Gemeente de Waard
Nieuwjaarsspeech algemeen directeur werkorganisatie De Waard
Algemeen directeur van werkorganisatie De Waard Jan van Ginkel, hield
maandagochtend 3 januari een toespraak voor het personeel. In zijn
speech gaf hij aan waar De Waard in 2011 voor staat. De Waard werkt
voor de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland. Daarom
kunt u de toespraak hieronder lezen. De bijbehorende beelden zijn te
downloaden.
Beste mensen,
Een vrolijk weekblad
Het leuke van het hebben van kinderen is dat ik zonder enig
schaamtegevoel heerlijk in de Donald Ducks van mijn kroost kan lezen.
Maar als je er teveel achter elkaar leest, wordt het wel erg
voorspelbaar. Guus Geluk heeft altijd mazzel, Dagobert neemt altijd wel
een duik in zijn geldpakhuis, en de drie neefjes helpen Oom Donald
altijd uit de moeilijkheden.
En zo nu en dan vindt Willie Wortel weer een tijdmachine uit. Het is
een apparaat waarmee je achteruit kunt reizen in de tijd. Je kunt er
ook mee vooruit reizen. Straks gaan we met elkaar een reisje maken.
Opgave van vernieuwing 2011
In mijn Kerstspeech heb ik het jaar 2010 geduid met de kernbegrippen
dynamiek en resultaat. Dat deed ik aan de hand van de indeling 1.0, 2.0
en 3.0. Dezelfde indeling wil ik nu opnieuw hanteren. Legde ik in de
Kerstspeech de nadruk op 1.0, nu zal ik de focus op 3.0 zetten. Ik wil
de opgave van vernieuwing in 2011 op hoofdlijnen formuleren.
1.0: bijzonder-regulier
De drie colleges ervaren dat er in 2011 op een tweetal punten een
duidelijke verbetering wenselijk en nodig is om de kwaliteit van ons
werk verder te verhogen. En bij kwaliteit doel ik in dit verband op
juridische betrouwbaarheid én soepele toepassing van wet- en
regelgeving. Op korte termijn zullen stappen gezet worden om de
juridische control te versterken en dit een goede plek in de
organisatie te geven. Ook het verkorten van de afdelingsoverstijgende
schakels in de ketens van processen van beleid tot uitvoering zal
binnenkort onze aandacht vragen.
Nog breder genomen, zelf ervaar ik bij 1.0 de dwingende noodzaak om een
tastbare impuls te geven aan de bedrijfsvoering van De Waard. Dan
bedoel ik het begrip bedrijfsvoering niet primair in de zin van de
afdeling Bedrijfsvoering, maar ik doel op
bedrijfsvoering-in-de-breedste-zin-des-woords. Het gaat om het geheel
van sturing en beheersing van primaire en ondersteunende processen.
2.0: opvallend
Colleges en collega's, we praten al te lang over deregulering zonder
echte stappen te zetten. Achter de schermen is echter door Paul Platen
de afgelopen maanden hard gewerkt aan een plan van aanpak om
deregulering nu werkelijk een forse stap verder te brengen. We zullen
dit niet aanvliegen als zomaar-een-project. Welbewust zal het een
volwaardig programma zijn, compleet met een DIN-structuur á la de
programmabegrotingen. De aftrap zal niet lang meer op zich laten
wachten.
Het denken in en sturen op programma's zal in 2011 sowieso een rode
draad worden in de wijze van benaderen van beleid, van uitvoering, van
monitoring, van projecten, van acties. Was 2010 het oefenjaar met
programmasturing, 2011 is het jaar van echt invoeren en doorvoeren. We
rollen dat breder uit dan alleen bij de afdeling Strategie & Projecten.
Op korte termijn zullen Henk Lingeman en ik met voorstellen komen naar
de colleges om de gevolgen hiervan te doordenken. Het gaat om gevolgen
voor de wijze van bestuurlijke sturing op doelrealisatie, en wel op een
zodanige wijze dat we op een eenvoudige maar effectieve manier voldoen
aan de provinciale richtlijnen vanuit het arhi-toezicht.
Speciaal punt van aandacht vormt de sturing op het kernprogramma. In de
beheersing van de grotere projecten is in 2010 een enorme slag gemaakt
die in 2011 verder zal worden doorgezet. Het komende onderzoek van de
Rekenkamer kan daarbij behulpzaam zijn. Bas Renes sluit niet uit dat
een en ander zal leiden tot een organieke aanpassing om
grondexploitaties en vastgoed de positie te geven die ze verdienen.
Zoals gezegd, de aanduiding 2.0 staat model voor opvallende zaken.
Laurianne Kwakernaat beraadt zich erop hoe de dienstverlening een
volgende impuls kan krijgen. Ze overweegt sterk om dienstverlening
richting bedrijven, instellingen en verenigingen meer kerngericht te
organiseren. De eerste gedachten gaan concreet uit naar het al snel
benoemen van kerngeoriënteerde accountmanagers.
3.0 innovatief
Ik nodig jullie uit om met me in de tijdmachine te stappen. We gaan 5
jaar terug in de tijd. Er waren geen iPads, geen iPhones. Blackberries
waren, voor zover ze al op de markt waren, krakkemikkig en onhandig in
gebruik. Een touchscreen bestond nog niet, menugestuurde
computerprogramma's moesten nog uitgevonden worden. Er was geen
LinkedIn, geen Twitter, mobiele telefonie was nog maar voor de enkeling
en peperduur, sms-en gebeurde alleen bij bittere noodzaak. Die 5 jaar
voelt als een halve eeuw.
Laten we een andere tijdmachine van Willie Wortel instappen. We gaan nu
5 jaar vooruit in de tijd. Computers worden uitsluitend nog met
handgebaren bediend, zo betekent de-handen-uit-elkaar-bewegen voor de
computercamera dat je wilt uitzoomen. Alle informatie en programmatuur
staan niet meer op een PC, komen zelfs niet uit de muur bij Apple of
Bill Gates, maar rechtstreeks uit de cloud. Privacy is een illusie,
zelfs je zelfdenkende koelkast weet je smaakvoorkeuren. Film, video,
geluid, kunstmatige intelligentie - alles zit in je biometrische chip
in je broekriem. We glimlachen om de poging om boeken op een e-reader
te krijgen, nu projecteer je immers met een lasertje je tekst op elk
willekeurig vlak. Sowieso zal alle apparatuur uitsluitend nog mobiel
zijn.
Beste mensen, waarschijnlijk vergis ik me op onderdelen. De stand van
digitalisering en informatisering zal voor ons gevoel-nú immers een
halve eeuw verder zijn...! Eén ding is duidelijk: het zal gevolgen
hebben voor ons werk en de manier waarop je dat organiseert. Als je een
elektrische tandenborstel krijgt, kun je niet op de oude manier blijven
poetsen.
Daarom vraag ik jullie aandacht voor het Toekomstprogramma Samen Zijn
3.0. Ik veroorloof me een prikkelende opmerking: de collega's die
volgens de cultuurwaarden van De Waard acteren, weten ongetwijfeld al
waar dit over gaat, want, proactief als ze zijn, hebben ze allang
opgemerkt dat de drie raden daar een positief besluit over hebben
genomen. Vorige maand namelijk zijn de hoofdlijnen van Samen Zijn 3.0
in een raadsvoorstel kort geduid. Ik ga dat nu verder uitwerken.
Samen Zijn 3.0
Die naam verdient uitleg:
* Het gaat om het Zijn, om de Zijnswaarde, om het imago en de
identiteit van de nieuwe gemeente. In dat kader hoop ik van ganser
harte dat de colleges en raden de branding van de nieuwe gemeente
echt een rol zullen laten spelen in de keuze van de naam voor de
nieuwe gemeente.
* Het gaat ook om sámen, om Externe Oriëntatie, om echte
betrokkenheid op en van de samenleving, om het nu werkelijk uiterst
serieus nemen van burgerparticipatie. In 2011 vraag ik van
letterlijk elke collega om letterlijk een stap naar en in de
A3-samenleving te zetten - al vrij snel kom ik daar concreet bij
jullie op terug wat ik me daarbij voorstel.
* En 3.0 is natuurlijk de aanduiding van de werkelijkheid in de
toekomst, van de reis in de voorwaartsgerichte tijdmachine: als
uiting van de moderne tijd. En natuurlijk is het ook een knipoog
naar de 3 gemeenten.
