Rijksoverheid
8 december 2010
Studie naar de economische effecten van de gasrotondestrategie
Hierbij bied ik u een studie naar de bijdrage van de gasrotonde aan de
Nederlandse economie aan. Deze studie werd door de vorige minister van
Economische Zaken aan de Tweede Kamer toegezegd in de zogenoemde
Gasrotondebrief van 23 oktober 2009 (kamerstukken II 2009/10, 29 023, nr. 73),
en tevens aan uw Kamer tijdens de behandeling van de gaswet (kamerstukken
2009/2010, 31904, nr. D).
De toezegging betrof een studie naar de bijdrage van de gasrotonde aan de
Nederlandse economie. Tevens is toegezegd dat in deze studie aandacht zou
worden gegeven aan de ontwikkeling van de positie van Nederland op de
regionale en internationale gasmarkten. Ook is toegezegd dat de studie een
analyse rond investeringen zou bevatten.
Met de bijgaande studie doe ik deze toezegging gestand. De studie is in opdracht
van mijn ministerie uitgevoerd door het Britse onderzoeksbureau The Brattle
Group.
Inhoud studie
Aan het bureau is gevraagd nader onderzoek te doen naar de bijdrage van de
gassector aan de Nederlandse economie aan de hand van een drietal
onderwerpen.
1) De huidige betekenis van de Nederlandse gassector voor de
Nederlandse economie
Uit de studie blijkt dat de Nederlandse gassector een belangrijke bijdrage aan de
Nederlandse economie levert. Nederland is de grootste gasproducent en
gasexporteur van de Europese Unie. De Nederlandse gasproductie (74 miljard
kubieke meter ofwel bcm per jaar) is goed voor 36% van de productie van de
Europese Unie. De bijdrage van de gassector aan het Bruto Nationaal Product is
3%. De bijdrage van de sector aan de werkgelegenheid is ruim 66.000 banen.
Nederland heeft het hoogste percentage aan gasaansluitingen ter wereld. Bijna
100% van de huishoudens is aangesloten op het gasnetwerk. Daarnaast is
Nederland het land met het hoogste aandeel van gas in de elektriciteitsopwekking,
en het land met het hoogste gasverbruik per hoofd van de bevolking in de EU.
Het hebben van eigen gasreserves, gasproductie en een hoog ontwikkeld
pijpleidingennetwerk zorgen ervoor dat de energievoorzieningszekerheid van ons
land hoog is. Een hoge energievoorzieningszekerheid voorkomt volatiele prijzen en
scenario's die tot nadelige gevolgen voor de huishoudens of industrie kunnen
leiden.
2) Het verrichten van een sterktezwakteanalyse van de gassector
Om een beter inzicht te krijgen in de uitgangspositie van Nederland om de
gasrotonde van NoordwestEuropa te worden, is een sterktezwakteanalyse
verricht.
In de studie worden als sterke punten van Nederland de volgende zaken
genoemd: de exploratie en productiesector, de gunstige geografische ligging
nabij diverse afzetmarkten, de liquiditeit van de gashandelsplaats (Title Transfer
Facility), de mogelijkheden om geïmporteerde LNGvolumes te verkopen, de
beschikbaarheid van gasopslaglocaties en een aantrekkelijk en transparant
reguleringsproces.
Het rapport noemt o.a. de volgende zaken als zwaktes: de afwezigheid van
stabiele en langetermijn transittarieven en de hoge kosten van de export van
flexibiliteit uit opslagen. Daarnaast zou het entryexitsysteem voor gasopslagen
een drempel voor investeringen kunnen zijn en hebben sommige partijen zorgen
ten aanzien van de marktpositie van de gevestigde partijen.
The Brattle Group benoemt een aantal zaken als kansen voor Nederland. De
toenemende importbehoefte van de landen om ons heen, de potentie van de TTF
om de Europese referentiebeurs te worden, de Nederlandse positie in onderzoek
naar groen gas en de kansen voor gas als achtervang voor windenergie, indien
deze door ongunstige omstandigheden niet beschikbaar is.
