23 maart 2011
Bijscholing leraren is 'black box'
Vernieuwende vormen van na- en bijscholing van leraren - met name die op de werkplek zelf - zijn niet beter dan 'ouderwetse' cursusssen en workshops. Tegen de heersende gedachte in, vonden NWO-onderzoekers geen bewijs voor superioriteit van nieuwe leervormen. Juist variatie in werkvormen blijkt belangrijk. Vernieuwende professionalisering van docenten is dus niet per definitie effectiever.
Op school leren leerlingen en werken docenten. Toch zou het beter zijn als school ook voor leraren een leerplek is. Docenten moeten zich immers blijven ontwikkelen. Een werkomgeving gericht op leren, is een van de succesfactoren daarvoor. Dat concluderen de NWO-onderzoekers. Zij peilden via literatuuronderzoek hoe professionalisering van leraren effectief kan zijn.
Veel vormen van professionalisering van docenten - cursussen, studiedagen, workshops - zijn niet gericht op problematiek in de eiggen lespraktijk. Dat is een gemiste kans, stellen de onderzoekers. Na- en bijscholing van leraren lijken namelijk het meest effectief als de inhoud vakgerelateerd is en goed is ingebed in de eigen lespraktijk. Na- en bijscholing zijn daarnaast effectiever als leraren zelf actief en onderzoekend leren en dat samen met collega's doen. Leerlingen profiteren er bovendien van als onderwerpen als vakinhoud, vakdidactiek en het leerproces van leerlingen in een vak voor docenten aan de orde komen.
'Traditionele' vormen van professionalisering als cursussen en workshops worden veelal als niet effectief beschouwd. Maar de onderzoekers vonden geen bewijs voor de stelling dat meer vernieuwende vormen van professionalisering (op de eigen werkplek) beter zouden werken. Uit dit onderzoek blijkt juist dat gebruik maken van verschillende werkvormen belangrijk is.
Juiste kennis ontbreekt
Effectieve professionalisering is voor veel bedrijven nog een 'black box', zo concluderen de onderzoekers. Ook is er niet veel onderzoek gedaan naar de Nederlandse situatie, terwijl er wel veel wordt geprofessionaliseerd door leraren. De kwaliteiten van degenen die de professionalisering ontwerpen, uitvoeren en begeleiden zijn vaak niet voldoende.
Klaas van Veen (ICLON, Universiteit Leiden), Rosanne Zwart (Onderwijscentrum, VU) en Jacobiene Meirink (ICLON, Universiteit Leiden) voerden de review studie 'Professionele ontwikkeling van leraren' uit. Het onderzoek werd gefinancierd door de Programmaraad voor het Onderwijsonderzoek, onderdeel van NWO. De drie onderzoekers zijn ook verbonden aan het Expertise Centrum Leren van Docenten. Het volledige onderzoeksrapport is te downloaden op de NWO-site via
Over NWO
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is de onafhankelijke nationale wetenschapsfinancier en heeft tot taak het wetenschappelijke onderzoek in Nederland te laten excelleren via nationale competitie. Jaarlijks geeft NWO ruim 700 miljoen euro uit aan subsidies voor toponderzoek en toponderzoekers, vernieuwende instrumenten en apparatuur, en aan instituten waar toponderzoek wordt bedreven. NWO financiert het onderzoek van ruim 5300 getalenteerde wetenschappers aan universiteiten en instellingen. Selectie door middel van peer review is in handen van onafhankelijke deskundigen. NWO bevordert de overdracht van kennis naar de maatschappij.
---