Partij van de Arbeid
Den Haag, 7 december 2010
Bijdrage Nebahat Albayrak aan begrotingsbehandeling Defensie
7 en 8 december 2011
-Gesproken woord geldt-
Voorzitter,
De Nederlandse krijgsmacht is op een cruciaal punt aanbeland. Jarenlang is er op het randje gebalanceerd tussen ambitieniveau en inzetbare middelen. Jarenlang heeft het ontbroken aan het maken van strategische keuzes. Jarenlang is de besluitvormingsstructuur binnen Defensie niet gemoderniseerd. De gevolgen hiervan zijn op z'n zachts gezegd zorgwekkend; Het defensieapparaat is langzaam maar zeker van binnen uitgehold. Dat heeft ook te maken met de gesloten cultuur en het besturingsmodel van de Defensieorganisatie.
Een snelle, meer diepgaande bewustwording van de hybride wereld om ons heen is van groot belang. Dat is, in ieder geval volgens de WRR, de basis voor een modern strategisch buitenlands -en veiligheidsbeleid. In die hybride wereld veranderen de verhoudingen voortdurend. Oude machten zien hun positie aangetast en nieuwe machten verschijnen aan het firmament. Vroegere vijanden werken in toenemende mate samen, andere statelijke en niet-statelijke actoren vormen bedreigingen waar het moeilijk vat op krijgen is.
Het buitenland beleid en in het verlengde daar van het defensiebeleid, heeft zich de afgelopen jaren te weinig aan die veranderende wereld aangepast. Vervelend gevolg is dat het strategische gehalte van het beleid tekort schiet. Het ontbreekt aan prioriteiten, waardoor er onvoldoende kan worden ingespeeld op de steeds veranderende multipolaire wereld.
Daarom is de tweede belangrijke observatie van de WRR dat er gekózen moet worden. Die observatie werd ook al gedaan in de Defensie Verkenningen en ik hoop nog steeds vurig op een kabinetsreactie hierop. Kiezen, daar gaat het dus om. Zeker in tijden van financieel-economische tegenslag.
De PvdA wil dat de Verkenningen het uitgangspunt worden voor de beleidsbrief die de minister dit voorjaar naar de Kamer zal sturen. Wij willen ook dat de minister in de brief een visie en actieplan opneemt aangaande intensivering van internationale samenwerking op het terrein van Defensie. In vrijwel alle Europese landen wordt er de komende jaren bezuinigd op Defensie. Er is noodzaak tot meer intensieve samenwerking; voorkomen moet worden dat er tekorten of duplicaties ontstaan.
Het is nu de taak aan de minister om ervoor te zorgen dat Defensie op basis van gedegen analyses over de buitenwereld opereert. Een analyse van de Defensieorganisatie is onmisbaar om te kunnen bepalen hoe we in de toekomst verder gaan, en wat de mogelijkheden zijn. De Krijgsmacht moet meer effectief worden aangestuurd, de inzetbaarheid moet omhoog. De PvdA fractie wil dat er zo min mogelijk wordt bezuinigd op personeel, want hierdoor wordt een hypotheek op de toekomst genomen.
Het is blijkbaar nu niet mogelijk voor defensie om structureel 2000 mensen uit te zenden. Dit is zorgelijk, het gaat hier om de core- business van een operationele organisatie. Het bestaansrecht van Defensie! Kortom: de militair - de boots on the ground- moet centraal staan! Dat is het uitgangspunt!
Voorzitter,
Er moeten 10.000 banen verdwijnen volgens de Minister. Op basis van welke feiten en gegevens is deze inschatting gemaakt?
Kan de minister reageren op de motie die de PvdA indiende tijdens het WGO materieel? Wij willen dat de middelen die op de Rijksbegroting 2011 zijn gereserveerd voor de vervanging F-16 alsnog worden aangewend voor het verbeteren van opleidingen, trainingen en het versterken van de operationele inzetbaarheid.
Het project JSF wordt een steeds grotere financiële molensteen om de nek van de gehele krijgsmacht. Hoe hoger de bewijzen dat het fout ging met het project zich opstapelden, hoe dieper de opeenvolgende verantwoordelijken zich ingroeven in hun schuttersputjes. Voorzitter, ik hoop dat deze minister zijn spade opbergt, zodat we eindelijk een open en eerlijk debat kunnen voeren over de toekomst van Defensie, inclusief de JSF.
Uit de brief van 2 december blijkt nogmaals wat we allang weten; De kosten van het JSF-project lopen gierend uit de klauwen en de toekomst van het project is uiterst ongewis. De kosten zijn nog maar eens gestegen, met 1,4 miljard euro maar liefst deze keer. Een stijging van maar liefst 20% op het totaal budget, waarbij het planningsaantal ongewijzigd blijft.
