Nivel
Potentieel vermijdbare schade bij ziekenhuispatiënten nog niet gedaald
25 november 2010 | De potentieel vermijdbare schade in ziekenhuizen is
tussen 2004 en 2008 nog niet gedaald. In 2008 kregen drie op de honderd
ziekenhuispatiënten te maken met potentieel vermijdbare schade. Dit is
schade die tijdens de behandeling is ontstaan en die mogelijk voorkomen
had kunnen worden. Ziekenhuizen en medisch specialisten zijn wel steeds
opener en kritischer over hun eigen functioneren. Dit staat in het
rapport Monitor Zorggerelateerde Schade 2008. Dossieronderzoek in
Nederlandse ziekenhuizen van het NIVEL en EMGO+ dat vandaag openbaar is
gemaakt.
Wereldwijd is Nederland tot nu toe het enige land dat een tweede meting
heeft laten uitvoeren naar potentieel vermijdbare schade. Jaarlijks
worden circa 1,3 miljoen mensen in het ziekenhuis opgenomen. Hiervan
krijgt 2,9% te maken met schade tijdens de behandeling die mogelijk
voorkomen had kunnen worden. Een klein deel van deze schade heeft te
maken met het toepassen van medische technologie. De potentieel
vermijdbare schade kan leiden tot tijdelijke of blijvende beperkingen,
een verlengde opname of voortijdig overlijden. In 2004 zijn naar
schatting 1735 patiënten mede door potentieel vermijdbare schade
overleden. In 2008 ging het naar schatting om 1960 patiënten. Cordula
Wagner, hoogleraar patiëntveiligheid aan VU medisch centrum en
programmaleider bij het NIVEL: Beide getallen liggen binnen dezelfde
statistische onzekerheidsmarge, waardoor we niet kunnen spreken van een
stijging. Maar, deze uitkomsten moeten natuurlijk wel reden zijn om nog
intensiever aan de slag te gaan om potentieel vermijdbare schade, die
voor patiënten grote gevolgen kan hebben, te voorkómen.
Waarom zijn de cijfers niet gedaald?
Sinds 2004 is er toenemend aandacht voor het onderwerp
patiëntveiligheid. Toch is er nog geen daling te zien in het aantal
gevallen met potentieel vermijdbare schade. Een mogelijke verklaring is
een toename in het aantal complexe patiënten en nieuwe technologische
mogelijkheden. Deze brengen extra risicos met zich mee. Het is ook
mogelijk dat artsen en verpleegkundigen steeds opener en kritischer
kijken. Wagner licht toe: Deze openheid is nodig om te kunnen leren en
echte verbeteringen door te voeren. In de luchtvaart hebben wij jaren
geleden ook gezien dat het aantal gemelde incidenten in eerste
instantie is toegenomen en dat dit later heeft geleid tot veel
verbeteringen. Aantoonbare veranderingen in de zorg zijn alleen te
verwachten als verbeterprogrammas op brede schaal in ziekenhuizen
worden geïmplementeerd.
Nieuwe meting over drie jaar
Ten slotte blijft de vraag waarom de verbeteracties tussen 2004 en 2008
nog niet gewerkt hebben. Wagner nuanceert: De verbeteracties uit die
periode hebben wel op specifieke onderdelen in de zorg effect gehad:
doorligwonden komen minder voor, net als ondervoeding en
urineweginfecties. Pas sinds 2008 wordt er binnen het landelijke
veiligheidsprogramma Voorkom schade, werk veilig op veel grotere schaal
en veel gerichter aan veiligheid in de zorg gewerkt. De resultaten
hiervan kunnen over drie jaar in de derde meting zichtbaar worden.
Aanbevelingen
Om potentieel vermijdbare schade te reduceren is het van belang extra
en blijvend aandacht te besteden aan:
de implementatie van het lopende veiligheidsprogramma,
de risicos bij overdrachtsmomenten in de zorg,
de samenwerking binnen multidisciplinaire teams,
de veiligheid rondom het chirurgisch proces,
een goede dossiervoering.
Onderzoek
Het onderzoek naar potentieel vermijdbare schade is mogelijk geweest
doordat 20 ziekenhuizen volledige openheid van zaken hebben gegeven. In
totaal zijn 4.023 dossiers van patiënten uit 2008 beoordeeld en
geanalyseerd.
Samenwerkingspartner
- EMGO+ VUmc