Belgische Federale Overheid
* Cultuur
* Tussen Hemel en Hel. Sterven in de middeleeuwen
Tussen Hemel en Hel. Sterven in de middeleeuwen
Datum: 03 december 2010
Tentoonstelling, Brussel, Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis
(Jubelparkmuseum)
3 december 2010 - 24 april 2011
Het Jubelparkmuseum pakt uit met een grote tentoonstelling over sterven
in de middeleeuwen. Het onderwerp mag dan al controversieel zijn, het
laat ons niet onberoerd en was zeker in het verleden een gegeven met
vele boeiende facetten. Hoe onze voorvaderen van de 6e tot de 16e eeuw
omgingen met de dood wordt duidelijk gemaakt aan de hand van een
uitgelezen selectie van een tweehonderdtal objecten en kunstwerken. Het
thema wordt vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines bekeken,
zoals de kunstgeschiedenis, de archeologie, de sociologie, de
godsdienstwetenschap en het forensische onderzoek.
Vier facetten komen aan bod:
1)De oorzaken van de dood - In de middeleeuwen lag de levensverwachting
veel lager dan nu. Ziekten, epidemieën, slechte hygiëne en oorlogen
waren de boosdoeners en maakten van de dood een bijna dagelijkse
ervaring. Veel meer dan nu waren ziekte en overlijden verstrengeld met
het leven.
2)De stervensbegeleiding en de doodsrituelen - De vele rituelen aan het
sterfbed, op de begrafenis en gedurende de rouw- en
herdenkingsplechtigheden smeedden een band tussen het individu en de
gemeenschap. Afhankelijk van de sociale status kreeg het stoffelijk
overschot een verschillende behandeling.
3)De topografie van de dood - Achter elk graf gaat een man, een vrouw,
een kind of een gemeenschap schuil. Kerkhoven en cultusplaats kregen
een belangrijke, zij het wisselende plaats in de gemeenschap.
Praalgraven en grafmonumenten contrasteerden met de gewone graven en de
massagraven.
4) Van dood tot verrijzenis - Na de dood wachtte voor de overledene het
laatste oordeel. Hemel, Hel of Vagevuur werden in het vooruitzicht
gesteld. De dodendans, het rad van fortuin en de goede dood omschreven
de relatie tot het eeuwige leven in het christelijk denken.
Op de tentoonstelling wordt duizend jaar sterven, begraven, rouwen en
herdenken voor het voetlicht gebracht. Als een rode draad door het
concept loopt het streven van de mens om zijn sociale en geestelijke
status over de dood heen te bewaren. Er zullen schilderijen,
beeldhouwwerken en grafmonumenten te zien zijn, reliekhouders,
manuscripten en memento mori, maar ook wapens en foltertuigen,
skeletten en grafgiften. Ongeveer de helft komt uit de rijke collecties
van het Jubelparkmuseum zelf, de andere helft uit vermaarde musea,
bibliotheken, schatkamers, kerken en privéverzamelingen uit België en
het buitenland.
http://www.kmkg-mrah.be
© F. Boucquillon Fund - foto Hugo Maertens
Danse macabre
uit het Liber Chronicarum opus de temporibus mundi van Hartmann en
Schedel
Michel Wolgemut, Neurenberg, 1493
© F. Boucquillon Fund - foto Hugo Maertens
Squelette méditant
Mijmerend skelet
naar Vesalius
ingelijst
ivoor
einde 16de eeuw
privéverzameling