In een reactie op de brief zegt Premier Rutte dat hij 'niet getrouwd is met de JSF'. Graag hoor ik van de minister hoe hij die woorden uitlegt. Betekent het dat er sprake is van een verloving met de JSF? Een verloving die nog verbroken kan worden? Met andere woorden liggen alle opties inderdaad nog open, zoals de premier het formuleerde? Wat is nu de inzet van de herijking, die de minister zelf heeft aangekondigd?
In de brief van 2 december wordt niet ingegaan op de veel hogere exploitatiekosten van de JSF. Kan de minister hier meer informatie over geven? Klopt het dat de exploitatiekosten verdubbelen ten opzichte van de ramingen van 2002?
In de brief staat ook: "Het pentagon werkt nog aan een nieuwe kostenanalyse. Deze betreft enerzijds de geactualiseerde raming van de D-CAPE en anderzijds een 'should cost analysis' met streefgetallen. Logischerwijs heeft de actualisering van de Nederlandse cijfers daarop nog geen betrekking". Kunnen wij hieruit concluderen dat de 1,4 miljard nog hoger uit kan pakken?
Voorzitter,
Je moet wel een uiterst ervaren pokerspeler zijn, om met deze verhoogde inzet (inmiddels het dubbele), zonder met je ogen te knipperen, toch door te spelen. Daarom wil ik de volgende vraag op tafel gooien: Is de minister bereid, nu hij heeft gehint op een herijking, eindelijk open kaart te spelen en serieus na te denken of hij niet moet passen? De minister heeft zelf nogal eufemistische aangegeven dat de situatie "erg vervelend is, zeker als je moet bezuinigen. Gaat de minister nu ook conclusies trekken uit deze nogal kille constatering?
Voorzitter,
Helaas, moet ik constateren dat het wat schimmige optreden rond de JSF exemplarisch dreigt te worden. Ook op andere punten hebben de 2 WGO's wat betreft openheid en daadkracht nog weinig opgeleverd. De minister beschouwt, beziet en bedisselt. Maar als het om daden en doen aankomt, geeft hij weinig thuis. Hij constateert dat we met zijn allen zorgen delen, maar waar blijven de oplossingen?
En het begon nog wel zo bemoedigend met de minister:
De minister van " never waist a good crisis".
Hij heeft meerdere malen aangegeven het met z'n allen te willen doen. Ook heeft hij aangegeven dat we van de nood een deugd moesten maken door de krijgsmacht te herschikken, zodat die toekomstbestendig zou worden.
De PvdA wil met liefde meedenken met de minister om onze krijgsmacht sterker te maken. Om met krimpende middelen het aanwezige potentieel zo goed mogelijk te benutten. En er zo voor te zorgen dat de militair in de Defensieorganisatie weer centraal komt te staan.
* Parlementair Onderzoek
Voorzitter,
De Kamer en de belastingbetaler hebben geen zicht op het hoe en waarom van de beperkte inzetbaarheid van diverse Defensieonderdelen. De Algemene Rekenkamer schreef vorig jaar over de operationele inzetbaarheid: 'De informatie die de minister van Defensie elke maand krijgt over de operationele gereedheid van defensie-eenheden kent wezenlijke tekortkomingen. Deze informatie stelt de minister niet in staat zich een volledig en juist beeld te vormen van de feitelijke situatie van de inzetbaarheid van Nederlandse militairen en materieel'
Voorzitter,
als de Minister al niet weet hoe het is gesteld met de operationele inzetbaarheid van onze krijgsmacht, is het onmogelijk dat hij de Kamer goed informeert! Daar komt nog eens bij dat de nieuw administratie (SPEER) zeker niet eerder dan in 2014 beschikbaar zal zijn.
Wij willen dat de Minister ons kengetallen geeft. Wij willen weten: Wat kost een militair? (opleiding, uitrusting, oefening). Alleen op basis van kengetallen kunnen wij een inschatting maken van de verdeling van kosten tussen de operationele commando's en de ondersteunende diensten van Defensie.
De PvdA blijft ook aandringen op een parlementair onderzoek naar de oorzaken, gevolgen en mogelijke verbeteringen van de haperingen en manco's binnen de Defensieorganisatie. Alleen op basis van een heldere analyse van de huidige situatie binnen Defensie en haar oorzaken, kunnen er verantwoorde keuzes voor de toekomst worden gemaakt!
Ik zal hierover een motie indienen.
