Vrije Universiteit Amsterdam
Begrijpen van het begrip van psychologen
* Startdatum: 15-12-2010
* Tijd: 09.45
* Locatie: Aula
* Titel: Understanding Psychologists' Understanding. The Application of
Intelligible Models to Phenomena
* Spreker: G.C. Eigner
* Promotor: prof.dr. J.A. Radder
* Onderdeel: Faculteit der Wijsbegeerte
* Wetenschapsgebied: Theologie en wijsbegeerte
* Evenementtype: Promotie
Wetenschappelijk begrijpen is niet slechts een psychologisch bijproduct
van wetenschapsbeoefening, maar speelt een centrale rol in de
wetenschap. Dit is de conclusie uit Kai Eigners promotieonderzoek.
Wetenschappelijke verklaringen leveren begrip. Vanwege de schijnbare
subjectiviteit van begrijpen is het binnen de wetenschapsfilosofie
echter de vraag of wetenschappers zouden moeten streven naar begrip.
Immers, of iemand een fenomeen begrijpt hangt niet alleen af van de
wetenschappelijke verklaring, maar bijvoorbeeld ook van de cognitieve
vaardigheden en de achtergrondkennis van de persoon. Eigner laat aan de
hand van twee historische gevalstudies uit de psychologie zien dat het
noodzakelijk is dat wetenschappers gebruik maken van begrijpelijke
modellen om verschijnselen te verklaren: enkel begrijpelijke modellen
kunnen succesvol worden toegepast op verschijnselen.
Of een model begrijpelijk is, hangt af van de eigenschappen van het
model en van de vaardigheden van de gebruiker. Een causaal-mechanisch
karakter van een model kan bijvoorbeeld een eigenschap zijn waardoor
het model begrijpelijk is voor iemand die bekwaam is in causaal
redeneren. De eerste gevalstudie over behavioristische psychologie
illustreert de noodzaak van begrijpelijke modellen. Vanwege hun strikte
visie op objectiviteit beweerden de behavioristen dat ze enkel het
beschrijven van waarneembaar gedrag nastreefden. In de praktijk
probeerden ze juist wel degelijk begrijpelijke modellen op te stellen
die bijvoorbeeld de beweegredenen voor dat gedrag invoelbaar maakten.
De tweede gevalstudie over de opkomst van cognitieve psychologie richt
zich op de vaardigheden die wetenschappers moeten bezitten om modellen
te kunnen toepassen. Zo vereiste de centrale metafoor van de mens als
informatieverwerker bijvoorbeeld dat psychologen vertrouwd raakten met
informatietheoretische concepten.
Het volledige proefschrift is te downloaden via VU-dare
© Copyright Vrije Universiteit Amsterdam