Uit de studie volgen tot slot een aantal zaken die als bedreigingen kunnen worden
aangemerkt. Dit zijn onder andere een mogelijk lagere vraag naar gas als gevolg
van strenge milieuwetgeving, energiebesparing en de groei van kernenergie. Een
tweede bedreiging is de concurrentie van andere landen.
3) Het kwantificeren van de economische effecten van de gasrotonde
strategie op de Nederlandse economie
Om de effecten op de Nederlandse economie vast te stellen, heeft The Brattle
Group twee scenario's voor de periode tot 2020 tegen elkaar afgezet. Het eerste is
het scenario waarin het huidige beleid wordt voortgezet (het base case scenario).
Het tweede is een meer ambitieus scenario: het succesvolle gasrotondescenario.
Het succesvolle gasrotondescenario gaat ervan uit dat de volgende aanvullende
activiteiten bovenop de lopende en al geplande activiteiten worden gerealiseerd in
2020:
* 15 nieuwe productieputten per jaar;
* 13 bcm extra gas doorvoer;
* één nieuwe gasopslag;
* 15 bcm extra LNG aanlanding;
* jaarlijkse groei van de handel op TTF met gemiddeld 30%.
De voor dit scenario benodigde extra investeringen bedragen ¤ 7,7 miljard. The
Brattle Group berekent in dit scenario de extra economische activiteit tot 2020 op
¤ 21,4 miljard aan extra goederen en diensten. Daarnaast levert het succesvolle
gasrotondescenario tot 2020 136.000 aanvullende voltijds manjaren op.
Dit scenario leidt bovendien tot een verbetering van de
energievoorzieningszekerheid. Het aanbod verbetert ten opzichte van het scenario
van voortzetting van het huidige beleid met 20 procentpunten, doordat de LNG
capaciteit en de importcapaciteit van pijpleidingen toeneemt. De aanbodmarge
van het Nederlandse gasnetwerk stijgt in het succesvolle gasrotondescenario van
30% tot 50% op uurbasis. Dat betekent dat Nederland goed beschermd is tegen
aanvoeronderbrekingen.
Tot slot concludeert The Brattle Group dat een succesvol gasrotondescenario
positieve effecten heeft op de werking van de markt. De toenemende concurrentie
kan leiden tot een prijsvoordeel voor consumenten van ¤ 0.60/MWh.
Karakter studie
Deze studie is een sectorstudie, en kan niet worden gezien als een
maatschappelijke kostenbatenanalyse van de gasrotonde.
De projecten die een bijdrage leveren aan de verdere ontwikkeling van de
gasrotonde zijn afzonderlijke projecten met een eigen commerciële en
economische onderbouwing. De investeringen in de gasrotonde zijn private en
commerciële investeringen en de investeringsbesluiten worden door afzonderlijke
bedrijven genomen. De overheid stelt de randvoorwaarden waarbinnen deze
investeringen tot stand kunnen komen.
Tot slot
Ik hecht er een groot belang aan dat Nederland zich kan ontwikkelen tot de
gasrotonde van NoordwestEuropa. De gasrotonde kan, zoals uit de studie blijkt,
niet alleen een belangrijke bijdrage aan de Nederlandse economie leveren, maar
heeft bovendien een positief effect op de energievoorzieningszekerheid en op de
werking van de markt.
De bevindingen uit deze studie beschouw ik als belangrijke bouwstenen voor het
verder vormgeven van de gasrotondestrategie. Ik zal in de komende periode
inzetten op het verder vormgeven van een beleid dat de totstandkoming van de
gasrotonde bevordert. Om te komen tot een effectieve verdeling van taken, voer
ik hierover in het Gasrotonde Platform periodiek overleg met de gassector. Het
bedrijfsleven gaat over investeringen, de overheid over de randvoorwaarden.
Omdat de gasrotonde ook internationale aspecten heeft, zal ik voor de gasrotonde
relevante aandachtspunten en belangen ook in het internationale overleg
inbrengen.
(w.g.) drs. M.J.M. Verhagen
Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie