Rijksoverheid
1
VAN ANALYSE NAAR ACTIE
Uitvoering Plan van aanpak cultuurverandering toezicht DNB
1 Inleiding
Dit document geeft de stand van zaken weer met betrekking tot de uitvoering van het in
augustus 2010 gepubliceerde 'Plan van aanpak cultuurverandering toezicht DNB'. Kort
samengevat is de conclusie dat alle voorgestelde acties met de deadline van 1 januari 2011 uit
het Plan van aanpak zijn gerealiseerd; zie Bijlage 1 voor een overzicht van alle acties.
Het doel is te komen tot een effectief toezicht dat zichzelf telkens vernieuwt. De in dit
document beschreven acties dragen bij aan het versterken of borgen van een of meerdere van
de onderstaande drie uitgangspunten:
"h Indringend en vasthoudend toezicht - Dit vraagt om een doelgericht, innovatief en
efficiënt toezicht, een grondige kennis van de onder toezicht staande ondernemingen, en
het laten volgen van analyse door actie om het gewenste eindresultaat te bereiken.
"h Juiste focus en daarbij behorende diepgang - In de Visie DNB Toezicht 2010-2014 heeft
DNB aangegeven als lessen van de crisis te zien dat meer aandacht dient te worden geven
aan instellingsoverstijgend en macroprudentieel toezicht, financiële risico's, gedrag en
cultuur, en bedrijfsmodel en strategie van financiële ondernemingen. Veel acties zijn er
dan ook op gericht de focus en diepgang op deze gebieden te borgen.
"h Lerende organisatie - Dit vraagt onder andere om acties die leiden tot innovatieve wijzen
van risicoanalyse en -mitigering, permanente opleiding en training van medewerkers, en
een organisatie die open staat voor interne en externe toetsing en kritiek. Dit betekent niet
dat er dan nooit meer iets kan misgaan. Het houdt wel in dat lessen snel worden opgepikt
door de organisatie en tot uiting komen in het toezicht.
De gerealiseerde acties hebben een fundament gelegd om de beoogde veranderingen te
verankeren in de organisatiestructuur en werkprocessen. DNB houdt haar aandacht gericht op
het realiseren en vasthouden van alle beoogde veranderingen in het gedrag en de cultuur van
de organisatie.
De richting en voortgang van het veranderingstraject zijn diverse malen besproken met de
Raad van Commissarissen (RvC) en de adviescommissie bestaande uit prof.dr. J.M.G. Frijns,
prof.dr. J.I. Stoker en ir.drs. J. van der Veer. Daarnaast heeft DNB uitvoerig met het IMF
gesproken over de vraag hoe effectief toezicht in de praktijk is vorm te geven.
Dit document is op 21 januari 2011 met de RvC besproken en wordt door de Raad
onderschreven.
2 Organisatiestructuur
DNB heeft een nieuwe, vijfde toezichtdivisie ingericht, waarin alle crosssectoraal werkende
expertisecentra zijn samengevoegd. Nieuwe afdelingen binnen deze divisie zijn:
"h Interventie & handhaving - deze afdeling versterkt de resultaatgerichtheid van het toezicht
door te borgen dat er tijdig en op consistente wijze wordt ingegrepen.
"h Cultuur, organisatie en integriteit - deze afdeling ('expertisecentrum gedrag en cultuur'
genoemd in het Plan van aanpak) richt zich op het gedrag en de cultuur van financiële
2
ondernemingen, geschiktheidstoetsingen van bestuurders en commissarissen, en board
effectiveness.
"h Risicomanagement toezichtprocessen - deze afdeling ziet toe op een gedisciplineerde
uitvoering van de toezichtaanpak en de vastgestelde werkprocessen volgens het geldende
kwaliteitsraamwerk.
Daarnaast zijn drie afdelingen opgericht om de diepgang te borgen op het terrein van
complexe financiële risico's voor respectievelijk banken, verzekeraars en pensioenfondsen.
De afdelingen bundelen de kennis van een bepaald vakgebied. Dit bevordert kennisopbouw en
vergemakkelijkt het onderling vergelijken van instellingen. De inzet van deze afdelingen heeft
daarbij een dwingend karakter gekregen. Zij kunnen op eigen initiatief sectorbrede
onderzoeken opzetten en de door deze afdelingen aanbevolen maatregelen zijn leidend voor
het toezicht op individuele instellingen.
3 Werkwijze
DNB zet sterk in op de jaarlijkse toezichtthema's. Dit betreffen de belangrijkste
macroprudentiële, crosssectorale en sectorbrede toezichtrisico's. Voor de uitvoering van deze
themaonderzoeken en bijbehorende risicomitigeringsprogramma's heeft DNB de benodigde
capaciteit vrijgemaakt.
