CIDI - Centrum Informatie en Documentatie Israël

De toekomst van bewuste Joden in Nederland

ma 27-12-2010

CIDI onderzoek naar emigratiegedrag

Oud-VVD voorman Frits Bolkestein heeft met zijn opmerkingen over antisemitisme in het nieuwe boek van Manfred Gerstenfeld `Het Verval' een flinke steen in de vijver gegooid. Mede daardoor zal op 2 februari de Tweede Kamer voor de tweede keer in korte tijd een plenair debat houden over het antisemitisme en mogelijke maatregelen ertegen.

Die maatregelen zijn hard nodig, zowel op educatief gebied als op het vlak van opsporing en vervolging. Antisemitisme is in onze samenleving een steeds groter probleem geworden. Vooral voor orthodoxe Joden die vaak op straat uitgejouwd en bespuugd worden. Is het te laat om deze wantoestand aan te pakken, zoals Bolkestein welgemeend maar pessimistisch gesuggereerd heeft? Is er nog toekomst voor bewuste Joden in Nederland, of zijn ze al aan het vertrekken?

Niet te laat

Naar aanleiding van het `reisadvies' dat Bolkestein aan bewuste Joden gaf, heeft CIDI onderzoek ingesteld naar het aantal Nederlandse Joden dat de afgelopen 10 jaar naar Israel is geëmigreerd. Die gegevens werden vergeleken met de emigratie van andere Europese Joden naar Israel. Dit geeft natuurlijk niet het volledige beeld, omdat Joden ook naar andere landen zijn vertrokken, maar biedt wel genoeg inzicht om er enige conclusies uit te kunnen trekken. De belangrijkste is dat antisemitisme voor de Joodse gemeenschap een reëel probleem vormt, maar dat het niet te laat is om er wat aan te doen.

Gestegen

Parallel aan de groei van het antisemitisme is de Joodse emigratie naar Israel in de laatste 10 jaar, niet alleen in Nederland met zijn ca 50.000 Joden, maar ook in de rest van Europa, opvallend gestegen. En dat geldt zeker voor orthodoxe Joden. Tegelijkertijd blijkt dat de Joodse emigratie naar Israel vanuit Nederland significant lager ligt dan bij onze buurstaten. Daaruit kan zou men kunnen afleiden dat, als de Nederlandse samenleving zich inspant, het tij, meer dan bij onze buren, nog gekeerd kan worden.

400 orthodoxe Joden

Het CIDI onderzoek laat zien dat in de laatste 15 jaar ongeveer 400 orthodoxe Joden uit Nederland naar Israel zijn vertrokken. Dat is ca 20% van de totale orthodox Joodse gemeenschap. Het aandeel van de orthodoxen binnen het Nederlandse Jodendom is nu nog 3%, een groep van 1500 mensen. Toch maken ze maar liefst 40% uit van de 1061 Nederlanders die op basis van de Wet op de Terugkeer sinds 1995 naar Israel zijn vertrokken. In het laatste decennium zijn gemiddeld 54 Joden per jaar naar Israel geëmigreerd. Het aantal Joden dat vertrok, was in het tweede deel van het decennium hoger dan in het eerste deel: van gemiddeld 47 personen per jaar in de periode 2000-2005 tot 61 personen in de periode 2005-2009.

Buurstaten

Bovenstaande cijfers laten zien dat gemiddeld slechts 0,11% van de Nederlandse joden op aliya gaat. Voor de buurstaten is dit cijfer veel hoger. Voor België met een iets kleinere joodse gemeenschap is het percentage 0,28%, oftewel gemiddeld 114 personen per jaar.

Deze gegevens zijn afkomstig van het Ministerie van Absorptie in Israel, de Irgun Oleh Holland (Nederlandse immigranten organisatie) en het Joods Agentschap. De cijfers van het Nederlandse CBS waren niet bruikbaar, ondermeer omdat daar geen onderscheid wordt gemaakt in de emigratie naar Israel en de Palestijnse gebieden.

In Frankrijk is een emigratiepercentage van 0,43 % per jaar. In Groot-Brittannië is dat 0,31% en in Zwitserland en Italië respectievelijk 0,36% en 0,32%.

Stijging antisemitisme

Al deze landen, inclusief Nederland, laten een toename van antisemitisme zien en in alle landen, met uitzondering van Zwitserland, is de emigratie van Joden naar Israel in de laatste 10 jaar gestegen. Overigens wordt niet alle emigratie veroorzaakt door antisemitisme. Familie en fiscale redenen kunnen daar ook toe bijdragen. Maar als je deze Europese cijfers vergelijkt met die van de VS, waar de ADL afgelopen jaar een daling van 10% aan antisemitische incidenten constateerde, zie je opvallende verschillen. Slechts 0,04 % van de Joodse bevolking van de VS emigreert jaarlijks naar Israel: een gemiddelde van 2.613 per jaar op een gemeenschap van ca 6 miljoen mensen.

Deze statistieken laten zien dat sommige Europese Joden dezelfde sombere conclusies trekken als Frits Bolkestein. Maar ze tonen ook aan dat meer dan in andere Europese landen de Nederlandse Joden vertrouwen blijven hebben in hun toekomst hier en in het vermogen het antisemitisme de baas te blijven.

Geen fatalisme

Om dit vertrouwen in de Nederlandse samenleving te rechtvaardigen, moeten burgers en vooral politici zich niet overgeven aan fatalisme, dat gemakkelijk kan eindigen in een self-fulfilling prophecy. Meer dan ooit moeten politiek en samenleving hard ageren tegen racistisch geweld en discriminatie tegen alle minderheden, Joden en anderen, terugdringen Respect en tolerantie moeten terugkeren in ons land.