Vrije Universiteit Amsterdam

Begrijpen van het begrip van psychologen


* Startdatum: 15-12-2010


* Tijd: 09.45


* Locatie: Aula


* Titel: Understanding Psychologists' Understanding. The Application of Intelligible Models to Phenomena


* Spreker: G.C. Eigner


* Promotor: prof.dr. J.A. Radder


* Onderdeel: Faculteit der Wijsbegeerte


* Wetenschapsgebied: Theologie en wijsbegeerte


* Evenementtype: Promotie

Wetenschappelijk begrijpen is niet slechts een psychologisch bijproduct van wetenschapsbeoefening, maar speelt een centrale rol in de wetenschap. Dit is de conclusie uit Kai Eigners promotieonderzoek.

Wetenschappelijke verklaringen leveren begrip. Vanwege de schijnbare subjectiviteit van begrijpen is het binnen de wetenschapsfilosofie echter de vraag of wetenschappers zouden moeten streven naar begrip. Immers, of iemand een fenomeen begrijpt hangt niet alleen af van de wetenschappelijke verklaring, maar bijvoorbeeld ook van de cognitieve vaardigheden en de achtergrondkennis van de persoon. Eigner laat aan de hand van twee historische gevalstudies uit de psychologie zien dat het noodzakelijk is dat wetenschappers gebruik maken van begrijpelijke modellen om verschijnselen te verklaren: enkel begrijpelijke modellen kunnen succesvol worden toegepast op verschijnselen.

Of een model begrijpelijk is, hangt af van de eigenschappen van het model en van de vaardigheden van de gebruiker. Een causaal-mechanisch karakter van een model kan bijvoorbeeld een eigenschap zijn waardoor het model begrijpelijk is voor iemand die bekwaam is in causaal redeneren. De eerste gevalstudie over behavioristische psychologie illustreert de noodzaak van begrijpelijke modellen. Vanwege hun strikte visie op objectiviteit beweerden de behavioristen dat ze enkel het beschrijven van waarneembaar gedrag nastreefden. In de praktijk probeerden ze juist wel degelijk begrijpelijke modellen op te stellen die bijvoorbeeld de beweegredenen voor dat gedrag invoelbaar maakten. De tweede gevalstudie over de opkomst van cognitieve psychologie richt zich op de vaardigheden die wetenschappers moeten bezitten om modellen te kunnen toepassen. Zo vereiste de centrale metafoor van de mens als informatieverwerker bijvoorbeeld dat psychologen vertrouwd raakten met informatietheoretische concepten.

Het volledige proefschrift is te downloaden via VU-dare
© Copyright Vrije Universiteit Amsterdam