DNB heeft een beoordelingskader bedrijfsmodel en strategie opgesteld, dat is ingebed in de
risicoanalyseprocessen. De minister van Financiën heeft laten weten dat hij het toezicht op
bedrijfsmodellen expliciet in de Wft wil laten opnemen. In 2011 voert DNB op dit vlak
themaonderzoeken uit naar de levensvatbaarheid van bedrijfsmodellen van verzekeraars en
banken, en de financiële opzet van pensioenfondsen.
DNB (en andere toezichthouders) maken inmiddels intensief gebruik van stresstesten.
Stresstesten zijn een belangrijk instrument om grip te krijgen op de macro-micro-interacties in
de financiële sector. In de afgelopen periode heeft het IMF als onderdeel van de Financial
Sector Assessment Program (FSAP)-missie stresstesten uitgevoerd. In de eerste helft van
2011 vinden onder vlag van de Europese organisaties van Europese banken- en
verzekeringstoezichthouders stresstesten plaats onder grote banken en verzekeraars. Ook
DNB voert in 2011 stresstesten uit.
In ontwikkeling is een vernieuwde methodologie voor risicoanalyse en -mitigering. Deze
methodologie zal naast de gebruikelijke risico's uitdrukkelijk aandacht besteden aan de
externe omgeving (macro-economie, financiële markten, politiek-maatschappelijke klimaat),
bedrijfsmodel en strategie, en gedrag, cultuur en organisatie van financiële ondernemingen.
Op deze wijze dwingt de nieuwe methodologie tot een expliciete vertaling van externe
dreigingen en macroprudentiële risico's via scenarioanalyse en stresstesten naar mogelijke
implicaties voor individuele instellingen.
4 Mensen
Onder het motto van 'indringend en vasthoudend toezicht' heeft een intensief
veranderingstraject plaatsgevonden waarin elke medewerker en manager actief heeft
geparticipeerd. Eenieder heeft verbeterpunten, casussen en good practices op dit gebied
opgeleverd en besproken. Tevens zijn de functie- en competentieprofielen aangepast,
3
waardoor 'indringend en vasthoudend' prominent in de performancemanagementcyclus naar
voren komen.
Een opleidingsplan is ontwikkeld waarin opleidingen en acties worden beschreven die
medewerkers en managers dienen te volgen om hun competenties en kennis te ontwikkelen en
bij te houden. Permanente educatie is het doel. De in oktober 2010 gestarte DNB
Toezichtacademie speelt daarin een grote rol.
Het roulatiebeleid is aangescherpt. Roulatie draagt ertoe bij dat alle medewerkers voldoende
afstand houden tot elke instelling, wat een onafhankelijke besluitvorming bevordert. Het
stimuleert bovendien kennisdeling en een brede blik.
5 Governance
Het mandaat van de Raad van Commissarissen wordt versterkt. De Minister van Financiën
werkt ter zake aan wetgeving. DNB heeft een actieprogramma ontwikkeld om vanaf 2011 het
functioneren van het topmanagement, inclusief directie, op het terrein van aansturing,
voortgangscontrole en evaluatie van besluitvorming structureel kritisch te bezien. Onderdeel
van dit programma is dat de directie zich periodiek met externe bijstand laat toetsen op haar
gezamenlijke functioneren (board effectiveness) in aanvulling op de interne toetsing die reeds
jaarlijks plaatsvindt. De dialoog tussen topmanagement en werkvloer is versterkt.
6 Transparantie
DNB werkt aan een verdere verbetering van de communicatie met het publiek binnen de
grenzen van de wettelijke geheimhoudingsplicht. De website van DNB zal prominent
aandacht besteden aan het onderwerp toezicht en aspecten van financiële educatie. Het
onderdeel toezicht in het DNB Bezoekerscentrum is recent geheel vernieuwd. Ook op andere
manieren zal structureel worden gecommuniceerd over de stand van zaken in de financiële
sector en de resultaten van het toezicht, mede om het risicobewustzijn van het publiek te
vergroten.
7 Accountability
Het IMF heeft van 22 november tot en met 14 december 2010 op verzoek van de Nederlandse
autoriteiten de stabiliteit van de financiële sector en de kwaliteit van het toezicht daarop tegen
het licht gehouden in het kader van het Financial Sector Assessment Program (FSAP). In zijn
voorlopige bevindingen stelt het IMF dat DNB voor de aanscherping van haar toezicht de
juiste stappen zet (http://www.imf.org/external/np/ms/2010/121410.htm). Met de
implementatie van het 'Plan van aanpak' en de 'Visie DNB Toezicht 2010-2014' laat DNB
volgens het IMF zien pro-actief invulling te geven aan de lessen uit de crisis en een meer
indringende en vasthoudende aanpak in het toezicht. Het IMF constateert dat het toezicht op
banken en verzekeraars in hoge mate voldoet aan de internationale standaarden. Met het
'Twin Peaks'-model loopt Nederland internationaal voorop en ook de versterkingen van de
financiële regelgeving worden door het IMF verwelkomd. Het IMF heeft verder waardering
voor de wijze waarop DNB het toezicht op de pensioensector invult.
