Vrije Universiteit Amsterdam

Wie spreekt? Wie wordt aangesproken?


* Startdatum: 09-12-2010


* Tijd: 13.45


* Locatie: Aula


* Titel: Who is speaking? Who is addressed? A critical study into the conditions of exegetical method and its consequences for the interpretation of participant reference-shifts in he book of Jeremiah


* Spreker: O. Glanz


* Promotor: prof.dr. E. Talstra


* Onderdeel: Faculteit der Godgeleerdheid


* Wetenschapsgebied: Theologie en wijsbegeerte


* Evenementtype: Promotie

Oliver Glanz analyseerde met behulp van IT-ondersteuning alle grammaticale veranderingen in verwijzingen naar spelers in het boek Jeremia. Hij concludeert dat, in tegenstelling tot de populaire exegetische opvattingen, Jeremia voor een groot deel een leesbaar boek is met een duidelijke flow. Zijn analyse van de verschillende moderne opvattingen over de oorsprong en functie van het boek maakt duidelijk dat onze moderne ideeën over het boek Jeremia grotendeels zijn ingegeven door filosofische vooroordelen. Een nauwkeurige tekstsyntactische lezing van het boek laat zien dat het merendeel van de grammaticale veranderingen in verwijzingen naar spelers specifieke taalkundige en retorische regels volgt. Deze verschuivingen zijn dan niet willekeurig en storend voor het leesproces, maar juist opzettelijk en bedoeld om de lezer te oriënteren zodat hij een goed inzicht krijgt in de politieke en geestelijke worstelingen waarover het boek Jeremia bericht.

In de laatste anderhalve eeuw heeft de aanvaarding van het Bijbelboek Jeremia met vele moeilijkheden te kampen gehad. De verschillende manieren om de oorsprong van dit boek te reconstrueren en de speculaties over Jeremia als historische figuur hebben vaak de indruk gewekt dat het merendeel van het materiaal gelezen dient te worden als een collectie van verschillende en ongerelateerde stukken van schriftelijk materiaal. Jeremia is niet zozeer een boek met een begin en een eind, maar een vuilnisbak van verschillende stukjes papier en notities.

Dit idee heeft grote steun gevonden door het feit dat de verwijzingen naar tekstuele spelers vaak instabiel zijn met betrekking tot hun geslacht, getal en persoonlijke kenmerken. Terwijl, bijvoorbeeld, in de rede van JHWH in Jeremia 50:26-40 in de eerste zinnen naar Babel verwezen wordt in 3sgF (Babel = zij), gaat de rede door met het aanspreken van Babel in 2sgM (Babel = jij ) voordat de verwijzing weer terugverschuift naar 3sgF (Babel = zij), om vervolgens verder te gaan met verwijzingen in 3plM (Babel = zij). Dit fenomeen van grammaticale veranderingen in verwijzingen naar spelers komt bijna 600 keer in Jeremia voor. Als gevolg hiervan is voor de lezer vaak onduidelijk of de verwijzing naar een speler is verschoven omdat er een nieuwe speler of gesprekspartner werd ingevoerd, of omdat de spreker is veranderd. Binnen het leesproces stelt de lezer voortdurend vragen als "Wie spreekt?" en "Wie wordt aangesproken?".

Het volledige proefschrift is te downloaden via VU-dare
© Copyright Vrije Universiteit Amsterdam