verzoek update regeringsreactie op AIV-advies: Transitional Justice;
gerechtigheid en vrede in overgangssituatie
Kamerbrief inzake verzoek update regeringsreactie op AIV-advies: Transitional
Justice; gerechtigheid en vrede in overgangssituatie
Kamerbrief | 13 december 2010
Geachte Voorzitter,
Graag bieden wij u hierbij de reactie aan op het verzoek van de vaste
commissie voor Buitenlandse Zaken van 15 november 2010 met kenmerk
32123-V-60/2010D45145 inzake een update van de regeringsreactie
(oorspronkelijke versie d.d. 15 december 2009) op AIV advies:
Transitional Justice; gerechtigheid en vrede in overgangssituaties.
De Minister van Buitenlandse Zaken,
Dr. U. Rosenthal
De Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken,
Dr. B. Knapen
Namens de regering bieden wij u een update op de beleidsreactie aan op
het advies "Transitional Justice: gerechtigheid en vrede in
overgangssituaties'' van de Adviesraad Internationale Vraagstukken
(AIV) en de Commissie van Advies inzake Volkenrechtelijke Vraagstukken
(CAVV). Dit advies werd in mei 2009 uitgebracht naar aanleiding van een
adviesaanvraag van de regering. Deze brief is een addendum bij de
vorige brief van 15 december 2009. Hieronder wordt conform de structuur
van de vorige brief een update gegeven van de implementatie van
aanbevelingen.
1. De algemene wetmatigheden die als uitgangspunt dienen voor keuzes
bij het realiseren van het transitional-justiceproces.
De AIV/CAVV constateerde dat de internationale gemeenschap duidelijk
heeft gemaakt dat daders van ernstige internationale misdrijven niet
straffeloos mogen blijven.
* De regering gaf in reactie aan dat Nederland zeer actief is in de
strijd tegen straffeloosheid. Het Statuut van Rome van het
Internationaal Strafhof (ICC) staat hierbij centraal. Nederland
acht het van belang dat de rechtsmacht van het ICC wordt vergroot.
* Ook dit jaar ondernam Nederland actie om de universaliteit van het
Statuut van Rome te vergroten. Zo heeft Nederland zich actief
ingezet voor uitbreiding van de inzet van het ICC met het misdrijf
agressie. Tijdens de herzieningsconferentie in Kampala, Oeganda
werd hierover afgelopen zomer overstemming bereikt. Ook heeft
Nederland zich met de EU actief ingezet voor aanhouding van
ICC-verdachten, inclusief de Soedanese president Bashir.
* Nederland heeft eerder dit jaar experts ter beschikking gesteld bij
het onderzoek naar de dood van de Congolese mensenrechtenverdediger
Floribert Chebeya. Zodoende wordt bijgedragen aan een onpartijdig
en transparant onderzoek naar zijn dood en zullen de daders
opgespoord en berecht worden.
2. Het voor handen zijnde empirisch materiaal bij de beoordeling welke
vormen van transitional justice op welke wijze een bijdrage leveren aan
duurzame vrede en gerechtigheid.
De regering onderschreef in de brief van december 2009 de analyse van
de AIV/CAVV dat bij transitional justice aandacht moet worden
geschonken aan sociaal-economische rechtvaardigheid, de opbouw van de
rechtsstaat en het vestigen van een mensenrechtencultuur en de cruciale
bijdrage van vrouwen.
* In lijn met het advies geeft de regering hier reeds uitvoering aan,
met name in het partnerschap met het International Centre for
Transitional Justice (ICTJ), de Europese denktank Fundación para
las Relaciones Internationales y el Diálogo Exterior (FRIDE) en het
Overseas Development Institute (ODI).
* In november 2010 vond de door Nederland en Spanje georganiseerde
conferentie "Gender in peacekeeping and peacebuilding" plaats.
Onder andere het ICTJ, FRIDE en het Instituut Clingendael waren bij
deze conferentie betrokken. Een van de voornaamste inzichten was
dat duurzame vrede en wederopbouw alleen worden bereikt wanneer de
lokale bevolking dit draagt en uitvoert. Kennis over de
onderscheidende perspectieven en rollen van mannen en vrouwen en
het mogelijk maken van participatie en invloed van vrouwen zijn
onontbeerlijk.
