Universiteit Leiden

Hoop voor relatie India en Pakistan

India en Pakistan zijn rivalen en de kans dat ze samen een security c ommunity zouden kunnen vormen zoals de Europese Unie er (ook) een is, wordt alom klein geacht. Muhammed Shoaib Pervez ziet het minder somber in. In het proefschrift waarop hij op 20 december promoveerde, presenteert hij een model dat als basis kan dienen.

Grote verschillen

Na de afscheiding binnen de C ommon Wealth van het islamitische Pakistan van het overwegend Hindoestaanse India in 1947 is het nooit meer helemaal goed gekomen tussen de beide landen. Regelmatig zijn er oorlogen en grensschermutselingen geweest en voortdurend ruzieën ze over de zeggenschap over Kasjmir. India heeft zich inmiddels ontwikkeld tot een van de grootste democratieën van Zuid-Oost Azië en tot een geduchte economische macht. Het arme Pakistan daarentegen heeft door de jaren heen een zwak bestuur gehad Het werd meerdere malen na een staatsgreep afgewisseld door een militair bewind. Acties van het ene land worden door het andere al snel uitgelegd als bedreiging.

Campagne voor vrede

Pervezâ optimisme, zo schrijft, hij wordt ondersteund door een actie van twee leidende dagbladen in India en Pakistan, respectievelijk The Times of India en The News, rond 1 januari 2010. Ze lanceerden de campagne Aman ki Asha (âVerlangen naar vredeâ). Een in dat kader gehouden enquête in beide landen leidde tot de conclusie dat in Pakistan 72% van de bevolking graag zou zien dat de beide landen vreedzaam naast elkaar leven, en in India 60%. In Pakistan is 8% in het geheel niet geporteerd van het idee, en in India 17%. Dit sterkt Pervez in zijn bevindingen dat het niet de brede laag van de bevolking van beide landen is die de rivaliteit en animositeit in stand houdt; het zijn de elites.

Mythes

Pervez kijkt met een culturele blik. Hij schrijft dat staten, i.c. de elites die het er voor het zeggen hebben, zichzelf een identiteit aanmeten onder meer door hun relatie met andere staten te definiëren. Zowel in India als in Pakistan hoort het formuleren van de vijandschap van de ander tot de âroutineâ van de elites. Zo scheppen ze hun eigen sociale realiteit met behulp van mythes. Een voorbeeld is de nucleaire wapenwedloop tussen beide landen. Pakistan zegt een ato ombom nodig te hebben om zich te beschermen tegen India, India zegt Pakistan te vrezen dat als enige moslimland een atoombom heeft.

Gedeelte normen

In de brede laag van de beide volken zijn echter veel voorbeelden te vinden van gedeelde normen. Zo is de populariteit van Indiase films in Pakistan immens, klinken wederzijdse nostalgische gevoelens door in de literaire canon van beide landen, kunnen ze elkaars taal verstaan, en hebben beide landen onderwijscurricula waarin de kiem van de haat van de een jegens de ander al wordt gelegd.

Unieke context

Pervez pleit voor een path dependece security c ommunity voor India en Pakistan. Hoewel hij ter vergelijking ook de EU en ASEAN onder de loep neemt, benadrukt hij dat het kopiëren van het model van deze twee organisaties geen zin heeft, omdat elke security community wordt gevormd op grond van eigen gedeelde normen, in een unieke regionale context. De path dependence-aanpak is geen kant-en-klaar recept maar een proces van kleine stapjes die wel op veel fronten moet worden gezet. Daarbij moet volgens Pervez aansluiting worden gezocht bij het positieve gemeenschappelijke dat de brede bevolking van beide landen verenigt, terwijl de elite het uitdragen van negatieve boodschappen zou moeten staken.

Normen

Het model dat Pervez voorstelt bestaat uit een set van normen voor de vorming van een security community van India en Pakistan. Daarbij heeft hij gekeken naar de EU en ASEAN. Het zijn: gedeelde ervaringen met bepaalde traumaâs, zoals de Tweede Wereldoorlog dat voor de EU was; terugdringen van de rivaliteit en animositeit. Gaan de elites vriendelijker over elkaars landen denken, (âdesecuritizationâ) dan k omt er ruimte voor banden die op allerlei gebieden tot beider voordeel strekken. Dit leidt ertoe dat zich bij wijze van alternatieve progressie een gezamenlijke collectieve identiteit kan vormen; de socio-culturele normen van de betrokken samenlevingen, moeten aansluiten bij de regionale normen van de security community; uit deze normen ontstaat een âverborgenâ normatieve structuur die de landen kan samenbinden, en die bijvoorbeeld ook tot regels voor het in- of uitsluiten van derde landen kan leiden.

Bottom-up

Hoe dan ook, stelt Pervez, als het tot toenadering k omt tussen India en Pakistan, zal het een bottom-up-proces zijn. En de elites zullen op allerlei fronten hun steentje moeten bijdragen. Door bijvoorbeeld de schoolboeken in beide landen te ontdoen van wederzijdse anti-retoriek. En in India zou de censuur in de filmindustrie moeten afschaffen die wel de Indiase anti-Pakistan-scenes uit films schrapt, maar niet de scenes over Pakistaanse vijandigheid.

Pervez, Pakistaan met een carrière bij de Pakistaanse overheid, stelt aan het einde van zijn proefschrift dat een security community niet eens het hoofddoel van toenadering hoeft te zijn om er toch op uit te komen.

Maandag 20 december 2010, 15.00 uur
hr. M. Pervez
The socially constructed security dilemma between India and Pakistan: an exploration of norms for a security community Sociale Wetenschappen
Promotor: prof.dr. R. de Wijk

(21 december 2010/Corine Hendriks)