'Europact ontbeert culturele dimensie'
René Smits, hoogleraar Recht van de Economische en Monetaire Unie
Foto: Giuseppe Dari-Mattiaci, ACLE, UvA.
'Een visie ontbreekt bij het Europact,' zegt René Smits, hoogleraar Recht van de Economische en Monetaire Unie. Hij vindt vooral dat de culturele dimensie in het Europact, in het leven geroepen om eurolanden economisch meer op een lijn te krijgen, onderbelicht blijft. 'De verschillende lidstaten moeten zich ervan bewust worden dat een verregaande samenwerking, een hechtere unie, uiterst belangrijk is voor het Europa van de toekomst. Juist daarin schiet dit pact tekort. De culturele dimensie moet niet worden onderschat: het belang van taal bij de goede werking van de arbeidsmarkt in heel Europa en het belang van een Europese visie op de problemen in plaats van een 'eng'-nationale.'
Volgens Smits moet de samenwerking veel verder gaan. 'De lidstaten moeten voor het verkrijgen van een stabiele Europese economie verder gaan dan wat er nu gezamenlijk wordt afgesproken. Het gaat daarbij niet alleen om economische maatregelen zoals een gemeenschappelijke uitgave van staatsobligaties (met een - veel - hogere rente voor lidstaten met begrotingsproblemen dan voor de lidstaten met een AAA-rating), een communautaire bijdrage aan de nationale werkloosheidsuitkeringen of een daadwerkelijk Europees toezicht, maar ook om bijvoorbeeld bevordering van talenkennis. Belangrijk is in ieder geval dat de diverse lidstaten geen tegenstrijdige politieke beslissingen meer nemen, die de buren via de media moeten horen, bijvoorbeeld als het gaat om de energievoorziening of het bankwezen. Lidstaten moeten inzien dat het nationaal beleid niet bij de landsgrenzen stopt en daar ook naar handelen.'
'Europact nog vaag'
'Het pact is helaas te veel gebaseerd op het uitdelen van tikken,' vindt de hoogleraar. 'Ik denk echter niet dat een regering beter ageert wanneer sancties in het vooruitzicht worden gesteld.' Het Europact overtuigt Smits inhoudelijk nog niet. 'Op dit moment is het een geheel van afspraken die gedeeltelijk nog erg vaag zijn, al is het goed dat we alle aspecten van de economische prestaties onder de loep nemen: arbeidsmarktbeleid, belastingen, toezicht (onder meer op de financiële sector). Als dit Europact goed wordt ingevuld en alle lidstaten daadwerkelijk doen wat ze zeggen, zou het als eerste stap naar versterking van de 'E' van de EMU kunnen werken. Maar ik heb er een hard hoofd in. Belangrijk voor het slagen is dat de Europese Commissie een grotere rol krijgt. Het peer-review-systeem, waarbij de verschillende lidstaten elkaar corrigeren, heeft gebleken niet te werken. Het is een systeem waarbij elkaar de hand boven het hoofd wordt gehouden.'
Ook Nederland moet volgens Smits een cultuurverandering ondergaan. 'Nederland zou er baat bij hebben verder te willen gaan dan dit Europact en meer Europees te denken. Bij elke beslissing die door de regering wordt genomen is het nodig om in het achterhoofd de effecten van die beslissing op de euro te bekijken. We zijn geen eiland meer. Op het moment dat de pensioenleeftijd omhoog gaat of de postmarkt wordt geliberaliseerd staat dat Nederland op zichzelf binnen Europa.'
Universiteit van Amsterdam