Het programma valt op dit moment uiteen in drie onderdelen. Ik benoem
dat steekwoordsgewijs:
* Samen Willen 3.0. Het gaat om het groeien naar een strategische
visie voor de nieuwe gemeente. Ik wil niet dat de nieuwe gemeente,
maar dat de kérnen, elk met hun eigen geschiedenis, als vertrekpunt
fungeren. Vanuit die historische basis komen we tot strategische
zoekgebieden die we in samenspraak met alle relevante actoren
verder brengen. De strategische visie wordt geen boekwerkje dat
vervolgens in de la verdwijnt. Maar het gaat me om het organiseren
van een proces van een opkomende leerstrategie: terwijl de
strategie ontwikkelt en evolueert, vinden veranderingen al plaats,
worden delen al uitgevoerd. Het idee van éérst een visie en dán pas
subsidiebeleid, accomodatiebeleid etc. lijkt me achterhaalt. Het
gaat om gelijktijdige ontwikkeling met op gezette momenten het
ophalen van het `net der resultaten'. Bestuurlijk leiderschap gaat
om het versterken van het vermogen van de lokale gemeenschappen om
hun eigen toekomst duurzaam vorm te geven. Veel aandacht zal
gegeven moeten worden aan cultuur, aan de andere rolverdeling
tussen overheid en samenleving. Er zal, naar mijn overtuiging,
zelfs een vorm van bestuurlijke vernieuwing nodig zijn. Ik stel me
voor dat de strategische visie, zo bezien, ergens begin 2012 gereed
is en tegelijkertijd dan dus al deels in uitvoering is. In de
eerste helft van 2012 kan dan een specifiek uitvoeringsplan worden
geformuleerd dat ook als input kan fungeren voor de
verkiezingsprogramma's. Letterlijk morgen al kom ik met een
voorstel naar de colleges. Als organisatie vragen we geen
financiële middelen omdat wij met z'n allen er het werk voor gaan
verzetten - zie de strategische visie niet als een apart proces met
allerlei capaciteitsbeslag, in het opkomende leerproces is het
immers interactief en integrerend met ons dagelijks werk.
* Samen Dienen 3.0. Het gaat in dit project niet zozeer om het
realiseren van een nieuw gemeentehuis op de traditionele manier.
Het gaat om het benoemen van kerngerichte functionaliteiten. Die
krijgen een vertaling naar ICT, cultuur, organisatiestructuur,
bestuurscultuur en gebouwelijkheid. Ik wil dat Samen Dienen 3.0 een
concrete vertaling wordt van de gedachtenlijn achter de
strategische visie: interactie op locatie, nabijheid in de kernen,
de ontmoeting staat centraal met alle denkbare middelen - van live
contact tot videogesprek. Denk ook hier aan de tijdmachine.
Informatie en interactie zijn de kernbegrippen, tijd, plaats en
apparaat doen er nauwelijks meer toe. Het is voor mij nog een open
vraag hoe gedurfd we durven zijn; of we nog moeten denken in oude
kantoorconcepten voor een deel van de ambtenaren, of dat we voor
een vergadering een tafel aan het lokale café gebruiken wat wel een
paar kopjes koffie kost maar factoren goedkoper is dan een eigen
kantoor met onderhoud, verwarming, verlichting en beveiliging.
Ook morgen al komen Hans de Waal en ik in de colleges met een
eerste uitwerking van genoemde wijze van denken. Belangrijk is om
nu al op te merken dat het investeren in Samen Dienen 3.0 niet kan
wachten tot over 2 of 3 jaar. Er zal sprake zijn, móeten zijn, van
een geléidelijke overgang naar de andere tijden.
* Samen Werken 3.0. Dit staat voor alles op het vlak van
organisatieontwikkeling. Hierover zal ik deze week nog met het
Dagelijks Bestuur, en deze maand nog met de OR overleggen. In lijn
met de staande afspraak dat de organisatie steeds meebeweegt met de
diverse eerder genoemde ontwikkelingen, voorzie ik op heel korte
termijn een organisatiewijziging. Die is wellicht dan voorlopig de
laatste na de circa 5 van de afgelopen 1,5 jaar. Gegeven jullie
kwaliteiten, hebben we de organisatie dan zo goed mogelijk
ingericht - de juiste mens op de juiste plek zoals dat heet. In
2010 lag bij organisatieontwikkeling de nadruk al op de
cultuuraspecten, in 2011 zal dat nóg indringender aan de orde zijn.
