Denis Le Bihan: 'Water, het molecuul van de geest?'
Geplaatst: 26 november, 2010
Dr. Denis Le Bihan, pionier op het gebied van een revolutionaire
MRI-techniek, kreeg gisteren in het Auditorium van de TU/e de 34ste
Holst Memorial Lecture Award. De erudiete Fransman gaf tevens de
Holstlezing, waarin hij het publiek in razendsnelle vogelvlucht meenam
van Einstein tot de rol die water precies speelt in de hersenen.
Dr. Denis Le Bihan tijdens de Holstlezing. Foto: Bart van Overbeeke.
De 53-jarige onderzoeker was zichtbaar ontroerd door de toekenning van
de prijs, die hij kreeg uit handen van dr. Henk van Houten, CEO van
Philips Research, voor een publiek van enkele honderden toehoorders. De
Holst Memorial Lecture en de bijbehorende prijs zijn een samenwerking
van Philips Research en de TU Eindhoven. De prijs wordt sinds 1977
jaarlijks uitgereikt aan een eminente wetenschapper, die een lezing
houdt voor een publiek van universiteitsmedewerkers, vertegenwoordigers
van het bedrijfsleven en studenten.
Beweeglijkheid
Le Bihan heeft zijn sporen verdiend met de ontwikkeling en verfijning
van 'diffusion MRI' en 'functional MRI', nieuwe benaderingen om de
hersenen van patiënten in detail in beeld te brengen. De basis van de
techniek is de meting van de moleculaire beweging van water in
biologisch weefsel. De techniek meet de verschillen in beweeglijkheid
van watermoleculen, die bijvoorbeeld anders blijkt te zijn in gezond
hersenweefsel dan in kankergezwellen. En met die kennis zijn gezwellen
op te sporen. Le Bihan vergat niet de grondleggers te noemen van de
kennis over diffusie: Einstein, die er in 1905 over publiceerde, en
Robert Browne, die 1827 de 'Brownian motion' ontdekte.
Koplampen in een mistige stad
De Fransman omschreef zijn techniek als volgt: "We zien met deze
techniek niet direct de hersenen. Je moet het vergelijken met het maken
van een wegenkaart van een mistige stad waar je boven hangt. Je ziet
alleen de baan die de koplampen van de auto's afleggen. En daar kun je
de plattegrond van afleiden."
Herseninfarct
De hersenbeelden die de nieuwe technieken opleveren zijn fascinerend,
maar belangrijker is wat ermee kan. Zo liet Le Bihan zien dat het al
mogelijk is om een bij een aankomend herseninfarct te zien hoe groot
het geraakte gebied zal worden. De hersenen bestaan voor tachtig
procent uit water, en volgens Le Bihan zijn er steeds meer aanwijzingen
dat het water niet alleen een drager is, maar ook een actieve speler in
het functioneren van de hersenen. Het is provocerend, gaf hij toe, maar
water kan wel eens "het molecuul van de geest blijken", besloot hij
zijn verhaal.
Technische Universiteit Eindhoven