Wageningen Universiteit en Researchcentrum
Huidbacterie wijst malariamug de weg
6 dec 2010
Nummer: R2
De samenstelling van onze huidbacteriën bepaalt of we aantrekkelijk zijn voor malariamuggen. Dat inzicht moet leiden tot een effectieve geurval voor de muggen.
Elke bacteriesoort op onze huid zet zweet om in specifieke geurstoffen die de malariamug haarfijn herkent. Stafylokokken zijn aantrekkelijk voor de malariamug, terwijl pseudomonas-bacteriën minder aantrekkelijk zijn. Met meer verschillende huidbacteriën ben je onaantrekkelijker voor de mug. Dat ontdekte promovendus Niels Verhulst aan Wageningen University, onderdeel van Wageningen UR.
De typische zweetgeur van mensen ontstaat niet door het zweet zelf, legt Verhulst uit. Mensen beginnen pas te geuren nadat de huidbacteriën het zweet hebben omgezet - daarom ruik je zweet pas in tweede instantie.
Zweetgeur
Verhulst testte hoe muggen reageerden op vijf huidbacteriën, zowel in Wageningen als Kenia. Daarna testte hij de zweetgeur van 48 vrijwilligers bij de mug Anopheles gambiae. Een huidbacterie - de pseudomonas - trok geen enkele mug aan. De andere vier maken geurstoffen die aantrekkelijk zijn voor muggen, ontdekte Verhulst.
Om te achterhalen welke geurstoffen in die aantrekkelijke zweetgeur zitten, liet Verhulst geuranalyses uitvoeren in Duitsland. Ongeveer vijftien geurstoffen werden geïdentificeerd. Nader onderzoek in Kenia moet nu aantonen welke geurstoffen per bacterie muggen aantrekken.
Gates
De Gates Foundation financiert het onderzoek van Verhulst. Doel is om een geurval voor malariamuggen te ontwikkelen. Er zijn al een handvol geurstoffen geïsoleerd die muggen in de val lokken, maar die zijn nog niet succesvol genoeg. De muggen kiezen nog steeds liever menselijk zweet dan deze geurstoffen. 'We hebben nu enkele geurstoffen die het goed doen', zegt Verhulst. 'Aan die topkandidaten voegen we steeds een geurcomponent toe, waarna de muggen aangeven welke geur ze aantrekkelijker vinden. Zo hopen we op een steeds ingewikkelder en betere blend te komen.'
Een mens (met huidbacteriën) produceert zo'n driehonderd geurstoffen. De juiste combinatie van die geurstoffen voor een geurval is een heidens karwei. Een bacterie produceert zo'n vijftien geurstoffen. Het lijkt dus gemakkelijker om via de vijf huidbacteriën tot een geurmengsel te komen.
Genetisch
Verhulst heeft ook nog onderzocht of de aantrekkelijkheid voor malariamuggen ons in de genen zit. Eerder onderzoek had namelijk aangetoond dat genen ons geurprofiel aansturen. Als vrouwen aan het t-shirt van tien mannen ruiken, kiezen ze het t-shirt van de man met het meest tegengestelde genenpatroon. Zou deze aanwijzing ook voor muggen gelden? Verhulst heeft aanwijzingen dat één gen sterk correleert met onze aantrekkingskracht voor muggen, maar het verband was net niet significant.
Verhulst promoveert op 9 december bij de entomologiehoogleraren Willem Takken en Marcel Dicke. | Albert Sikkema
Bovenstaand bericht is geproduceerd door de redactie van Resource, het blad voor Wageningen UR (University & Research centre). Meer informatie bij Pers- en wetenschapsvoorlichting van Wageningen UR, e-mail: pers.communicatie@wur of bij de redactie van Resource, e-mail: resource@wur.nl. Zie ook www.resource.wur.nl.