kunnen veel beter meer tijd nemen en temporiseren in plaats van een
botte bijl hanteren.
Om de effecten van het nieuwe kabinetsbeleid scherp te krijgen, moeten
wij kijken naar de gevolgen voor boeren die al uitgekocht maar nog niet
verplaatst zijn, voor boeren die in een voorheen als robuuste zone
aangewezen zone zitten en niet weten hoe hun toekomst eruit ziet en
voor provincies die al in een vergevorderd stadium waren, geld besteed
hadden aan een halve zone en daarmee nu nul effect hebben. Voor
terreinbeherende organisaties is in ieder geval duidelijk geworden dat
de bezuinigingsmaatregelen zeer fors zijn, met name als je ze bij
elkaar optelt.
Het kabinet schrapt weliswaar taken, maar wil ook dat goed beheer
overeind blijft. Kan de staatssecretaris uitleggen hoe de beheerders
met een programmatische bezuiniging van 30 tot 40% hun taak nog kunnen
uitoefenen? De bezuinigingen zullen bovendien leiden tot gedwongen
verkoop van natuurterreinen waardoor vermogensverlies zal optreden.
Hiermee wordt eigenlijk rijksgeld verspild. Dat is nog eens extra wrang
in het licht van de schenking van tientallen miljoenen aan een
handjevol burgers die gronden voor een klein prijsje pachten van
Staatsbosbeheer.
Wil de staatssecretaris dit alles bij de Voorjaarsnota opnieuw bezien?
En hoe zit het met het vergoedingenstelsel voor 2011? Ik heb begrepen
dat daar nog onduidelijkheid over bestaat.
De overheid heeft in het verleden samen met de provincies duidelijk
gekozen voor de robuuste verbindingszone. Deze belangrijke pijler van
de ehs wordt nu opeens geschrapt. Ik voorzie in de toekomst problemen
in kwaliteit en biodiversiteit. Dat zien wij nu al bij de vragen rondom
Oostvaarderswold, met de grote grazers voorop. Hierop bezuinig je op
lange termijn niet, want daarmee zorg je juist voor kwaliteitsverlies
en daarmee nieuwe kosten in de toekomst. Investeringen uit het verleden
worden bovendien waardeloos. Veel provincies waren al goed op weg met
de voorbereiding en realisatie van robuuste verbindingszones en
betrokken daar landbouw en landschap bij via gebiedsgerichte aanpak.
De ChristenUnie zou zich kunnen voorstellen dat er nog een
heroverweging gaat plaatsvinden over robuuste verbindingszones. Maar is
het dan niet beter dat de staatssecretaris samen met de provincies een
tussenweg zoekt? Waarom worden er plannen geschrapt, terwijl wij beter
zouden kunnen zoeken naar realisatie op een gunstig moment?
Uiteindelijk draait het bij Natura 2000 en de ehs om de nodige
flexibiliteit. Geef grote aaneengesloten gebieden voorrang, stoot
eventueel kleine snippers ehs af, zorg voor behoud van eigen grond voor
boeren en beloon hen voor geleverde diensten ten behoeve van natuur.
De ChristenUnie heeft grote waardering voor agrarische ondernemers die
hun betrokkenheid tonen voor natuur en landschap. De rijksoverheid kent
via het subsidiestelsel S&L die waardering ook toe. Er worden ook mooie
resultaten geboekt, zoals toename van het aantal weidevogels. Maar om
ondernemers te blijven aanmoedigen en hun zekerheid op langere termijn
te bieden, is het belangrijk om de regeling te behouden en consistent
beleid te blijven voeren. Een toezegging van de staatssecretaris om dit
beleid ook op langere termijn vast te houden, lijkt mij dan essentieel.
Graag een reactie.
Twee jaar geleden heeft mijn oud-collega Ernst Cramer met steun van de
Kamer een amendement ingediend om een betere financiële compensatie toe
te kennen aan natuurbeheer door rietsnijders om zo de kwaliteit van het
bijzondere gebied Wieden en Weerribben in stand te houden. Inmiddels
ligt er een brief van de provincie Overijssel die voor eigen rekening
en risico het gedeelte van de pacht onder Staatsbosbeheer heeft
voorgeschoten voor 2011. Wordt dit deel vergoed? De problemen zullen
voornamelijk voor 2012 ontstaan, omdat er dan geen regeling meer is.
Dat zou betekenen dat er verschil is tussen pachters van rietland dat
onder Natuurmonumenten valt en pachters van rietland onder
Staatsbosbeheer, terwijl ze eigenlijk dezelfde werkzaamheden en
bijdragen leveren.
Nu Bonaire, Sint-Eustatius en Saba Nederlandse gemeenten zijn geworden,
beschikt ons land ook over kwetsbaar tropisch regenwoud en koraal. De
ChristenUnie heeft al eerder gepleit voor overleg op korte termijn met
de eilandelijke overheden en maatschappelijke organisaties om te komen
tot aanvullende bepalingen voor natuurbescherming op de BES-eilanden.
Tot nu toe komt het er vaak op neer dat geld is besteed aan
toeristisch-recreatieve ontwikkelingen die geen positief effect hebben
op natuur en dat er geen euro is besteed aan het beheer van natuur. Wij
pleiten ervoor om het geld dat beschikbaar is voor natuurbeheer op de
BES-eilanden ook als zodanig te labelen.
Tot slot het onderwerp natuureducatie. Ik las zojuist op NU.nl dat
minister Opstelten hangjongeren uit wijken wil verbannen. Daarom mijn
oproep: investeer in scharrelkinderen om hangjongeren te voorkomen.
Mijn vraag daarbij is, hoe het staat met de uitvoering van de regeling
Draagvlak natuur. De Kamer heeft al eerder de wens uitgesproken om
structureel geld. Graag een reactie.
Esmé Wiegman