PB 2011 - 45
Nijmegen, 4 april 2011
EMBARGO tot dinsdag 5 april!
De weg kwijt?
Automatisch leren werkt nog best bij Alzheimerpatiënten
Het idee dat Alzheimerpatiënten niets meer kunnen leren, kan bij het grof vuil. Het bewuste leren mag dan zijn verdwenen, het automatisch leren blijft nog lang intact, blijkt uit een onderzoek aan de Radboud Universiteit Nijmegen naar hoe mensen een route onthouden. 'Bij het vliegend paard rechts en dan doorrijden tot de grote eik, bij het tankstation weer links.' Neurowetenschapper Gabriele Janzen onderzoekt ruimtelijke oriëntatie en het herkennen van landmarks, objecten die bij belangrijke punten langs een route staan. In de hersenen worden dan juist die gebieden actief die bij Alzheimer-dementerenden minder goed werken. Hoogleraar neuropsychologie Roy Kessels dacht dan ook dat Alzheimerpatiënten geen landmarks meer zouden opslaan of herkennen. Een proef die de onderzoekers samen opzetten gaf hem ongelijk. 'Het vermogen om de ankerpunten op de route te herkennen is nog intact. Dat Alzheimerpatiënten verdwalen meer te maken te hebben met feit dat je bij een dagelijkse route op veel dingen tegelijk moet letten.'
Onbewust leren
Het onderzoek laat zien dat mensen met Alzheimerdementie nog altijd automatisch en onbewust dingen kunnen leren. Dat biedt aanknopingspunten voor therapie, zegt Kessels die ook verbonden is aan het Alzheimercentrum van het UMC St Radboud. 'We moeten kijken hoe we zo goed mogelijk dingen kunnen aanleren. De instructie moet foutloos zijn. Het probleem van automatisch leren is dat het inflexibel is. Als je iets fout aanleert is dat nauwelijks meer te corrigeren.'
De weg (niet) kwijt
De onderzoekers leidden de deelnemers rond in een virtueel museum. De deelnemers werd gevraagd op de route te letten. Verder waren er in het museum allerlei voorwerpen te zien die ze hardop moesten noemen en proberen te onthouden. Een deel van die voorwerpen was speelgoed. Voorwerpen op belangrijke oriëntatiepunten - landmaarks - werden door gezonde proefpersonen beter onthouden dan voorwerpen op willekeurige plekken. Als hen gevraagd werd daar speciaal op te letten, onthielden gezonde proefpersonen beter welke speelgoedjes ze onderweg zagen. Het speelgoed op de route werd nóg beter onthouden.
Basaal geheugensysteem
'Bij de proefpersonen met Alzheimer zagen we iets anders: zij onthielden de landmarks helemaal niet goed als ze bewust op speelgoed moesten letten. Maar als ze zonder deze extra opdracht door het virtuele gebouw hadden gedwaald, onthielden ze de voorwerpen op de oriëntatiepunten juist heel goed.' Kennelijk is het onthouden van je route een heel basaal geheugensysteem, dat in tact blijft ook al zijn de hersengebieden voor bewust leren en onthouden aangetast.
Op 12 mei verschijnt een boek voor mantelzorgers over leren en Alzheimer. Roy Kessels is een van de auteurs. Meer informatie op: