Gemeente Utrecht

2010 SCHRIFTELIJKE VRAGEN
112

Vragen van de heer mr. L.A. Roodenburg en de heer drs. N.J. Verschuure (ingekomen 9 september 2010 en antwoorden verzonden door het college op 30 november 2010)

Regelmatig ontvangen de leden van de gemeenteraad de zogenaamde 'blauwe stukken'. De fractie van D66 meent dat de gemeente altijd geïnformeerd dient te worden en het college een actieve meldingsplicht heeft. Openbaarheid en transparantie zijn hier in leidend, richting de gemeenteraad maar ook vooral richting de inwoners van Utrecht. De titel van het collegeprogramma is niet voor niets, Groen, OPEN en Sociaal. In specifieke uitzonderingsgevallen kan dit gebeuren via de 'blauwe stukken', zoals het beschermen van privacygegevens of indien bepaalde financiële gegevens vermeld staan in documenten waarbij openbaarmaking de gemeente Utrecht schade kan berokkenen.

Binnen de gemeente Utrecht is geen officiële richtlijn over de voorwaarden waarop een document als blauw aangemerkt kan worden. Dit bevreemdt de D66 fractie, om meerdere redenen. Juridisch gezien moet er onderscheid gemaakt worden tussen de termen 'geheimhouding' en 'vertrouwelijk'. Geheimhouding kan worden opgelegd door het college van B&W, de gemeenteraad of commissie op basis van de artikelen 25, 55, 86 gemeentewet jo 10 Wet Openbaar Bestuur. Voor het aanmerken van een document als 'vertrouwelijk' bestaat geen wettelijke basis. Binnen de gemeente Utrecht wordt er geen duidelijk onderscheid gemaakt tussen de beide begrippen. Daarnaast is het voor de gemeenteraad onmogelijk om te toetsen of het college een stuk terecht als 'vertrouwelijk' aangemerkt is, er bestaat hiervoor immers geen enkele richtlijn.

Bovenstaande brengt de fractie van D66 tot de volgende vragen:


1. Wat is de juridische status van de documenten die als blauw respectievelijk vertrouwelijk worden aangemerkt door het college? Het wettelijk kader is, zoals de indieners terecht stellen, beschreven in de Gemeentewet en de Wet Openbaarheid van Bestuur. Het college kan (naast andere organen) geheimhouding opleggen, voor zover hij dit nodig vindt. In voorkomende gevallen vindt een afweging plaats tussen het belang van openbaarheid van de informatie en het belang dat is gemoeid met één van de in de WOB genoemde uitzonderingsgronden. De gemeenteraad heeft als hoogste orgaan het laatste woord in een opgelegde geheimhouding. Dit uit zich in de mogelijkheden die de wet biedt om een geheimhouding op te heffen en de noodzaak om een aan de raad opgelegde geheimhouding te bekrachtigen. Vertrouwelijke stukken worden door uw griffie gekopieerd op blauw papier. Ons college bestempelt documenten als "vertrouwelijk" wanneer het niet de bedoeling is dat deze naar de mening van ons college -al dan niet tijdelijk- buiten de kring van geadresseerden worden gelezen. De bedoeling van de aanduiding 'vertrouwelijk' is daarmee wat ons college betreft gelijk aan de aanduiding 'geheim'. Hoewel de rechtspraak niet altijd duidelijk is geweest over de strafbaarheid van een schending van de vertrouwelijkheid, is de boodschap van een dergelijke aanduiding naar de mening van ons college wel helder.


2. Op welke gronden merkt het college een document aan als 'vertrouwelijk'? De gronden zijn genoemd in de Wet Openbaarheid van Bestuur. Deze gronden vindt u in de bijlage.

Volgens de fractie van D66 moet het uitgangspunt zijn: "openbaarheid van bestuur, tenzij.." en is de leidraad de openbaarheid en transparantie van bestuur.


3. Is het college het eens met het bovenstaand uitgangspunt en bovenstaande leidraad? Ja.


4. Is het college het eens met de fractie van D66 dat er bijzonder terughoudend moet worden omgegaan met het opleggen van geheimhouding of het aanmerken van stukken als vertrouwelijk? Ja.


5. Is het college het eens met de fractie van D66 dat er duidelijk onderscheid moet bestaan tussen het opleggen van geheimhouding of het aanmerken van documenten als vertrouwelijk? Nee. In rechterlijke uitspraken is in het verleden wel eens verschillend gedacht over de kwalificatie 'vertrouwelijk' en de kwalificatie 'geheim'. In meer recente jurisprudentie lijken de begrippen overigens te worden gelijkgesteld. Desalniettemin kan binnen de gemeente worden besloten de begrippen vertrouwelijk en geheim voor andere doelen te gebruiken. In de huidige praktijk worden de begrippen door elkaar heen gebruikt met hetzelfde doel. Naar het oordeel van het college moet vooral voor de ontvanger van de stukken volstrekt duidelijk zijn wat de status is van stukken die hij ontvangt. Een document is dus óf geheim óf openbaar. Om het vermoeden van een tussenvariant (vertrouwelijk) te doen verdwijnen zou het beter zijn voor één aanduiding te kiezen. De aanduiding geheim sluit het beste aan bij de terminologie in de wetgeving.


6. Bestaat er een interne richtlijn of instructie binnen de gemeente Utrecht m.b.t. het opleggen van geheimhouding of het aanmerken van documenten als vertrouwelijk? Zo ja, bent u bereid deze met de gemeenteraad te delen? Er bestaat een door het college vastgesteld protocol Geheimhouding ten aanzien van stukken overgelegd aan de raad. Dit protocol is als bijlage bij de beantwoording opgenomen.


7. Bent u het met de fractie van D66 eens dat er een officiële richtlijn moet worden opgesteld m.b.t. het opleggen van geheimhouding of het aanmerken van documenten als vertrouwelijk? Nee. Op zichzelf bieden de bestaande wettelijke kaders voldoende houvast om een overweging te maken een stuk aan de openbaarheid te onttrekken. Ons college kan zich wel inleven in de bezorgdheid omtrent het wisselend gebruik van de kwalificatie 'vertrouwelijk' en de kwalificatie 'geheim' en ziet ook mogelijkheden voor verbetering in de motivering van opgelegde geheimhouding in bestuursadviezen. Wij hebben derhalve besloten deze termen niet langer door elkaar heen te gebruiken en voortaan de aan de opgelegde geheimhouding ten grondslag liggende belangenafweging in bestuursadviezen te motiveren.


8. Zo ja, bent u bereid een richtlijn op te stellen en deze voor te leggen aan de gemeenteraad? n.v.t.

---- --