Seks & senioren - nieuw boek Aagje Swinnen rekent af met clichés
Waar komt de idee vandaan dat lust en passie enkel aan de jeugd zijn besteed en dat ouderdom niet alleen met gebreken, maar ook met gematigdheid komt? Het boek 'Seksualiteit van ouderen, een multidisciplinaire benadering', onlangs verschenen onder eindredactie van Aagje Swinnen, beschrijft de invloed van het lichamelijke verouderingsproces op de seksuele behoeftes en activiteiten van oudere mannen en vrouwen. Het boek brengt denkbeelden rond het seksuele gedrag van ouderen in kaart en schenkt aandacht aan de diversiteit van seksuele ervaringen van deze groeiende bevolkingsgroep. De auteurs gaan daarvoor te rade bij voorbeelden uit reclame, literatuur en kunst, om verschuivingen in de beeldvorming en perceptie van seksualiteit beter te duiden.
De invloed van lichamelijke veroudering op seksualiteit wordt vaak overdreven. Seksuele problemen zijn niet zozeer met ouderdom verbonden als wel met ziektebeelden en medische behandelingen. In de regel komt de ouderdom niet met seksuele gebreken.
De seksualiteit van ouderen in een langdurige relatie kan bijvoorbeeld wel verstoord raken doordat een van de partners de rol van zorgverlener op zich moet nemen. Verder beschikken rusthuizen vaak niet over beleid op dit vlak. Naast het gebrek aan privacy vormt het grootste obstakel het 'seksuele script' dat zorgverleners aanhangen, oftewel aangeleerde en cultureel bepaalde voorschriften. Zo vinden we nog steeds dat seksualiteit bij jeugdigheid hoort, ondanks de opkomst van beelden in de populaire media die dit stereotype proberen bij te stellen.
In verschillende bijdragen aan het boek wordt de complexiteit van dergelijke beelden belicht en hun effect op de beeldvorming van de seksualiteit van ouderen in het algemeen. Ouderen zelf kunnen negatieve scripts ten aanzien van hun seksualiteit hebben overgenomen. Maar anderen durven nieuwe paden te bewandelen. Zo komen in het boek verliefde ouderen aan het woord die net zo overmand worden door sterke gevoelens als voorheen.
Het boek pleit voor meer aandacht voor de seksualiteit van ouderen in wetenschap en maatschappij vanuit een multidisciplinair kader. Tegelijkertijd wil het de diversiteit binnen de groep ouderen benadrukken. Aan het boek hebben vooraanstaande wetenschappers en schrijvers meegewerkt uit Vlaanderen en Nederland, zoals Marleen Temmerman, Bo Coolsaet, Jacques van Lankveld, Wanda Reisel en Anneke Smelik.
Aagje Swinnen is NWO Veni-laureaat en universitair docent bij het Centrum voor Gender en Diversiteit van de Universiteit Maastricht. Ze staat aan de wieg van het European Network in Aging Studies (ENAS). Swinnen publiceert over de representatie van ouderen in literatuur en film, bijvoorbeeld Aging, Performance and Stardom: Doing Age on the Stage of Consumerist Culture (in druk).
Maastricht University