Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

Flinke sneeuwbuien en strenge vorst
3 december 2010 - Vandaag trekken lokaal flinke sneeuwbuien vanaf de Noordzee de kustprovincies binnen. De neerslag in die buien is intensiever dan de sneeuw van de afgelopen dagen, zodat in de kustprovincies plaatselijk flink wat sneeuw kan vallen. De afgelopen nacht kwam het op een aantal plaatsen tot strenge vorst. In Westdorpe daalde de temperatuur vrijdagochtend tot -13 graden. Komend weekeinde volgt een dooiaanval met sneeuw en kans op ijzel. Maximumtemperatuur van 1 december 2010. De temperatuur lag in Nederland 10 graden onder normaal. In Noord-Canada en West-Groenland was het zachter dan bij ons en lag de temperatuur 10 tot 15 graden boven normaal. In Noord-Afrika en Griekenland lag de temperatuur 10 graden boven normaal (Bron: KNMI)
Maximumtemperatuur van 1 december 2010. De temperatuur lag in Nederland 10 graden onder normaal. In Noord-Canada en West-Groenland was het zachter dan bij ons en lag de temperatuur 10 tot 15 graden boven normaal. In Noord-Afrika en Griekenland lag de temperatuur 10 graden boven normaal (Bron: KNMI)
De afgelopen dagen was het ook overdag bijzonder koud. Op woensdag 1 december vroor het de hele dag zo'n 6 tot 8 graden bij een krachtige tot stormachtige wind. Dat leverde gevoelstemperaturen op van 16 à 17 graden onder nul. Ook donderdag bleef het tijdens sneeuwval op verschillende plaatsen meer dan 6 graden vriezen. Kouderecords zijn niet gebroken maar het komt niet vaak voor dat het zo vroeg in de winter al zo koud is.

De maxima lagen in ons land zo'n 10 graden onder normaal. In Canada en West Groenland was het zachter dan in ons land en lagen de temperaturen zo'n 10 tot 15 graden boven normaal. Een dag als woensdag met gevoelstemperaturen van -15 graden of lager komt in ons land jaarlijks gemiddeld drie keer voor. Ook op 26 januari 2010 zijn gevoelstemperaturen opgetreden tussen -17 en -21 graden.

Afwijking temperatuur van 1 december 2010 ten opzichte van normaal (Bron: KNMI)
Afwijking temperatuur van 1 december 2010 ten opzichte van normaal (Bron: KNMI)
De winterstand
De eerste vorstperiode van deze winter begon op 23 november met op enkele plaatsen lichte vorst. Daarna nam de vorst geleidelijk toe en aan het einde van de vorige week kwam het op meer plaatsen tot matige vorst. De Bilt begon op 29 november aan zijn eerste reeks ijsdagen die waarschijnlijk tot in het weekeinde wordt voortgezet. Dan volgt een dooiaanval, maar het is nog onzeker of die uiteindelijk slaagt. De aanval op de vorst gaat vergezeld van neerslag.

Ook de afgelopen dagen viel geregeld neerslag meestal sneeuw. Maandagmiddag en avond 30 november viel de eerste sneeuw. Door de lage temperatuur bleef alle sneeuw liggen. Op de meeste plaatsen viel in enkele uren zo'n 1 à 2 cm cm, in het zuiden van Limburg en het oosten van Brabant op enkele plaatsen 5 cm. De sneeuw viel grotendeels tijdens de avondspits waardoor de overlast voor het verkeer ondanks de geringe hoeveelheden groot was. Dinsdag sneeuwde het met name in het zuiden nog wat door en donderdag bleef het vrijwel de hele dag licht sneeuwen. De sneeuwlaag is in het zuiden aangegroeid tot 5 cm en lokaal ligt zo'n 10 cm.

Van een koudegolf is nog lang geen sprake en deze eerste vorstperiode haalt dat criterium waarschijnlijk niet. Een koudegolf is volgens definitie van het KNMI een aaneengesloten periode in De Bilt van minstens 5 ijsdagen (maximumtemperatuur lager dan 0,0 graden), waarvan op 3 dagen de minimumtemperatuur lager dan -10,0 graden (strenge vorst). De laatste koudegolf dateert uit de Elfstedenwinter van 1996/1997.

IJs groeit aan
De aanhoudende vorst zorgt de komende dagen voor verdere aangroei van het ijs met één of twee centimeter per dag. De dikte van het ijs vertoont echter grote verschillen zodat het moeilijk is om aan te geven hoe dik het ijs op de verschillende plekken in Nederland is. De vorming van natuurijs hangt daarbij van verscheidene factoren af. Niet alleen de temperatuur, maar ook wind, bewolking, sneeuw en vochtigheid zijn van grote invloed. Daarnaast spelen ook de stroomsnelheid, diepte en ligging van het water een belangrijke rol. Wind zal het bevriezingsproces in de regel versnellen, omdat de warmte die vrijkomt bij bevriezing dan snel wordt afgevoerd. Waait het echter hard dan wordt de bevriezing juist vertraagd, omdat het water dan mengt met het warme bodemwater. Voordeel voor de schaatsliefhebbers bij deze vorstperiode is dat de wind pas toenam nadat het eerste ijs was gevormd.
Een kleine hoeveelheid sneeuw kan al voldoende zijn voor lange files (foto: Jacob Kuiper)
Een kleine hoeveelheid sneeuw kan al voldoende zijn voor lange files (foto: Jacob Kuiper)

Bar winterweer in Europa
In grote delen van Europa is het volop winter. Vooral in Scandinavië worden zeer lage temperaturen gemeten met ook in het zuiden 10 tot 20 graden vorst. Bovendien ligt daar op veel plaatsen een dik pak sneeuw, in het zuiden van Zweden lokaal 70 cm. Ook de Britse Eilanden zitten midden in de winter. Vooral het oosten en noorden van het Verenigd Koninkrijk ligt veel sneeuw die daar veel overlast oplevert. Ook in Duitsland ondervindt het verkeer ernstig hinder van de sneeuw. De sneeuwgebieden zijn vooral boven Duitsland bijzonder actief. In de Duitse middelgebergten ligt zo'n 30 tot 70 cm sneeuw. Op de Zugspitze lag woensdagochtend een meter sneeuw. Moskou noteerde woensdagochtend
-24 graden.

Actuele weerwaarschuwingen Europa: http://www.meteoalarm.eu/

Nader Verklaard
Onze rubriek Nader Verklaard biedt achtergrondinformatie over vorst, sneeuw, windchill en de vorming en aangroei van ijs.
---

Tabel voor bepaling van de gevoelstemperatuur volgens de JAG/TI methode die het KNMI hanteert Een kleine hoeveelheid sneeuw kan al voldoende zijn voor lange files (foto: Jacob Kuiper) Gevoelstemperatuur Elfstedentocht 18 januari 1963 bepaald uit luchttemperatuur en gemiddelde windsnelheid volgens JAG/TI-methode en bij 5 of 8 meter per seconde schaatssnelheid (bron: KNMI, Geert Groen) Afwijking temperatuur van 1 december 2010 ten opzichte van normaal (Bron: KNMI) Eerste uitgave: 22-11-10