Universiteit van Amsterdam

'Einde Duitse voortrekkersrol creëert vacuüm EU'

Ton Nijhuis, hoogleraar Duitslandkunde

Foto: Peter van Beek.

De Europese Unie kent een zorgelijk vacuüm omdat de voortrekkersrol van Duitsland voorlopig ten einde is. De discussie rond het noodfonds voor de euro heeft dat nog eens bevestigd, zegt Ton Nijhuis, hoogleraar Duitslandkunde en directeur van het Duitsland Instituut Amsterdam. 'De Duitse liefde voor Europa is weg maar andere landen hebben die passie ook niet echt gehad. De Europese integratie stokt, maar wie vindt dat erg?'

De Duitse bevolking is volgens Nijhuis getergd over de steun aan het noodfonds voor de euro omdat zij altijd zuinig is geweest en nu de rekening moet betalen voor het gat in de hand van anderen. Inderdaad, de kosten van de Duitse eenwording waren onvoorstelbaar hoog en de lonen namen maar weinig toe. Daarom ontstaat nu onbegrip onder burgers omdat Duitsland een groot deel van het noodfonds voor de euro draagt. De positie van premier Angela Merkel komt steeds verder onder druk, zo toonde ook het verlies onlangs van haar partij CDU bij de deelstaatverkiezingen. Maar het blokkeren van het Europact zou neerkomen op 'zelfmoord', zegt de hoogleraar.

'Landen met een zwakkere munt, en dus met een hogere rente op leningen, konden door de invoering van een gezamenlijke munt opeens goedkoop geld lenen. De markten droegen hun vertrouwen in de D-Mark over op de euro, waardoor rente laag werd. De Grieken kwamen goedkoop aan euro's en importeerden veel producten uit Duitsland met zijn grote exporteconomie. Door een overschot op de handelsbalans gingen Duitse banken geld naar het buitenland exporteren, onder meer door het kopen van Griekse staatsobligaties. Laat Merkel de Grieken vallen dan komen de Duitse banken in problemen omdat die dan hun leningen aan de Grieken moeten afschrijven. Door het noodfonds voor de euro helpen ze dus eigenlijk de Duitse banken en niet de Griekse bevolking. Veel banken in Duitsland hebben bovendien veel verborgen schulden. Eigenlijk is een grootscheepse bankensanering nodig maar het idee is: we zitten het wel uit'.

'Duitse regering speelt paniekvoetbal'

In Duitse media wordt soms gespeculeerd over de terugkeer naar de D-Mark. Volgens Nijhuis werken veel banken al met twee portefeuilles, 'één voor Noord- en één voor Zuid-Europa'. 'Maar het is niet waarschijnlijk dat Duitsland uit de euro stapt. De onrust zorg er wel voor dat Merkel snoeiharde eisen stelt aan de Duitse steun aan het noodfonds. Zo kan ze aan de kiezer verkopen dat het noodfonds wordt ingericht op Duitse voorwaarden'. Naast de bekoelde liefde van de Duitse bevolking voor de Europese integratie kampt de coalitie van Merkel ook met de beperkingen van een minderheid in de Bundesrat, de Duitse senaat, waardoor er de facto sprake is van een informele grote coalitie. En dat is te merken, zegt Nijhuis. 'De regering richt zich alleen op de wensen van het electoraat. Het is paniekvoetbal'. Bron: UvA Persvoorlichting
persvoorlichting@uva.nl



Universiteit van Amsterdam