Strafbaarheid van (hulp aan) illegalen nog niet van tafel
(03-12-10)
Mensen die barmhartigheid aan vreemdelingen betonen hoeven voorlopig
niet te vrezen voor vervolging door de Nederlandse justitie. Maar het
voornemen van strafbaarstelling van illegaal verblijf zelf is nog niet
van tafel, ook al is de meerwaarde daarvan nog lang niet aangetoond.
Een terugblik op het Kamerdebat met minister Leers.
Barmhartigheid strafbaar - ja, nee, ja ?
Tijdens het Kamerdebat eerder deze week met minister Leers voor
Immigratie en Asiel werd uit de woorden van zowel de minister als een
meerderheid van de kamerleden duidelijk, dat mensen niet vervolgd
zouden mogen worden voor het verlenen van `barmhartigheid' aan
`illegalen'. In tegenstelling tot wat in sommige media werd
gesuggereerd is de strafbaarheid van illegaal verblijf, en daarmee ook
van hulp aan `illegaal' verblijvende vreemdelingen, echter nog niet van
tafel. De minister gaf wel aan niet de `intentie' te hebben mensen die
uit humanitaire overwegingen of barmhartigheid mensen hulp bieden te
vervolgen, maar wilde niet toezeggen dat in de wet een
uitzonderingsgrond voor hulpverleners zal worden opgenomen. En als
illegaal verblijf een strafbaar feit wordt, kan iedereen die hulp
verleent op basis van de huidige wetgeving al worden vervolgd voor
medeplichtigheid aan het plegen van een misdrijf (art. 48 lid 2 van het
Wetboek van Strafrecht).
Illegaal verblijf strafbaar - waarom ?
Als argument voor de strafbaarstelling werd ook genoemd het aanpakken
van mensenhandelaren en huisjesmelkers. Maar hun praktijken kunnen op
basis van het Wetboek van Strafrecht ook nu al worden aangepakt. Een
ander argument voor het strafbaar stellen van illegaal verblijf was
volgens minister Leers "om de overlast te bestrijden en de illegale
vreemdeling die zich schuldig maakt aan criminele activiteiten, zo snel
mogelijk het land uit te zetten". Ook hier geldt echter dat
ongedocumenteerde vreemdelingen die strafbare feiten plegen kunnen
worden opgepakt op basis van het Wetboek van Strafrecht, en na hun
veroordeling en straf tot ongewenst vreemdeling verklaard, waardoor hun
verblijf strafbaar wordt. De minister heeft de Kamer nog niet kunnen
overtuigen van de meerwaarde van het strafbaar stellen van illegaal
verblijf. Maar het is niet alleen overbodig; wij zijn er van overtuigd
dat het juist een averechts effect zal hebben: uit vrees zullen
`illegalen' juist ieder contact met instanties en hulpverleners zoveel
mogelijk vermijden; samen met het afsnijden van de weg om ooit nog een
legale status te bereiken (`eens een illegaal, altijd een illegaal')
zal het voorgestelde beleid juist zorgen voor een toename van
illegaliteit, met alle gevolgen van dien.
Van de `afschrikkende werking' waarin de minister gelooft is in andere
Europese landen, waar illegaal verblijf soms al langer strafbaar is, in
ieder geval niets gebleken: daar zijn niet minder illegalen. Bovendien
kent een land als Duitsland bijvoorbeeld een gedoogstatus voor mensen
die niet kunnen worden uitgezet; zij blijven zichtbaar, behouden hun
voorzieningen en belanden niet zo snel in criminele circuits.
Beleidsvoornemens strijdig met zichzelf
De minister verklaarde in het debat dat landen die niet of onvoldoende
meewerken aan terugkeer van hun onderdanen daar op zullen worden
aangesproken; er kunnen consequenties aan worden verbonden door een
"koppeling aan ontwikkelingssamenwerking, of samenwerking op het gebied
van buitenlandse zaken". Met andere woorden: landen die geen
reispapieren aan uitgeprocedeerde asielzoekers verstrekken kunnen
worden gekort op ontwikkelingsgelden. De minister heeft de Kamer
beloofd dat hij in het voorjaar met een notitie over de betreffende
landen en maatregelen zal komen. Uit onder andere door INLIA in het
verleden gevoerde WOB-procedures is al langer bekend dat er een lijst
van zo'n dertig landen bestaat die onvoldoende of geheel niet
meewerken.
Aan de andere kant worden uitgeprocedeerde asielzoekers na 28 dagen (of
eventueel 12 weken) op straat gezet, `geklinkerd' in justitie-jargon,
als ze er in die periode niet in zijn geslaagd hun uitreis te
realiseren. Daarmee wordt de asielzoeker dus `bestraft' met het verlies
van voorzieningen, met het etiket `illegaal' en straks ook nog
`crimineel', op basis van de veronderstelling dat het aan de
asielzoeker zelf ligt (`niet meewerken aan terugkeer') en niet aan het
land van herkomst dat hij geen reispapieren heeft verkregen.
Welnu, het is één van tweeën: of alle landen werken mee en het is dus
altijd de schuld van de asielzoeker dat er geen papieren worden
verstrekt, of de asielzoeker is in sommige gevallen buiten zijn schuld
niet in staat te vertrekken en behoort dus een status te ontvangen. Nu
worden zowel de landen als de asielzoekers bestraft en wordt onze
samenleving met het probleem opgezadeld: burgers, kerken en
maatschappelijke instellingen vangen deze mensen op, als ze letterlijk
geen kant op kunnen.
Uw handtekening is nog steeds nodig!
Het wetsvoorstel voor strafbaarstelling van illegaal verblijf is nog
niet ingediend; misschien wil de regering wachten tot na de
Statenverkiezingen in maart 2011. Het is dus nog steeds van groot
belang dat zoveel mogelijk mensen de petitie ondertekenen; samen kunnen
we een krachtig protest tegen dit heilloze voornemen laten horen.
Ga hier naar de site van Kerk in Actie om on line te tekenen of een
handtekeningenlijst uit te printen.