'Kabinet bagatelliseert impact Europact'
Catherine de Vries, universitair hoofddocent Politicologie
Nederland verliest door het nieuwe Europact wel degelijk een deel van zijn financieel-economische bevoegdheden aan de Europese Unie. Beweringen van het kabinet anderzijds zijn een farce, stelt universitair hoofddocent Politicologie Catherine de Vries. 'Kijk bijvoorbeeld naar harmonisatie van vennootschapsbelasting of de indexeringen die landen als België gelden en nu lijken te worden afgeschaft: daar stijgen lonen straks niet meer automatisch mee met de inflatie. Hoe kun je dan zeggen dat je fiscale autonomie niet wordt aangetast? Economische integratie zonder politieke integratie is gewoon onmogelijk.'
De vrijwillige harmonisatie van loonpolitiek. pensioenregelingen en vennootschapsbelasting in de EU moet vooral de VVD tegen de borst stuiten, stelt De Vries. De concurrentie tussen lidstaten zou wegvallen. 'Dit is een vorm van ingrijpen in de markt. Als VVD-er zou je op je achterste benen moeten staan. Maar die tegenstrijdigheid is misschien ook de reden dat je de partij weinig over de hervormingen hoort praten.'
Het is de 'ondraaglijke stilte' die De Vries vaker waarneemt als de EU voor nieuwe besluiten staat, bij alle partijen. Ze begrijpt dat politici uit strategische overwegingen liever zwijgen over het impopulaire 'Europa'. Maar vanuit een democratisch oogpunt zou het 'niet opportuun' zijn. 'Je moet informatie geven. Een referendum over een verdragswijziging kan ook slagen als je de juiste informatiecampagne voert. Burgers zijn niet zozeer sceptisch maar onzeker geworden over de EU. Uit onderzoek blijkt dat die onzekerheid ontstaat door te veel dan wel te weinig informatie. De politiek moet een middenweg vinden. De halfhartige benadering momenteel voedt het wantrouwen onder burgers.'
'Debat over Europa onvolwassen'
Studies naar de beeldvorming van de EU onder kiezers leveren een divers beeld op. 'Driekwart van de bevolking staat achter het EU-lidmaatschap van Nederland. Maar vraag je burgers naar hun beeld van de EU, dan kantelt het resultaat: een derde heeft een positief beeld van de unie.' Een betere informatievoorziening is volgens De Vries dus geboden. Het zou het kabinet ook meer mogelijkheden kunnen bieden in Brussel. 'Kijk naar Denemarken, waar Nederland veel mee wordt vergeleken door de gedoogcoalitie die beide landen kennen. De Denen kiezen in EU-verband soms voor een opt-out, een uitzonderingsclausule waardoor zij zich deels aan bepaalde maatregelen uit Brussel kunnen onttrekken. Nederlandse kabinetten kunnen met een beroep op die clausule misschien ook meer steun verwerven voor Europese integratie, maar dan moet je wel eerst uitleggen wat een opt-out is. Tot nu toe blijkt het debat over Europa onvolwassen.'
Universiteit van Amsterdam