De Europese organisatie van verzekeringstoezichthouders EIOPA heeft in 2010 een peer
review uitgevoerd over de naleving van het samenwerkingsprotocol bij grensoverschrijdende
activiteiten. Zij concludeert dat DNB volledig voldaan heeft aan de samenwerkings4
bepalingen. De bezoekende toezichthouders waren daarbij met name positief over de nieuwe
afdeling Risicomanagement toezichtprocessen. De Europese organisatie van bankentoezichthouders
EBA heeft getoetst op de naleving van de samenwerkingsbepalingen uit de Capital
Requirements Directive en het functioneren van toezichtcolleges. De uitkomsten bevestigen
dat DNB goede voortgang heeft geboekt met het implementeren van de nieuwe standaarden.
De Financial Stability Board (mondiale organisatie inzake financiële stabiliteit) heeft
daarnaast de implementatie van beloningsprincipes in regelgeving en praktijk door DNB als
toonaangevend beoordeeld. Ook in de komende jaren stelt DNB zich open voor peer reviews
die worden gecoördineerd door internationale organisaties van toezichthouders.
8 Randvoorwaarden
Effectief toezicht vereist adequate wet- en regelgeving. In de jaarlijkse wetgevingsbrief heeft
DNB aangegeven op welke punten aanpassing van wetgeving wenselijk is. De Minister heeft
deze brief aan de Tweede Kamer doorgestuurd en daarbij aangegeven dat de versterking van
het raamwerk voor crisismanagement hoge prioriteit heeft. In lijn met de gewenste
verbeteringen werkt het Ministerie van Financiën thans aan voorstellen met betrekking tot het
effectief en efficiënt ingrijpen bij financiële instellingen met onomkeerbare problemen en het
hervormen van het depositogarantiestelsel naar een stelsel op basis van ex-ante
risicogedifferentieerde premies met een kortere uitbetalingstermijn. Deze maatregelen dragen
bij aan een bescherming van de belangen van de stakeholders van banken en een stabiele
financiële sector.
Goed toezicht vereist adequate financiële middelen. Om de ruimte te bieden voor krachtdadig
toezicht wordt het toezichtbudget de komende drie jaren geleidelijk met in totaal 15 procent
verhoogd. Hieraan is een taakstelling gekoppeld om vanaf 2011 gedurende vier jaar elk jaar
1,5 procent te bezuinigen op het budget, zodat een netto uitbreiding van 8 procent resulteert.
5
Bijlage 1. Acties Plan van aanpak - samenvatting en status op hoofdlijnen
Actie Timing conform
Plan van aanpak
(augustus 2010)
Huidige status
Organisatie
Nieuwe afdeling interventie 1/1/2011 gerealiseerd
Nieuwe afdeling risicomanagement
toezichtprocessen
1/1/2011 gerealiseerd
Expertisecentrum gedrag en cultuur 1/1/2011 gerealiseerd
Nieuwe crosssectorale toezichtdivisie 1/1/2011 gerealiseerd
Mensen
Aanpassing functieprofielen 2010 - 3e kw gerealiseerd
Intensivering opleidingsprogramma 2010 - 3e kw gerealiseerd
Aanscherping roulatiebeleid medewerkers begonnen gerealiseerd
Project 'Vanaf Nu' begonnen gerealiseerd
Aanpassing werving en selectie begonnen gerealiseerd
Accountability en transparantie
IMF FSAP 2010 - 4e kw gerealiseerd
Algemene Rekenkamer periodieke analyse 2010/2011 1e fase onderzoek
afgerond. Start 2e
fase ter overweging
bij ARK
Nieuw mandaat Raad van Commissarissen 2011/2012 wetgeving in
ontwikkeling
Peer reviews door Europese toezichthouders 2010/2011 gerealiseerd
Nieuwe focus in toezicht
Instellingsoverschrijdend begonnen geïmplementeerd
Financieel risico afdelingen 1/1/2011 gerealiseerd
Macroprudentiële oriëntatie begonnen geïmplementeerd
Bedrijfsmodellen en strategie begonnen geïmplementeerd
Randvoorwaarden
Wetgeving 2011/2012 in ontwikkeling
Financiering Financiën/SZW gerealiseerd met
taakstelling