Verwoestende cycloon Yasi in Australië
La Niña achter extreme weer
4 februari 2011 - De tropische cycloon Yasi, die het noordoosten van
Australië heeft getroffen, was de meest verwoestende sinds Tracy die
Darwin in 1974 trof. Volgens het Australische Bureau of Meteorology
bereikte de wind snelheden van 285 km/uur en kwam Yasi enkele uren voor
het oog de kust bereikte in de hoogste klasse 5 van de schaal voor
cyclonen. De luchtdruk daalde tot 930 hPa, een bijzonder lage waarde.
In ons land wees de barometer nooit lager dan 954 hPa. Op sommige
plaatsen viel 400 mm regen en dat in een gebied dat de laatste tijd al
zwaar getroffen werd door overstromingen.
Windveld rond Tracy met windstoten tot 285 km/uur (Bron: Tropical Storm
Risk)
Windveld rond Tracy met windstoten tot 285 km/uur (Bron: Tropical Storm
Risk)
Nog geen week eerder leverde de vorige tropische cycloon Anthony daar
lokaal al zo'n 200 tot 300 millimeter op. De verhoogde
cycloonactiviteit in Australië houdt verband met La Niña, een periodiek
optredende afkoeling van het zeewater langs de evenaar op de Stille
Oceaan. In een La Niña-periode is de activiteit zowel aan de oostkust
als aan de westkust groter dan bij een warme El Niño (zie Verder
Lezen-Effecten van El Niño op het weer in de wereld).
La Niña houdt de komende twee tot vier maanden nog aan, maar de kou
wordt wel langzaam wat minder. Dat meldt de Wereld Meteorologische
Organisatie (WMO) op basis van verschillende modelberekeningen. De
huidige La Niña is met een afwijking van de zeewatertemperatuur van 1,5
graad onder normaal een van de sterkste in een eeuw. De hevige regenval
met overstromingen in Australië en op de Filippijnen hangen samen met
La Niña.Ook de zware regen in Zuid-Afrika en het drogere weer in
Oost-Afrika, zuidwest Azië en het zuidoosten van Zuid-Amerika hangen
waarschijnlijk samen met La Niña. De ernstige overstromingen in
Brazilië en op Sri Lanka staan los van dit verschijnsel.
Verwachte koers van tropische cycloon Yasi (Bron: Bureau of Meteorology
)
Verwachte koers van tropische cycloon Yasi (Bron: Bureau of Meteorology
)
Invloed La Niña
La Niña is de tegenhanger van de warme El Niño, die eens in de 3 tot 7
jaar zorgt voor een opwarming van het zeewater in dit deel van de
Oceaan. In het afgelopen najaar ontwikkelde zich een ongekend sterke La
Niña die tegen het einde van het jaar nauwelijks minder werd. Mede
daardoor viel er in Queensland in december zo bijzonder veel regen en
is ook januari hier een zeer natte maand. Koel water in de Stille
Oceaan heeft in een groot deel van de wereld invloed op het weer en
drukt ook de wereldgemiddelde temperatuur iets omlaag. Een La Niña (en
dat geldt ook voor een El Niño) biedt de mogelijkheid voor
seizoensvoorspellingen zoals voor de komende lente. La Niña leidt in
het voorjaar vaak tot koeler weer in het noorden van Zuid-Amerika en
West-Canada, en warmer en droger weer in het zuidoosten van de
Verenigde Staten en Texas.
Zuidelijke ligging regenzone
Animatie satellietbeelden tropische cycloon Yasi (Bron:
Wunderground.com)
Animatie satellietbeelden tropische cycloon Yasi (Bron:
Wunderground.com)
De extreme weersomstandigheden zijn te wijten aan een zuidelijker
ligging van een regenzone die normaal gesproken in deze tijd veel regen
brengt boven zee en de eilanden ten noorden van Australië. Zo'n
situatie is in het verleden vaker voorgekomen. In januari 1974,
februari 1954 en januari 1918 vielen hier vergelijkbare hoeveelheden
regen. In twee van deze jaren vielen deze gebeurtenissen samen met La
Niña. Waarnemingen bieden geen aanwijzingen dat zulke gebeurtenissen
tegenwoordig vaker voorkomen dan voorheen. De gemiddelde hoeveelheid
neerslag is in zuidelijk Queensland in de afgelopen honderd jaar niet
veranderd. Ook klimaatmodellen voorspellen voor deze regio geen
bijzondere afwijkingen door de opwarming van de aarde. Er is dus geen
aanleiding om de hevige regen van 2010 in verband te brengen met het
broeikaseffect. Zware neerslag komt in dit deel van Australië gemiddeld
eens in de 30 tot 50 jaar voor, meestal pas in januari of februari. Het
jaar 2010 was volgens het Australische Bureau of Meteorology het op
twee na natste jaar in de meetgeschiedenis. Vooral in Queensland, met
name in de stad Brisbane, is de ontreddering groot. Het getroffen
gebied is ongeveer even groot als Frankrijk en Duitsland samen.
Verschillende tropische cyclonen op de Australische weerkaart (Bron:
BOM)
Verschillende tropische cyclonen op de Australische weerkaart (Bron:
BOM)
Nat klimaat
Delen van de zuidelijke en oostelijke kust van Australië zien jaarlijks
op 120 tot 160 dagen regen vallen. Het binnenland en de noordwestkust
telt maar zo'n 20 regendagen (met 0,2 millimeter of meer). Het kan er
enorm gieten zeker als een tropische cycloon passeert, vooral in
heuvelachtige gebieden. De meeste regen valt langs de noordoostkust in
een smalle strook ten zuiden van Cairns, waar vochtige lucht met
zuidoostenwind tegen de hellingen wordt gestuwd. In Tully valt
jaarlijks gemiddeld 4252 millimeter, ruim vijf keer de jaarsom van
Nederland.
KNMI-Kenniscentrum
http://www.knmi.nl/cms/content/93272/zware_regen_in_australie
---
Maandelijkse neerslag in het gebied 28º-28º Zuid, 145º-155º Oost
(zuidelijk Queensland, rond Rockhampton) (bron: GPCC V5 dataset, t/m
december 2010 aangevuld met de GPCC monitoring en first-guess
analyses). Verwachte koers van tropische cycloon Yasi (Bron: Bureau of
Meteorology ) Animatie satellietbeelden tropische cycloon Yasi (Bron:
Wunderground.com) Satelliet beeld Yasi (Bron: BOM) Radar neerslag Yasi
(Bron: BOM) Verschillende tropische cyclonen op de Australische
weerkaart (Bron: BOM)
Eerste uitgave: 12-01-11
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut