Rijksoverheid
23 november 2010
verslag conferentie Landbouw, Voedselzekerheid, Klimaatverandering,
31 oktober 5 november 2010
Geachte Voorzitter,
Van 31 oktober - 5 november 2010 heeft Nederland, samen met diverse
internationale partners, in Den Haag de internationale conferentie over Landbouw,
Voedselzekerheid en Klimaatverandering georganiseerd. De conferentie is erg
succesvol verlopen en ik wil u hierbij graag kort informeren over de resultaten.
Nederland heeft deze conferentie georganiseerd in samenwerking met Ethiopië,
Noorwegen, NieuwZeeland, Mexico, Vietnam, de Wereldbank en de Voedsel en
Landbouworganisatie (FAO). Circa 1000 deelnemers, waaronder 60 (vice)
ministers van Landbouw, hebben geparticipeerd. Verdere deelnemers waren
vertegenwoordigers van overheden, internationale organisaties, de private sector
en bedrijven, wetenschappers, filantropische instellingen en maatschappelijke
organisaties. Ook vanuit uw Kamer heeft een aantal leden, als onderdeel van de
Nederlandse delegatie, deelgenomen aan de conferentie.
Aanleiding en doel
De conferentie is georganiseerd als vervolg op de 17e bijeenkomst van de VN
Commissie voor Duurzame Ontwikkeling (CSD17) in 2009, die werd voorgezeten
door mijn voorgangster minister Verburg. De CSD concludeerde dat landbouw,
voedselzekerheid en klimaatverandering onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden
en dat landbouw een essentieel onderdeel is van de oplossing op deze terreinen.
De conferentie in Den Haag had als doel om verdere concrete stappen te initiëren
richting een transitie in de landbouw naar een meer duurzame, klimaatbestendige
sector, met name in ontwikkelingslanden. Internationaal staat nadrukkelijk op de
agenda dat de landbouwsector voor een geweldige uitdaging staat om in 2050
negen miljard mensen op duurzame wijze van voedsel te voorzien. Tegelijkertijd
staat de landbouw ook voor de opgave om rekening te houden met de
beperkingen en de kansen die klimaatverandering biedt.
Landbouw ondervindt daarbij niet alleen de gevolgen van klimaatverandering,
maar draagt ook bij aan klimaatverandering. Op basis van internationale cijfers
draagt de landbouw wereldwijd voor circa 14% bij aan de uitstoot van
broeikasgassen en is de sector voorts een belangrijke driver van ontbossing,
waarmee een verdere 17% van de CO2uitstoot wordt veroorzaakt. Dat betekent
dat de wereldwijde landbouw een derde van de oplossing van het klimaatprobleem
in handen heeft. Dit alles noodzaakt tot een transitie gericht op een innovatieve,
klimaatvriendelijke en klimaatbestendige landbouw (climate smart agriculture).
Omdat de problematiek het grootst is in Afrika, is begin september een pre
conferentie in Addis Ababa georganiseerd. Deze preconferentie bracht Afrikaanse
vertegenwoordigers bijeen vanuit zowel de klimaatsector als de landbouw. Juist de
Afrikaanse regio wordt meer dan elders getroffen door de negatieve gevolgen van
klimaatverandering. De Afrikaanse landen benadrukten daarom het belang van
grootschalige investeringen in de landbouw, nadat deze de afgelopen decennia
relatief sterk zijn teruggelopen. Dit zowel binnen de eigen begrotingen, waartoe in
CAADP (Comprehensive African Agricultural Development Programme)kader
reeds was afgesproken deze te verhogen naar 10% van de nationale budgetten,
als ook binnen de donorbudgetten en private investeringen. Verder werd
benadrukt dat adaptatie aan klimaatverandering prioriteit heeft voor het continent
en dat financiële ondersteuning voor adaptatie in de landbouw vanuit onder
andere klimaatfondsen noodzakelijk is. Om uitwisseling van goede voorbeelden,
kennis en technologie te bespoedigen en toepassing ervan verder uit te breiden,
hebben landen opgeroepen om op de komende klimaatconferentie in Cancún een
besluit te nemen over het opstellen van een werkprogramma over landbouw in
aanvulling op verdere adaptatie en mitigatiemaatregelen. Op de conferentie in
Den Haag is verslag gedaan van deze Afrikaanse preconferentie.
Opzet van de Conferentie
Om een zo concreet mogelijk resultaat te bereiken heb ik gekozen voor een opzet
waarbij vanuit goede praktijkvoorbeelden de ervaringen konden worden gedeeld
en nieuwe acties opgestart. Dit in aanvulling op inleidingen van key note sprekers
die de onderwerpen introduceerden en richting gaven aan de discussie.
De bijeenkomst was daartoe gestructureerd rond vier centrale thema's:
1. Het uitdiepen en inkaderen van het onderwerp "landbouw, voedselzekerheid
en klimaatverandering";
2. Het opschalen van repliceerbare modellen voor klimaatbestendige en
klimaatvriendelijke landbouw: kansen en uitdagingen;
3. Het onderzoeken en mobiliseren van mogelijkheden voor innovatieve
financieringsmechanismen voor een klimaatbestendige en
klimaatvriendelijke landbouw;
4. Roadmap voor action; een uitvoeringsgericht actieplan.
De resultaten van de discussies uit de werkgroepen werden gepresenteerd aan de
Ministeriële Ronde Tafel die plaatsvond op 4 en 5 november.