* Onafhankelijk Inspectie
Voorzitter,
De PvdA roept al jaren dat zij een onafhankelijke inspectie voor Defensie wil. Al in onze notitie 'In dienst van Nederland, in dienst van de Wereld' van 2007 stond dit. Nog steeds kent het ministerie echter geen enkele onafhankelijke inspectie! Dat is niet meer van deze tijd! De IGK is adviseur van de minister en gaat bovendien niet over de financiële situatie binnen de organisatie. De IGK controleert dus niet en weet niets over de centen.
Gegeven de druk op het Defensieapparaat en het gebrek aan transparantie daarbinnen is het goed dat er een onafhankelijke inspectie komt. Deze inspectie kan bijdragen aan een grotere openheid en het hierdoor sneller vinden van structurele oplossingen voor de mismatch tussen ambities, middelen en doelmatige inzetbaarheid.
Ik zal hierover een motie indienen.
* Besturingsmodel aanpassen - de militair centraal
Voorzitter,
De PvdA wil dat de militair centraal komt te staan binnen de Defensie. Daarom moet het besturingsmodel van de organisatie worden aangepast. De Commandant der Strijdkrachten (CdS) moet centraal staan in de organisatie, niet de planners, beleidsmakers, ondersteuners en controllers! Precies zoals werd aanbevolen in het rapport Franssen, "Van Wankel Evenwicht naar een Versterkte Defensieorganisatie", uit 2002.
De PvdA-fractie wil de CdS in de driving seat! We hebben hiertoe een motie ingediend tijdens het WGO Personeel. Wij willen een reactie van de minister: gaat hij de topstructuur herzien zodat de systemen in dienste komen te staan van de militair?!
* Nazorg militairen
Voorzitter,
De beslissing tot het uitsturen van militairen brengt enorme verantwoordelijkheden met zich mee. Onze jongens en meiden lopen vaak grote risico's tijdens een uitzending, zelfs het risico het grootste offer te brengen. Goede nazorg voor veteranen is een vastgelegde verplichting.
Wij willen dan ook absoluut geen enkele bezuiniging op nazorg! Ik dien hiertoe een motie in.
Hierbij hoort ook de afwikkeling van de schadeloosstelling voor de zogenaamde 'oude gevallen'. Nadere uitwerking van de regeling schadeloosstelling laat nog altijd op zich wachten. Verschrikkelijk! Het gaat hier om een Ereschuld aan veteranen en nabestaanden.
De PvdA wil dat er nu middelen worden gevonden voor de afbetaling van deze ereschuld.
Mijn collega Eijsink heeft gesproken met Minister de Jager. Hij heeft de middelen voor de schadeloosstelling niet, zegt hij; "Hans koopt maar een tank minder." Zo willen wij niet omgaan met onze veteranen! Wat gaat de minster doen?
Ik dien een motie in met het verzoek aan de regering uiterlijk bij de komende Voorjaarsnota 2011 met een voorstel voor financiering te komen, vanuit de Rijksbegroting.
* Diversiteit
Voorzitter,
Het nieuwe regeerakkoord spreekt het voornemen uit het diversiteit/voorkeursbeleid op basis van geslacht en etnische herkomst te beëindigen.
De PvdA-fractie wil dit beleid in stand houden!
De afgelopen jaren is het diversiteitbeleid een hoeksteen geworden voor de modernisering van het Defensiepersoneelsbeleid. Het diversiteitbeleid is flankerend bij het personeelsbeleid van Defensie.
Ook in de Verkenningen wordt het belang van personeelsbeleid gericht op diversiteit van gender en op cultureel gebied genoemd. Hiertoe is ook noodzaak; door de huidige tekorten aan personeel krijgt Defensie de organisatie nooit gevuld zonder vrouwen en minderheden te besteden.
Over de instandhouding van het diversiteitbeleid bij Defensie zal ik een motie indienen.
* Werkgelegenheid
Hetzelfde geldt voor de 'Werkgelegenheid', ook hierover zal ik een motie indienen. In deze tijden van aanzienlijke bezuinigingen lijkt de kans groot dat een of meerdere Defensielocaties zullen moeten sluiten. De PvdA wil dat Defensie rekening houdt met de werkgelegenheid in de krimpgebieden, wanneer zij overgaat tot het sluiten van deze locaties, kazernes en Defensiebedrijven.
Voorzitter,
Ik sluit af. De PvdA wil op deze punten concrete toezeggingen van de minister. Het kan niet zo zijn - en dat weet de minister als ervaren politicus als geen ander- dat wij wachten op een visie en de invulling van bezuinigingen tot het voorjaar, hier nu geen invloed op kunnen uitoefenen, en straks wel de voorliggende, beleidsarme begroting goedkeuren.
Het gaat om de toekomst van onze krijgsmacht en daar wenst de PvdA-fractie niet lichtzinnig mee om te springen.
Partij van de Arbeid
Partij van de Arbeid