Zo is het programma Andere Overheid in toenemende mate een
cultuurprogramma in plaats van een productieprogramma.
Ik ben er gelukkig mee dat de Young Potentials zich als opdracht
hebben gesteld om Het Nieuwe Werken in De Waard een paar slagen
verder te helpen. En ook op andere plekken in de organisatie zie ik
netwerkgeoriënteerde vernieuwers bezig. Beste collega's, beste
colleges en - over jullie hoofden heen - beste raadsleden, ik wil
helder zijn: het inspelen op de opkomst van de social media is geen
keus maar noodzaak. Ik begrijp de weerstand die er tegen leven kan,
maar ook jij zit onvermijdelijk in de tijdmachine, realiseer je dat
alsjeblieft. Er gebeurt al meer dan je misschien denkt: per 1 maart
a.s. wordt alle informatie rondom het Meldpunt Openbare Ruimte en
de begraafplaatsadministratie digitaal en zaakgericht verwerkt. Zo
kunnen uitvaartondernemers zelf hun begravingen inplannen via de
website.
Niet voor niets valt dit allemaal onder die ene koepel Samen Zijn 3.0.
Er is zoveel samenhang tussen Externe Oriëntatie, HNW, Andere Overheid,
zaakgericht werken en kerngericht gemeentezijn, dat het eigenlijk één
pot nat is. Ik broed erop hoe dat slim te organiseren is en zal dat ei
binnenkort leggen.
Bezuinigingen
Het is jullie allang opgevallen: over bezuinigen heb ik met geen woord
gerept. Dat is een bewuste keus. Wees ervan overtuigd dat ook mij de
gevolgen van de bezuinigingen zorgen baren, want de ambitie blijft
intussen immers gewoon overeind. Als efficiencywinst niet gelijk op
loopt met het tempo van arbeidsplaatsvermindering, dan zal de werkdruk
onaanvaardbare vormen aannemen. Ik wil dat voorkomen. Alsmaar slimmer
uitlijnen van processen verdient in 2011 dan ook nog meer prioriteit
dan het in 2010 heeft gehad. De beoogde procesverbeteringen zijn
broodnodig om de bezuinigingen te realiseren. Laten we met elkaar niet
de denkfout maken dat die procesverbeteringen dus ingeboekt kunnen
worden - dat zou dubbelop zijn.
Toch gaan we in 2011 een nieuw element toevoegen in het denken over
procesinnovatie in een tijd van bezuinigen. We gaan op diverse vlakken
business cases introduceren, waarbij de beoogde baten net zo glashard
worden ingeboekt als de kosten. Ik zal elke business case door John van
Eijk laten toetsen, want ze moeten gewoon wel stevig in elkaar zitten.
Ik werd een paar weken terug geraakt door een email van Tony Tessers.
Hij schreef me namens zijn afdeling: "Op bezuinigen zit je niet te
wachten, zeker niet als je de afgelopen jaren met pijn en moeite de
nodige euro's bij elkaar hebt gesprokkeld; maar ondanks dat blijft de
motivatie er om ons in het nieuwe jaar in te zetten voor een openbare
ruimte die `Buitengewoon Goed' is." Mijn manier van kijken naar de
wereld is de volgende: het glas is altijd halfvol, nooit halfleeg.
De kracht van de kernen
Beste mensen, was 2009 het jaar van de verandering en was 2010 van de
verbetering, 2011 is het jaar van de vernieuwing. Ik noem alvast één
voorbeeld: voor de sportvelden in Nieuw-Lekkerland wordt gewerkt met
een Design- en Constructcontract, dat is voor de eerste keer dat dit in
onze drie gemeenten gebeurd; we kijken vol spanning hoe dat gaat
werken.
Ik ben zó apetrots op de prestaties en ontwikkeling van De Waard...! We
wensen elkaar veel kracht, wijsheid en vooral ook werkplezier toe. Ook
in 2011 vertrouw ik op een prettige samenwerking binnen de organisatie,
tussen de colleges, tussen colleges en organisatie met behoud van
ieders verantwoordelijkheid in een context van 30.000 inwoners, en
tussen colleges en raden.
En mijn credo? Ik geloof in de kracht van de kernen.
Dank jullie wel.
Nieuwjaarsspeech 3 januari 2011
Jan van Ginkel
* Nieuwjaarsspeech 3 januari 2011 - Dia presentatie.pdf (1,69 MB)