Verloop van de Conferentie
Bij de opening van de conferentie heb ik in mijn toespraak gewezen op de
mondiale uitdaging op het vlak van voedselzekerheid en het bereiken van de
Millenium Development Goals. Dit vereist een strategie tot het bereiken van een
"groene groei" en de transitie naar een duurzame landbouwsector. Hierop dient
wereldwijd actief te worden ingezet via innovatie, onderzoek en voorlichting,
alsook op inzet van financiële middelen en particuliere investeringen. Voorts dient
gericht te worden ingezet op het bereiken van een duurzame productie en
consumptie in de gehele landbouwketen, rekening houdend met onder andere
belangen als milieu, biodiversiteit en duurzaam watergebruik. Internationaal
kennis en ervaringen delen en stimuleren is daarbij cruciaal.
In andere toespraken bij de opening gaven hoogwaardigheidsbekleders aan waar
deze conferentie zich verder op diende te focussen. Zijne Koninklijke Hoogheid de
Prins van Oranje, in zijn hoedanigheid als voorzitter van de Adviesraad voor Water
en Sanitatie van de Secretaris Generaal van de Verenigde Naties, ging in op de
noodzaak van duurzaam en efficiënt waterbeheer in de landbouw en het belang
van schoon drinkwater en goede sanitatie. Prins Charles benadrukte de integrale
benadering van landbouw, biodiversiteitsbehoud en duurzame ontwikkeling,
waaronder het betalen voor ecosysteemdiensten. Andrew Steer van de
Wereldbank ging in op de noodzaak voor verdere investeringen in de landbouw en
de mogelijke benutting van klimaatfinanciering en opbrengsten uit de
koolstofmarkt in ontwikkelingslanden.
Gedurende de conferentie is een groot aantal inspirerende praktijkvoorbeelden
gepresenteerd vanuit overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.
Zo kwamen voorbeelden aan bod uit landen als Mexico, VS, Ethiopië, Burkina
Faso, Nieuw Zeeland, India, Polen etc. Daarnaast brachten verschillende bedrijven
als Nestlé, Danone en DSM een aantal inspirerende voorbeelden. Aspecten van
hogere en efficiëntere landbouwproductie, waarborgen van voedselzekerheid,
geïntegreerd waterbeheer, armoedebestrijding, bescherming biodiversiteit en
gerichte financiering, met name private investeringen, verruiming kredietverlening
en verzekeringen ,werden in de inleidingen en discussies naar voren gebracht. De
presentaties van concrete voorbeelden vanuit overheden, bedrijven en NGO's
werkten zeer inspirerend op de deelnemers.
Bij de opening van de Ministeriële Ronde Tafel is door Prinses Máxima als VN
adviseur voor Inclusive Finance for Development een waardevolle bijdrage aan de
discussie geleverd door het belang van financiële dienstverlening te benadrukken
voor de economische ontwikkeling van het platteland en de landbouw. Kofi Annan
als voorzitter van de Alliance for a Green Revolution in Africa ging in op de
ontwikkeling van boeren in Afrika en het belang van toegang tot nieuwe
gewassen, kennis, land en waterbeheerprogramma's en investeringen.
Tijdens de discussies benadrukten aanwezige ministers dat een geïntegreerde
benadering van de problematiek noodzakelijk is. Meermalen werd aangegeven,
dat de conferentie op het juiste moment kwam om verbinding te leggen tussen
internationale initiatieven en dat de bijeenkomst een grote bron van inspiratie
vormde om acties op te starten. Ministers gaven aan zich gecommitteerd te
voelen de boodschap van de conferentie verder op te pakken.
Roadmap for action
De opzet om concrete stappen te initiëren is goed geslaagd. De conferentie heeft
als resultaat bijgevoegd actieplan opgeleverd (roadmap for action). Dit
voorzitterschapsdocument omvat een analyse van de uitdagingen, de mogelijke
oplossingen en de instrumenten die daartoe kunnen bijdragen. In het document is
ook goed de brede Nederlandse inzet op deze onderwerpen terug te vinden.
Bij de roadmap is een lijst opgenomen met acties en concrete programma's en
projecten om uitwerking te geven aan de realisatie van een klimaatvriendelijke en
klimaatbestendige landbouw. Het betreft lopende en geplande initiatieven die door
deelnemers aan de conferentie naar voren zijn gebracht en inspirerend van aard
zijn. De initiatieven omvatten een breed terrein, variërend van onderzoek op
universiteiten, concrete investeringen van bedrijven tot beleidsinspanningen van
overheden. Nederland heeft vooral acties ingebracht op het terrein van
klimaatneutrale landbouw, veeteelt, biobrandstoffen en biobased economy,
landgebruik en transparantie in de fast start financing onder het Klimaatverdrag.
Vervolg
De roadmap for action zal de komende periode zichzelf verder ontwikkelen als een
levend document, waarop nieuwe acties kunnen worden toegevoegd. Tijdens de
Ministeriële ronde tafelbijeenkomst op de conferentie gaven ministers aan de
samenhangende benadering van landbouwontwikkeling en klimaatverandering
met enthousiasme in eigen land te willen oppakken en ook in internationale
gremia verder na te streven. Ik ben voorts met Mexico in overleg om een
terugkoppeling van onze conferentie te geven tijdens de komende
klimaatconferentie in Cancún. Tegelijkertijd heeft Vietnam aangekondigd in 2012
een tweede bijeenkomst over dit onderwerp te willen organiseren om de
voortgang van de uitvoering te bespreken.
Met deze roadmap for action, de aangekondigde vervolgacties en het uitgesproken
politieke commitment van aanwezige ministers is een goede stimulans gegeven
om climate smart agriculture daadwerkelijk vorm te geven.
De Staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie,
dr. Henk Bleker