3. De initiatieven die Nederland op het terrein van transitional
justice in het kader van ontwikkelingssamenwerking zou dienen te
steunen.
De regering was het eens met de suggestie van de AIV/CAVV dat een
coherente en geïntegreerde benadering afstemming vereist tussen
directies op het ministerie en tussen directies en de posten. De
regering voegt hier aan toe: en eventueel andere betrokken
vakdepartementen.
* Binnen het mensenrechtenbeleid van de nieuwe regering wordt gekozen
voor een geïntegreerde inzet op `mensenrechten, vrede en
veiligheid'. Nederland is op dit onderwerp goed gepositioneerd en
heeft met Den Haag als juridische hoofdstad van de wereld duidelijk
toegevoegde waarde. De regering wil bezien in hoeverre het vanuit
mensenrechtenperspectief verder kan bijdragen aan het concept van
rechtvaardige vrede waarbij de verschillende elementen van
transitional justice nader zullen worden uitgewerkt. Daarvoor zal
ook afstemming en samenwerking tussen directies, ambassades en
andere departementen plaatsvinden. In de mensenrechtenrapportage
die het eerste kwartaal 2011 naar uw Kamer zal worden gestuurd zal
hier nader op worden ingegaan.
* Concrete samenwerking tussen de ministeries van Buitenlandse Zaken
en Defensie, directies binnen de ministeries en met de ambassades,
in casu de ambassade Madrid, was cruciaal voor de eerder genoemde
conferentie "Gender in peacekeeping and peacebuilding".
* De ministeries van Justitie en Buitenlandse Zaken werken actief
samen ten behoeve van de Nederlandse inzet in het Justice Rapid
Reponse. Vanuit deze multilaterale stand-by faciliteit kunnen
opsporings- of justitiële experts snel worden ingezet, bijvoorbeeld
na een internationaal of intern conflict. Het onderzoek ter plaatse
stelt onder meer bewijsmateriaal veilig. Dit kan een belangrijke
rol spelen in de berechting van verdachten, waarheidsvinding en op
langere termijn verzoening in de samenleving.
* De regering deelt de visie van de AIV/CAVV dat de hybride
tribunalen, zoals Sierra Leone, Cambodja en Oost-Timor, zich in
theorie lenen voor (lokale) capaciteitsopbouw en kennisoverdracht,
maar dat hiertoe wel de ondersteuning van de internationale
gemeenschap noodzakelijk is bij het versterken van hun lokale
capaciteit. Het Cambodja-tribunaal zet momenteel een project op,
waarbij juristen van het tribunaal in Cambodja kennis overdragen
aan ambtgenoten. Daarnaast voeren zowel het Cambodja- als het
Sierra Leone-tribunaal publiciteitsprogramma's uit over het werk
van het hof om zodoende bij te dragen aan verzoening.
6. Algemene aanbeveling: Daar waar de Nederlandse overheid of het
Nederlandse bedrijfsleven een rol speelt bij het ontstaan of voortduren
van conflicten (bijvoorbeeld door wapenleveranties of het uitspelen van
economische belangen) moet Nederland verantwoordelijkheid nemen.
* In reactie op deze aanbeveling is de overheid is al enige tijd in
debat met Europese en zuidelijke NGO's over de juridische aspecten
van maatschappelijk verantwoord ondernemen. In een aantal subsidie
instrumenten voor het bedrijfsleven zijn de eisen voor
maatschappelijk verantwoord ondernemen aangescherpt. Er wordt
tevens gewerkt aan een wetsvoorstel om boetes in het
rijkssubsidiekader mogelijk te maken wanneer er sprake is van
overtredingen op het gebied van kinder- en dwangarbeid.
* Daarnaast verleent de regering in dit verband subsidie aan de
internationale NGO International Alert, die zich onder meer richt
op een verbeterde conflictsensitiviteit van het internationale
bedrijfsleven. Tevens lobbyen zij bij multinationals, overheden en
multilaterale organisaties voor aanname van beleid, principes en
richtlijnen die bijdragen aan (een beter begrip van) vredesopbouw.
Ministerie van Buitenlandse Zaken